สาระสำคัญ : ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ รพ.จุฬาลงกรณ์ฯ กล่าวถึง สถานการณ์การระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทย ว่าตั้งแต่ต้นปีถึงปลายเดือน ก.ค. พบว่ามีผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทยแล้ว 17 ราย ขณะที่ในปี 2560 ทั้งปี มีผู้เสียชีวิต 11 ราย พร้อมประเด็น
2.1 กล่าวหาว่ามีการใช้วัคซีนเก่า ส่งผลให้มีสุนัขจำนวนหนึ่งตายภายใน 2-3 วัน โดยที่ไม่ได้ป่วยเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ทั้งที่ข้อเท็จจริงแล้ววัคซีนไม่ได้มีผลข้างเคียงต่อสัตว์
2.2 ตั้งคำถามว่ากรมปศุสัตว์มีการตั้งงบประมาณและจัดซื้อวัคซีน 10 ล้านโดส แต่ถึงขณะนี้ยังไม่พบเห็นวัคซีนและแหล่งที่มาแต่อย่างใด
ข้อชี้แจง : กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขอเรียนชี้แจงประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการจัดซื้อวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า ดังนี้
ที่มาของปัญหา : สถานการณ์การระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทย โดยในปี 2561 พบผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสนุขบ้าในประเทศไทยแล้ว 17 ราย
ข้อเท็จจริง :
กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ร่วมกับกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นกระทรวงมหาดไทย กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข จัดให้มีโครงการรณรงค์การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และส่งเสริมการเลี้ยงสุนัขอย่างถูกต้องและรับผิดชอบ รวมถึง ให้ความรู้ความเข้าใจเรื่องกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับโรคพิษสุนัขบ้าทั่วประเทศ เป็นประจำทุกปี เพื่อให้การป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ การป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า เป็นการดำเนินการภายใต้โครงการสัตว์ปลอดโรคคนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า ตามพระปณิธานศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัคราชกุมารี ซึ่งจะมีการบูรณาการทุกภาคส่วนใน 8 ยุทธศาสตร์ เพื่อให้โรคพิษสุนัขบ้าหมดไปในปี 2563
การดำเนินการ :
คำถามข้อ 2.1 กล่าวหาว่ามีการใช้วัคซีนเก่า ส่งผลให้มีสุนัขจำนวนหนึ่งตายภายใน 2-3 วัน โดยที่ไม่ได้ป่วยเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ทั้งที่ข้อเท็จจริงแล้ววัคซีนไม่ได้มีผลข้างเคียงต่อสัตว์
ตอบคำถามข้อ 2.1
1) วัคซีนโรคพิษสุนัขบ้าที่ใช้ในประเทศในปัจจุบัน ไม่มีการใช้วัคซีนเก่า ซึ่งโดยปกติวัคซีนที่ใช้จะมีวันหมดอายุกำกับ และยังไม่มีข้อมูลทางวิชาการว่าสุนัขที่ได้รับการฉีดวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า จะส่งผลข้างเคียงทำให้สุนัขตาย ภายใน 2-3 วัน
2) ในกรณีที่สุนัขป่วยหรือได้รับเชื้อโรคร้ายแรงอยู่แล้ว อาทิเช่น โรคลำไส้อักเสบ โรคไข้หัดสุนัข แต่ยังไม่แสดงอาการ และเจ้าของไม่ทราบแล้วนำสุนัขมาฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งอาจส่งผลให้สุนัขป่วยหรือตายได้
3) กรมปศุสัตว์ได้กำหนดให้วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าที่จัดซื้อ ต้องได้คุณภาพและมาตรฐานตามข้อกำหนดขององค์การสุขภาพสัตว์โลก (OIE) รวมถึง ต้องได้รับการขึ้นทะเบียนและผ่านการรับรองตามขั้นตอนของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสุข
