เรียน จบ พาณิชย์นาวี ตกงานจริงหรือ ??

ผมขออนุญาตแสดงความเห็น แต่อาจจะพาดพิงสถาบันต่างๆ โดยที่ตัวเองก็มีส่วนได้ส่วนเสียนะครับ

ปัญหาของคนเรือไทยมันเป็นปัญหาที่เกิดจากหลายสาเหตุ ซึ่งตัวละครในอุตสาหกรรมนี้ล้วนแต่มีส่วนให้ปัญหาเหล่านี้ยังคงอยู่ต่อไปเรื่อยๆ ถ้ายังไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงใดๆเกิดขึ้น และคงจะยากที่จะเปลี่ยนแปลง เพราะผู้มีอำนาจนั้นแหล่ะที่ยังเข้าใจบริบทผิดไปเยอะมาก โดยปัญหาที่ผมสรุปมีดังต่อไปนี้

1. ปัญหาจากผู้สมัครเข้าเรียนเอง
     เยาวชนในประเทศเราบางส่วน (ผมเน้นนะครับว่าบางส่วน) ไม่เคยศึกษาหาข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพที่ตัวเองอยากทำ หรือหนักกว่านั้นคือ ไม่รู้ว่าตัวเองอยากทำอะไร ฟังคนอื่นมาก็พร้อมจะเชื่อทันที อาชีพนี้เป็นอาชีพที่ต้องการความอดทนสูงมาก เพราะทำงานไกลบ้าน ไม่เหมาะกับคนที่ชอบความสะดวกสบาย หรือติดบ้าน ติดครอบครัว ติดแฟน ซึ่งกรณีนี้ผมพอจะบอกได้ว่า อัตราขึ้นฝั่งเร็วของคนที่จบด้านนี้ นับวันยิ่งเร็วขึ้น บางคนลงฝึกคาเดทได้สัปดาห์เดียว ขอลีฟและไม่ทำงานเรืออีกเลย เพราะทนความหนักและลำบากของเรือไม่ได้
     และปัญหานี้มันก็ลากยาวไปถึงสถาบันบางสถาบันที่กำหนดหลักสูตรให้ต้องฝึกเรือให้ครบ 1 ปีก่อนถึงจะจบ ทำให้ผู้เรียนที่เข้ามาเรียนแล้ว รู้สึกว่าตัวเองไม่เหมาะกับงานบนเรือ แต่จะจบไม่ได้ถ้าไม่ฝึกเรือ ต้องอดทนฝึกเรือไปอย่างงั้นจนครบหนึ่งปี เพื่อเอาปริญญา ดูแล้วเหมือนจะดี แต่ในวงจรการทำงานแล้ว เหมือนไปแย่งเรือจากคนที่อยากทำงานเรือจริงๆ ในกรณีนี้ผมเคยรับผู้เรียนจากสถาบันหนึ่งมาฝึกในบริษัทที่รู้จัก ตัวผู้เรียนทำงานได้ดี อยู่จนครบคอนแทร็ก แต่พอครบแล้วก็หายสาปสูญ ไม่ทำงานเรืออีกเลย ตั๋วเรือก็ไม่ไปสอบ สำหรับผมมันเป็นการแย่งโอกาสทำงานของคนอื่นครับ และอีกประการคือ คนที่เรียนในสถาบันที่เกี่ยวข้องกับรัฐบาลทุกสถาบัน ล้วนได้เงินอุดหนุนจากรัฐบาลในการฝึกเรือ (ระหว่างเรียน มิใช่ฝึกเรือ 1ปีนะครับ) แต่ต้องฝึกให้ผู้เรียนที่ไม่ต้องการทำงานเรืออีกแล้วนั้น เป็นการเสียงบประมาณโดยใช่เหตุอีกด้วย

