๓๗๘. สพฺเพ อมิตฺเต ตรติ โย มิตฺตานํ น ทุพฺภติ.
ผู้ไม่ประทุษร้ายมิตร ย่อมผ่านพ้นศัตรูทั้งปวง.
ขุ. ชา. นวก. ๒๗๑๕๕.
“ดูจากที เขาเข้าถามนั้น ลงประเภทเวลา แต่ ๗ นาฬิกามา ให้คำถามเราแลดูแต่แรก ตั้งขึ้นมาอีกวันหนึ่ง, เห็นจะตอบยากอยู่ แต่หากว่า ค้างไว้ ถ้าจะไม่ตอบก็กลัวจะลืม ความดำริตริตรองอันดี มีอยู่, ฉะนั้น อุจจาระ ปัสสาวะ ของเราเปลี่ยนกำลัง ได้ที่ ก็จงอุดอั้นกลั้นไว้ให้ดีก่อน เรื่อง คงจะไม่แตกระเบิดออกมา ด้วยต้องอั้นกลั้นไว้ให้สลบไป เหมือนบทอธิบายข้อวัตรวินัย ในพระไตรปิฎก แต่ก่อนมาฉะนั้น, เพราะเรากลัวการไม่จบสิ่งดีแก่ธุระ ถึงปวดอุจจาระ ปัสสาวะ แต่ก็จงให้อั้นกลั้นกันไว้ซะทีก่อน
กว่า ว่าจะตอบ ตามที่ เขาว่า! ทำบาปแก่สัตว์ เกิดขึ้น เกิดแต่มิจฉัตตะนิยามจะเกิดชั่วแล้วบ้าง ว่าโลกเป็นไปนี้ โลกแดนนี้มีกรรม ชื่อ กัมมะพันธุปะฏิสะระโณ เป็นต้น, เขาเลือกลงอาการทำความสะอาดในสัตว์สัญญา ตามอาณัติของตน จากสัตว์ชื่อหนึ่ง (สุนัข) ไปยังสัตว์อีกชื่อหนึ่ง ในจำพวก อุปฺปาฏก สัตว์นั้น ถึงศัพท์ อันเขาอาจออกเรื่องยกอธิบายมาให้ได้ ซึ่งอาจให้พวกเราเห็นคำตอบอย่างไรแล้ว เข้าใจกับพวกประเภทสาราณียกร ดีแล้ว ได้ตอบกันด้วยดีต่อไป, ตามที่เขาว่า คือเขาว่า ทำบาป แต่เขาไม่รู้ ว่ากระทำบาปตกไปในที่อะไร สำเร็จแก่คติ และสำเร็จแก่ภพอะไร? เพราะความไม่รู้!มีอยู่หลายซ้อน เราจึงว่า เราจะตอบอธิบายให้ก็ยาก!
ที่ตอบอธิบายยาก เพราะว่าเขาไม่รู้หลายอย่าง, แต่ก็ดีว่า เขารู้ว่า เขาถือ หรือเข้าเรียนรู้นับถืออยู่ ในเพศบวช, ฉะนั้น พวกเราเจ้าบท จรดภาษา จดกิจกระทำสำนัก (อ้าง. เรื่อง เทพสัญลักษณ์ไมตรี และความชอบธรรม) ก็จึงออกเขียน คิดคำอธิบาย ประดับไปในแนวแถว แห่งความภักดีมั่นคง กระนั้น ตามควร ที่จะเกิดแก่ โพธิสมภารราษฎร์เจ้า แห่งรัชสมัย รัตนโกสินทร์ ในศกนี้. เราว่า พวกเราพอแค่เกริ่นไว้ก่อน ตามภาษิต ธรรม นัยดังขึ้นต้น ต่อไปนี้ ;—”
กระทำบาปตกในที่อะไร สำเร็จแก่คติ และสำเร็จแก่ภพอะไร?
ผู้ไม่ประทุษร้ายมิตร ย่อมผ่านพ้นศัตรูทั้งปวง.
ขุ. ชา. นวก. ๒๗๑๕๕.
“ดูจากที เขาเข้าถามนั้น ลงประเภทเวลา แต่ ๗ นาฬิกามา ให้คำถามเราแลดูแต่แรก ตั้งขึ้นมาอีกวันหนึ่ง, เห็นจะตอบยากอยู่ แต่หากว่า ค้างไว้ ถ้าจะไม่ตอบก็กลัวจะลืม ความดำริตริตรองอันดี มีอยู่, ฉะนั้น อุจจาระ ปัสสาวะ ของเราเปลี่ยนกำลัง ได้ที่ ก็จงอุดอั้นกลั้นไว้ให้ดีก่อน เรื่อง คงจะไม่แตกระเบิดออกมา ด้วยต้องอั้นกลั้นไว้ให้สลบไป เหมือนบทอธิบายข้อวัตรวินัย ในพระไตรปิฎก แต่ก่อนมาฉะนั้น, เพราะเรากลัวการไม่จบสิ่งดีแก่ธุระ ถึงปวดอุจจาระ ปัสสาวะ แต่ก็จงให้อั้นกลั้นกันไว้ซะทีก่อน
กว่า ว่าจะตอบ ตามที่ เขาว่า! ทำบาปแก่สัตว์ เกิดขึ้น เกิดแต่มิจฉัตตะนิยามจะเกิดชั่วแล้วบ้าง ว่าโลกเป็นไปนี้ โลกแดนนี้มีกรรม ชื่อ กัมมะพันธุปะฏิสะระโณ เป็นต้น, เขาเลือกลงอาการทำความสะอาดในสัตว์สัญญา ตามอาณัติของตน จากสัตว์ชื่อหนึ่ง (สุนัข) ไปยังสัตว์อีกชื่อหนึ่ง ในจำพวก อุปฺปาฏก สัตว์นั้น ถึงศัพท์ อันเขาอาจออกเรื่องยกอธิบายมาให้ได้ ซึ่งอาจให้พวกเราเห็นคำตอบอย่างไรแล้ว เข้าใจกับพวกประเภทสาราณียกร ดีแล้ว ได้ตอบกันด้วยดีต่อไป, ตามที่เขาว่า คือเขาว่า ทำบาป แต่เขาไม่รู้ ว่ากระทำบาปตกไปในที่อะไร สำเร็จแก่คติ และสำเร็จแก่ภพอะไร? เพราะความไม่รู้!มีอยู่หลายซ้อน เราจึงว่า เราจะตอบอธิบายให้ก็ยาก!
ที่ตอบอธิบายยาก เพราะว่าเขาไม่รู้หลายอย่าง, แต่ก็ดีว่า เขารู้ว่า เขาถือ หรือเข้าเรียนรู้นับถืออยู่ ในเพศบวช, ฉะนั้น พวกเราเจ้าบท จรดภาษา จดกิจกระทำสำนัก (อ้าง. เรื่อง เทพสัญลักษณ์ไมตรี และความชอบธรรม) ก็จึงออกเขียน คิดคำอธิบาย ประดับไปในแนวแถว แห่งความภักดีมั่นคง กระนั้น ตามควร ที่จะเกิดแก่ โพธิสมภารราษฎร์เจ้า แห่งรัชสมัย รัตนโกสินทร์ ในศกนี้. เราว่า พวกเราพอแค่เกริ่นไว้ก่อน ตามภาษิต ธรรม นัยดังขึ้นต้น ต่อไปนี้ ;—”