4) กรมปศุสัตว์ได้ตรวจสอบผลการใช้วัคซีน โดยสุ่มตรวจสอบภูมิคุ้มกันโรคภายหลังฉีดวัคซีนในสุนัข ด้วยวิธีทดสอบตามมาตรฐานสากล ตั้งแต่เดือน ม.ค.–มิ.ย. 61 ซึ่งพบว่ามีภูมิคุ้มกันในระดับที่สามารถคุ้มโรคได้ อย่างไรก็ตาม กรมปศุสัตว์ได้แนะนำให้ประชาชนนำสัตว์ไปฉีดวัคซีนตามโปรแกรมอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ เน้นว่าโปรแกรมที่ถูกต้องคือ สุนัขและแมวต้องได้รับวัคซีนเข็มแรกเมื่ออายุ 2–4 เดือน และฉีดกระตุ้นซ้ำอีก 1 เข็ม ห่าง 1 เดือน หลังจากนั้น ต้องฉีดกระตุ้นซ้ำทุกปี ซึ่งหากสัตว์เลี้ยงถูกสุนัขอื่นกัดก็ต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นซ้ำทันทีตามคำแนะนำของสัตวแพทย์
คำถามข้อ 2.2 ตั้งคำถามว่ากรมปศุสัตว์มีการตั้งงบประมาณและจัดซื้อวัคซีน 10 ล้านโดส แต่ถึงขณะนี้ยังไม่พบเห็นวัคซีนและแหล่งที่มาแต่อย่างใด
ตอบคำถามข้อ 2.2
1) แต่ละปีกรมปศุสัตว์จะตั้งงบประมาณสำหรับจัดซื้อปีละ 1 ล้านโด๊ส สำหรับนำไปฉีดให้สัตว์ที่อยู่รอบจุดที่เกิดโรคและสัตว์กลุ่มที่เสี่ยงต่อการเกิดโรค
2) ในปี 2561 ได้จัดซื้อวัคซีนชื่อ Bayovac เป็นของบริษัท ไบเออร์ไทย จำกัด ซึ่งเป็นวัคซีนที่ได้รับการขึ้นทะเบียนตำรับยาและมีใบรับรองรุ่นการผลิตถูกต้องตามกฎหมาย กระทรวงสาธารณสุข และตรงตามสเปกหรือคุณลักษณะเฉพาะที่สำคัญอื่น และเป็นไปตามตามหลักเกณฑ์มาตรฐานขององค์การโรคระบาดสัตว์ระหว่างประเทศ (OIE)
3)โดยวัคซีนที่จัดซื้อได้ตรวจครบ 1 ล้านโด๊ส เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 และได้จัดส่งให้หน่วยงานในพื้นที่ของกรมปศุสัตว์ใช้ทั่วประเทศแล้ว
4) การดำเนินการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ประจำวันที่ 15 สิงหาคม 2561 การฉีดวัคซีนให้แก่สุนัข-แมว ซึ่งเป็นการบูรณาการระหว่างกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นและกรมปศุสัตว์ ได้มีการดำเนินการสะสมตั้งแต่เดือนตุลาคม 2560 จนถึงวันนี้ รวมทั้งสิ้น 8,202,096 ตัว
แนวทางการป้องกัน และแก้ไข :
1) โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสที่ป้องกันได้โดยการฉีดวัคซีนให้ครอบคลุมประชากรสุนัขและแมวให้ได้ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 80 ดังนั้น การจัดการวัคซีนอย่างเหมาะสมจึงเป็นเรื่องสำคัญ ทั้งการวางแผนการนำเข้าวัคซีนให้เพียงพอ กระบวนการรักษาห่วงโซ่ความเย็น รวมทั้งกระบวนการฉีดวัคซีนที่ถูกวิธี โดยบูรณาการระหว่างหน่วยงานได้แก่กรมปศุสัตว์ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคเอกชน
2) เร่งควบคุมประชากรสุนัขและแมว โดยมีการจัดตั้งสถานพยาบาลเพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชนและด้อยโอกาสได้ทำหมัน
3) สำรวจและขึ้นทะเบียนสุนัขและแมวในพื้นที่โดยมีการแบ่งประเภทเพื่อการบริหารจัดการสุนัขและแมวในพื้นที่ เช่นสุนัขมีเจ้าของ สุนัขชุมชน
4) มีการสร้างความรับรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องให้แก่ประชาชนในการดูแลสัตว์เลี้ยงให้ปลอดภัยจากโรคพิษสุนัขบ้าและส่งเสริมให้ผู้เลี้ยงสัตว์มีความรู้รับผิดชอบต่อสัตว์เลี้ยงของตนไม่นำไปปล่อยในที่สาธารณะรวมทั้งมีการบังคับใช้กฎหมาย เช่นนำสุนัขและแมวไปฉีดวัคซีนทุกปี ถ้าพบสุนัขและแมวแสดงอาการผิดปกติให้แจ้งเจ้าหน้าที่ เพื่อตรวจสอบ รวมถึงการไม่ปล่อยสุนัขและแมวไปที่สาธารณะโดยไม่มีการควบคุม
5) เร่งรัดควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่โดยใช้การมีส่วนร่วมของคนในชุมชนช่วยในการเฝ้าระวังและควบคุมโรค โดยเน้นการให้ควบคุมสัตว์พาหะในพื้นที่เกิดโรค ทั้งนี้ถ้าทางอปท. ไม่มีที่กักสัตว์ สามารถขอยืมกรงจากปศุสัตว์ในพื้นที่ในระหว่างที่รอจัดหากรงได้ เพื่อ ลดภาวะความเครียดของสัตว์ในการเคลื่อนย้ายรวมถึงปัญหาการขนส่งสัตว์ไปนอกพื้นที่