2. ปัญหาจากสถาบันการศึกษา
     สิ่งแรกที่เป็นปัญหาเลยคือ ทุกสถาบันล้วนไม่เคยคุยกัน (ยกเว้นพน.และม.บ. เพราะใช้ปริญญาเดียวกัน) ทำให้แนวทางการพัฒนาการศึกษาด้านนี้ไม่เคยไปไหน วนอยู่กับที่เดิมตลอดเวลา ไม่เคยมีหน่วยงานวิจัยที่ตั้งมาเพื่อพัฒนาการศึกษาด้านนี้ ถึงแม้สถาบันที่เก่าแก่ที่สุดก็ตาม ทำให้ตัวสถาบันเองไม่มีสิ่งที่ทำให้ศึกษาด้านนี้ดีขึ้น คุณภาพผู้เรียนดีขึ้นในแบบรูปธรรม สิบปีที่แล้วยังซื้อซิมมูเลเตอร์อย่างไร ปัจจุบันยังคงแข่งขันซื้อซิมมูเลเตอร์กันเหมือนเดิม ในขณะที่ประเทศอื่นเริ่มเขียนซิมมูเลเตอร์เป็นของตัวเองกันแล้ว มีการพัฒนาขึ้นสู่หลักสูตรปริญญาโทและเอกตามลำดับ แต่ประเทศเรายังคงไม่มีอย่างไรก็เป็นเช่นเดิม ด้วยเหตุนี้เอง สถาบันจึงไม่มีอำนาจต่อรองใดๆกับบริษัทเรือ ได้แต่ส่งผู้เรียนเข้าฝึกเรือเท่านั้น
    เรื่องที่สองคือ ผู้สอนหรืออาจารย์ อันนี้อาจเป็นปัญหาร่วมของกรมเจ้าท่าด้วย (ขอเอ่ยนามเพราะเป็นหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยตรงแต่เพียงผู้เดียว) กรมเจ้าท่ากำหนดสเปกของอาจารย์ไว้ค่อนข้างสูง ซึ่งดูแล้วอาจจะดี แต่ปัญหาคือมันทำได้ยากในทางปฎิบัติ ในต่างประเทศเราสามารถเห็นกัปตันดอกเตอร์ได้ไม่ยากเย็น แถมตรงสายการเรียนด้วย แต่ในไทยแล้ว แค่คนเรือจะเรียนหลักสูตรปริญญาโทและเอกที่ตรงสายยังยากเลย เพราะไม่มีในประเทศไทย มีแต่ใกล้เคียงเช่นลอจิสติกส์ เป็นต้น
    การจะปั้นกัปตันดอกเตอร์นั้น ในสภาวะแวดล้อมของประเทศในขณะนี้มันเป็นไปไม่ได้เลย ไม่ว่าจะเป็นเริ่มจากกัปตันมาเรียนโทและเอก หรือเริ่มจากเรียนโทและเอกแล้วไปลงเรือ ต่างประเทศเขาจะฝึกอาจารย์พวกนี้โดยให้ทำงานอยู่บนเรือฝึกเพื่อเก็บชั่วโมงเรือ (Sea Service) และเรียนในระดับโทและเอกคู่ขนานกันไปด้วย แต่ในประเทศไทยเรือฝึกเป็นสถานที่สำหรับคนที่อยากเป็นนำร่อง หรือสุสานสำหรับคนหมดไฟเสียมากกว่า (พาดพิงใครขออภัยครับ) หรือถ้าจะเป็นกัปตันมาเรียนโท-เอกภายหลัง ก็มีปัญหาเรื่องค่าตอนแทน เพราะสถาบันของรัฐมีเกณฑ์การจ่ายเงินเดือนตามระดับปริญญาอยู่ จากกัปตันจบปริญญาตรี ไปทำงานเรือจนมีเงินเดือนเดินแสน ต้องกลับมารับเงินเดือนสองหมื่นระหว่างเรียนต่อโท-เอก มันคงยากที่จะดึงดูดกัปตันมาเป็นอาจารย์อย่างแน่นอน
     เรื่องที่สาม ในต่างประเทศหลายประเทศ การฝึกเรือหนึ่งปีจะถูกผูกติดหลักสูตร กล่าวคือ หน้าที่ในการทำให้ผู้เรียนมีชั่วโมงเรือครบ เป็นหน้าที่ของสถาบัน ตัวสถาบันต้องใช้เรือฝึกในการฝึกคาเดทให้ครบหนึ่งปีทุกคน ไม่เหมือนของประเทศไทยที่โยนภาระการฝึกเรือหนึ่งปีเป็นของตัวผู้เรียนเองต้องไปหาเรือฝึกกับบริษัทเรือ พอมาดูเรือฝึกของประเทศไทย ก็มีแค่สองลำที่ถูกเรียกว่าเรือฝึกจริงๆ แต่รูปแบบของการเรือฝึกกับแปลกประหลาดตรงที่ ต่างประเทศเขาจะให้ผู้เรียนฝึกทั้งปี ไม่มีจอดเทียบท่านานๆ ประสบการณ์ตรงของผมคือ ปีสามผมถูกฝึกเรือ 4 เดือน ปีสี่อีก 4 เดือน และปีห้าอีก 4 เดือน บนเรือลำเดียวคือเรือฝึกของสถาบัน (ผมจบสถาบันต่างประเทศ) เรือฝึกมีการเดินเรือตลอดทั้งปี ช่วงเข้าอู่เพื่อซ่อมทำ ผมก็ได้ฝึกงานในอู่เรือเพื่อซ่อมทำเรือฝึกของตัวเอง และเรือฝึกก็ไม่มีความจำเป็นต้องวิ่งไปต่างประเทศหรือเทียบท่าต่างประเทศแม้แต่น้อย เพราะผู้เรียนต้องการแค่ชั่วโมงเรือเท่านั้น ถึงจะพูดได้ว่าเรือฝึกได้ทำในสิ่งที่เป็นจุดประสงค์ของเรือฝีกอย่างครบถ้วน ไม่ใช่ออกเรือแค่ฤดูกาลฝึกไม่กี่เดือน แล้วเข้าอู่ทุกปี แถมออกจากอู่เลยกำหนดการณ์ทุกครั้งแบบที่เรือฝึกไทยทำอยู่ (สำหรับผมไม่เห็นด้วยที่ปีหนึ่งและสองจะลงเรือฝึก เพราะยังเรียนไม่พอที่จะฝึกได้)
     และเรื่องสุดท้าย การประชาสัมพันธ์ สถาบันมีการประชาสัมพันธ์ที่อ่อนมากๆ ทำให้ไม่ได้ผู้เรียนที่มีคุณสมบัติจะคนเรือที่ดี ข้อมูลในการประชาสัมพันธ์น้อยถึงน้อยมาก และจากเรื่องแรก สถาบันไม่มีการพูดคุยกัน ทำให้ข้อมูลเพื่อให้ผู้เรียนใช้ในการตัดสินใจเข้าเรียนมีน้อย จนเกิดปัญหาโดนหลอกมาเรียน ขายฝัน บลาๆ อย่างที่มีคนกล่าวหาอยู่

