ตอบอธิบาย หนังสือ
“หนังสือ หรือประโยคบทใด ที่ต้องเอาชีวิตเข้าแลก ด้วยกันกับหนังสือ อักษรสาส์นชนิดที่หมายรวมเอาสมบัติของมนุษย์ทุกแห่ง ออกมาเป็นวัตถุ ให้เป็นหทัยวัตถุ อันที่จะไขสติปัญญาให้กระจ่าง”
“ข้อดั่งนี้ ไม่พัก เราจะให้เห็นว่า พวกเราควรแก่หนังสือ ที่เข้ากันกับชื่อและคำปฏิญาณของตน ตามชื่อของตน ซึ่งหมายถึงชีวิต และหน้าที่ของตน และว่า หมายถึงที่ ที่หทัยในจิตของตน ของตนเองจะสถิตมั่น หลังจบสิ้นชีวิตไปอย่างปราศจากความตาย”
“หนังสือเช่นนี้ จะต้องมีคำแนะนำพร่ำสอนอันไม่จบ เพราะเป็นสิ่งที่มี ที่มอบให้แก่สิ่งที่ปราศจากความตาย อันไม่จบเช่นเดียวกัน, อย่างดี อย่างซื่อตรงในทางหนังสือ ปราชญ์เมธี คัมภีร์ปกรณ์ ทั้งหลาย ทั้งหมด ท่านทั้งหลายเหล่านั้น ท่านคิดกล่าวอย่างเดียวกันทั้งนั้น”
“ว่าหนังสือที่ควรกับชีวิตของตน ควรแก่อาณัติกะ กระทำกรรมแก่จิตวิญญาณของตัว อันที่เกิดตาย จะพึงผ่อนความหมายอันแผ่วเบา แผ่วลง แผ่วลง จนกระทั่งปราณปรานีแห่งจิตใจตรงนั้นได้หมดไป ให้จบลงไปด้วยแล้ว กับลมหายใจออกในครั้งสุดท้าย, ทุกแห่ง ทุกท่าน อมตะจิตของปราชญ์ทุกแห่ง ทุกท่านเหล่านั้น ย่อมเข้ากันเป็นถ่องแถว เป็นแนวเดียว เป็นอันหนึ่งกับหนังสือ ที่ไม่สามารถจะอ่านจบ อันอย่างนั้น ทั้งนั้น”
“ก็แต่ว่า ท่านไม่ใช่พูดเล่น ว่าท่านอ่านไม่จบจริง อย่างที่พวกเรา เห็นท่านพูดคุยแบบนั้นกับพวกเด็ก ๆ แต่ที่จริง ที่แท้ ปราชญ์เมธีเหล่านั้น ผู้สืบความรู้มาจากปาจารย์ของพวกเรา ท่านหมายความว่า ตัวของท่านเอง มีจิตใจที่แท้จริงของท่านเอง อยู่เป็นอันเดียวกัน และอยู่เป็นอันดี ด้วยกันกับหนังสือ ที่อ่านไม่จบ”
“ทั้งนั้น กระนั้น ทั้งที่ว่า ท่านทั้งหลายเหล่านั้นเอง มักจะบอกว่า ใครก็ตาม เป็นที่ควรมากอย่างเหลือเกิน ที่ทุก ๆ แห่ง ทุกที่ ต้องให้ทุกคนควรมากเหลือเกิน ควรแต่การจะต้องอยู่กับหนังสือ จำพวกอักษรสาส์น หรือในบรรดาอะไรก็ตาม กับบทใดบทหนึ่งก็ตาม ก็ควรให้อยู่กับประโยค อยู่กับหนังสือ อันชนิดที่ชื่อว่า เป็นอันที่ต้องแลกมา ด้วยชีวิต”
“ครั้งทีเด็ด ทีขาด เมื่อเวลาตายของตนมาถึง ตนเองของเราเองคิดว่า หนังสืออะไร?บ้าง ที่จะไปกับเราได้ อย่างซื่อตรง”
“หนังสือ หรือประโยคบทใด ที่ต้องเอาชีวิตเข้าแลก ด้วยกันกับหนังสือ อักษรสาส์นชนิดที่หมายรวมเอาสมบัติของมนุษย์ทุกแห่ง ออกมาเป็นวัตถุ ให้เป็นหทัยวัตถุ อันที่จะไขสติปัญญาให้กระจ่าง”
“ข้อดั่งนี้ ไม่พัก เราจะให้เห็นว่า พวกเราควรแก่หนังสือ ที่เข้ากันกับชื่อและคำปฏิญาณของตน ตามชื่อของตน ซึ่งหมายถึงชีวิต และหน้าที่ของตน และว่า หมายถึงที่ ที่หทัยในจิตของตน ของตนเองจะสถิตมั่น หลังจบสิ้นชีวิตไปอย่างปราศจากความตาย”
“หนังสือเช่นนี้ จะต้องมีคำแนะนำพร่ำสอนอันไม่จบ เพราะเป็นสิ่งที่มี ที่มอบให้แก่สิ่งที่ปราศจากความตาย อันไม่จบเช่นเดียวกัน, อย่างดี อย่างซื่อตรงในทางหนังสือ ปราชญ์เมธี คัมภีร์ปกรณ์ ทั้งหลาย ทั้งหมด ท่านทั้งหลายเหล่านั้น ท่านคิดกล่าวอย่างเดียวกันทั้งนั้น”
“ว่าหนังสือที่ควรกับชีวิตของตน ควรแก่อาณัติกะ กระทำกรรมแก่จิตวิญญาณของตัว อันที่เกิดตาย จะพึงผ่อนความหมายอันแผ่วเบา แผ่วลง แผ่วลง จนกระทั่งปราณปรานีแห่งจิตใจตรงนั้นได้หมดไป ให้จบลงไปด้วยแล้ว กับลมหายใจออกในครั้งสุดท้าย, ทุกแห่ง ทุกท่าน อมตะจิตของปราชญ์ทุกแห่ง ทุกท่านเหล่านั้น ย่อมเข้ากันเป็นถ่องแถว เป็นแนวเดียว เป็นอันหนึ่งกับหนังสือ ที่ไม่สามารถจะอ่านจบ อันอย่างนั้น ทั้งนั้น”
“ก็แต่ว่า ท่านไม่ใช่พูดเล่น ว่าท่านอ่านไม่จบจริง อย่างที่พวกเรา เห็นท่านพูดคุยแบบนั้นกับพวกเด็ก ๆ แต่ที่จริง ที่แท้ ปราชญ์เมธีเหล่านั้น ผู้สืบความรู้มาจากปาจารย์ของพวกเรา ท่านหมายความว่า ตัวของท่านเอง มีจิตใจที่แท้จริงของท่านเอง อยู่เป็นอันเดียวกัน และอยู่เป็นอันดี ด้วยกันกับหนังสือ ที่อ่านไม่จบ”
“ทั้งนั้น กระนั้น ทั้งที่ว่า ท่านทั้งหลายเหล่านั้นเอง มักจะบอกว่า ใครก็ตาม เป็นที่ควรมากอย่างเหลือเกิน ที่ทุก ๆ แห่ง ทุกที่ ต้องให้ทุกคนควรมากเหลือเกิน ควรแต่การจะต้องอยู่กับหนังสือ จำพวกอักษรสาส์น หรือในบรรดาอะไรก็ตาม กับบทใดบทหนึ่งก็ตาม ก็ควรให้อยู่กับประโยค อยู่กับหนังสือ อันชนิดที่ชื่อว่า เป็นอันที่ต้องแลกมา ด้วยชีวิต”