ผู้ชี้แจง : กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ชี้แจงประเด็น : สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้า คุณภาพวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า และการจัดซื้อวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า 10 ล้านโดส
2.1 กล่าวหาว่ามีการใช้วัคซีนเก่า ส่งผลให้มีสุนัขจำนวนหนึ่งตายภายใน 2-3 วัน โดยที่ไม่ได้ป่วยเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ทั้งที่ข้อเท็จจริงแล้ววัคซีนไม่ได้มีผลข้างเคียงต่อสัตว์
2.2 ตั้งคำถามว่ากรมปศุสัตว์มีการตั้งงบประมาณและจัดซื้อวัคซีน 10 ล้านโดส แต่ถึงขณะนี้ยังไม่พบเห็นวัคซีนและแหล่งที่มาแต่อย่างใด
ข้อชี้แจง : กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ขอเรียนชี้แจงประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการจัดซื้อวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า ดังนี้
ที่มาของปัญหา : สถานการณ์การระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทย โดยในปี 2561 พบผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสนุขบ้าในประเทศไทยแล้ว 17 ราย
ข้อเท็จจริง :
กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ร่วมกับกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นกระทรวงมหาดไทย กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข จัดให้มีโครงการรณรงค์การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และส่งเสริมการเลี้ยงสุนัขอย่างถูกต้องและรับผิดชอบ รวมถึง ให้ความรู้ความเข้าใจเรื่องกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับโรคพิษสุนัขบ้าทั่วประเทศ เป็นประจำทุกปี เพื่อให้การป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ การป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า เป็นการดำเนินการภายใต้โครงการสัตว์ปลอดโรคคนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า ตามพระปณิธานศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัคราชกุมารี ซึ่งจะมีการบูรณาการทุกภาคส่วนใน 8 ยุทธศาสตร์ เพื่อให้โรคพิษสุนัขบ้าหมดไปในปี 2563
การดำเนินการ :
คำถามข้อ 2.1 กล่าวหาว่ามีการใช้วัคซีนเก่า ส่งผลให้มีสุนัขจำนวนหนึ่งตายภายใน 2-3 วัน โดยที่ไม่ได้ป่วยเป็นโรคพิษสุนัขบ้า ทั้งที่ข้อเท็จจริงแล้ววัคซีนไม่ได้มีผลข้างเคียงต่อสัตว์
ตอบคำถามข้อ 2.1
1) วัคซีนโรคพิษสุนัขบ้าที่ใช้ในประเทศในปัจจุบัน ไม่มีการใช้วัคซีนเก่า ซึ่งโดยปกติวัคซีนที่ใช้จะมีวันหมดอายุกำกับ และยังไม่มีข้อมูลทางวิชาการว่าสุนัขที่ได้รับการฉีดวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้า จะส่งผลข้างเคียงทำให้สุนัขตาย ภายใน 2-3 วัน
2) ในกรณีที่สุนัขป่วยหรือได้รับเชื้อโรคร้ายแรงอยู่แล้ว อาทิเช่น โรคลำไส้อักเสบ โรคไข้หัดสุนัข แต่ยังไม่แสดงอาการ และเจ้าของไม่ทราบแล้วนำสุนัขมาฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งอาจส่งผลให้สุนัขป่วยหรือตายได้
3) กรมปศุสัตว์ได้กำหนดให้วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าที่จัดซื้อ ต้องได้คุณภาพและมาตรฐานตามข้อกำหนดขององค์การสุขภาพสัตว์โลก (OIE) รวมถึง ต้องได้รับการขึ้นทะเบียนและผ่านการรับรองตามขั้นตอนของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสุข
4) กรมปศุสัตว์ได้ตรวจสอบผลการใช้วัคซีน โดยสุ่มตรวจสอบภูมิคุ้มกันโรคภายหลังฉีดวัคซีนในสุนัข ด้วยวิธีทดสอบตามมาตรฐานสากล ตั้งแต่เดือน ม.ค.–มิ.ย. 61 ซึ่งพบว่ามีภูมิคุ้มกันในระดับที่สามารถคุ้มโรคได้ อย่างไรก็ตาม กรมปศุสัตว์ได้แนะนำให้ประชาชนนำสัตว์ไปฉีดวัคซีนตามโปรแกรมอย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ เน้นว่าโปรแกรมที่ถูกต้องคือ สุนัขและแมวต้องได้รับวัคซีนเข็มแรกเมื่ออายุ 2–4 เดือน และฉีดกระตุ้นซ้ำอีก 1 เข็ม ห่าง 1 เดือน หลังจากนั้น ต้องฉีดกระตุ้นซ้ำทุกปี ซึ่งหากสัตว์เลี้ยงถูกสุนัขอื่นกัดก็ต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นซ้ำทันทีตามคำแนะนำของสัตวแพทย์
คำถามข้อ 2.2 ตั้งคำถามว่ากรมปศุสัตว์มีการตั้งงบประมาณและจัดซื้อวัคซีน 10 ล้านโดส แต่ถึงขณะนี้ยังไม่พบเห็นวัคซีนและแหล่งที่มาแต่อย่างใด
ตอบคำถามข้อ 2.2
1) แต่ละปีกรมปศุสัตว์จะตั้งงบประมาณสำหรับจัดซื้อปีละ 1 ล้านโด๊ส สำหรับนำไปฉีดให้สัตว์ที่อยู่รอบจุดที่เกิดโรคและสัตว์กลุ่มที่เสี่ยงต่อการเกิดโรค
2) ในปี 2561 ได้จัดซื้อวัคซีนชื่อ Bayovac เป็นของบริษัท ไบเออร์ไทย จำกัด ซึ่งเป็นวัคซีนที่ได้รับการขึ้นทะเบียนตำรับยาและมีใบรับรองรุ่นการผลิตถูกต้องตามกฎหมาย กระทรวงสาธารณสุข และตรงตามสเปกหรือคุณลักษณะเฉพาะที่สำคัญอื่น และเป็นไปตามตามหลักเกณฑ์มาตรฐานขององค์การโรคระบาดสัตว์ระหว่างประเทศ (OIE)
3)โดยวัคซีนที่จัดซื้อได้ตรวจครบ 1 ล้านโด๊ส เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2561 และได้จัดส่งให้หน่วยงานในพื้นที่ของกรมปศุสัตว์ใช้ทั่วประเทศแล้ว
4) การดำเนินการควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ประจำวันที่ 15 สิงหาคม 2561 การฉีดวัคซีนให้แก่สุนัข-แมว ซึ่งเป็นการบูรณาการระหว่างกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นและกรมปศุสัตว์ ได้มีการดำเนินการสะสมตั้งแต่เดือนตุลาคม 2560 จนถึงวันนี้ รวมทั้งสิ้น 8,202,096 ตัว
แนวทางการป้องกัน และแก้ไข :
1) โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสที่ป้องกันได้โดยการฉีดวัคซีนให้ครอบคลุมประชากรสุนัขและแมวให้ได้ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 80 ดังนั้น การจัดการวัคซีนอย่างเหมาะสมจึงเป็นเรื่องสำคัญ ทั้งการวางแผนการนำเข้าวัคซีนให้เพียงพอ กระบวนการรักษาห่วงโซ่ความเย็น รวมทั้งกระบวนการฉีดวัคซีนที่ถูกวิธี โดยบูรณาการระหว่างหน่วยงานได้แก่กรมปศุสัตว์ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคเอกชน
2) เร่งควบคุมประชากรสุนัขและแมว โดยมีการจัดตั้งสถานพยาบาลเพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชนและด้อยโอกาสได้ทำหมัน
3) สำรวจและขึ้นทะเบียนสุนัขและแมวในพื้นที่โดยมีการแบ่งประเภทเพื่อการบริหารจัดการสุนัขและแมวในพื้นที่ เช่นสุนัขมีเจ้าของ สุนัขชุมชน
4) มีการสร้างความรับรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องให้แก่ประชาชนในการดูแลสัตว์เลี้ยงให้ปลอดภัยจากโรคพิษสุนัขบ้าและส่งเสริมให้ผู้เลี้ยงสัตว์มีความรู้รับผิดชอบต่อสัตว์เลี้ยงของตนไม่นำไปปล่อยในที่สาธารณะรวมทั้งมีการบังคับใช้กฎหมาย เช่นนำสุนัขและแมวไปฉีดวัคซีนทุกปี ถ้าพบสุนัขและแมวแสดงอาการผิดปกติให้แจ้งเจ้าหน้าที่ เพื่อตรวจสอบ รวมถึงการไม่ปล่อยสุนัขและแมวไปที่สาธารณะโดยไม่มีการควบคุม
5) เร่งรัดควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่โดยใช้การมีส่วนร่วมของคนในชุมชนช่วยในการเฝ้าระวังและควบคุมโรค โดยเน้นการให้ควบคุมสัตว์พาหะในพื้นที่เกิดโรค ทั้งนี้ถ้าทางอปท. ไม่มีที่กักสัตว์ สามารถขอยืมกรงจากปศุสัตว์ในพื้นที่ในระหว่างที่รอจัดหากรงได้ เพื่อ ลดภาวะความเครียดของสัตว์ในการเคลื่อนย้ายรวมถึงปัญหาการขนส่งสัตว์ไปนอกพื้นที่
ผู้ชี้แจง : กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์