3. ปัญหาจากหน่วยงานของรัฐ
     ปัญหาระดับนโยบายที่แก้ไขได้ยาก เพราะกรมเจ้าท่ามีอำนาจเบ็ดเสร็จอยู่ที่เดียว อาจจะมีสมาคมเจ้าของเรือไทยพอจะมีเสียงในการแสดงความเห็นอยู่บ้าง แต่ก็ไม่มากเท่าไหร่ แถมแสดงความเห็นในฐานะเจ้าของเรือ ไม่ใช่คนทำงานบนเรือด้วย ทำให้คนเรือไม่มีใครที่จะคุ้มครองผลประโยชน์ของพวกเขาเลย (สมาคมคนเรือไทยมีนะ แต่อ่อนแอมากๆ ไม่มีอำนาจต่อรองเลย) การออกข้อบังคับหรือกฎเกณฑ์ต่างๆจึงมีความแปลกประหลาดอยู่หลายครั้ง เช่นเคยออกกฎตัวหนึ่งมา เรียกเก็บเงินคนเรือไปหลายพันต่อคน ปัจจุบันกฎที่ออกมานั้นไม่ได้ใช้ซะงั้น หรือการสอบตั๋วเรือที่ใช้คอมพิวเตอร์สอบ ผมก็สงสัยว่าสามารถวัดทักษะชาร์ตเวิร์ก หรือไปป์ไลน์ได้อย่างไร หรือการสอบสัมภาษณ์ที่เอาความรู้เฉพาะของเรือชนิดต่างๆมาถาม เช่นคนถามทำงานเรือน้ำมัน แล้วนำคำถามเรือน้ำมันมาถามผู้เรียนที่ฝึกเรือตู้มา (ต่างประเทศเขาสัมภาษณ์คำถามกลางๆไม่เกี่ยวกับความรู้เฉพาะ บริษัทต่างหากที่มีหน้าที่คัดว่าจะเอาคนเรือคนไหนมาลงเรือเฉพาะของเขา โดยดูจากประวัติการลงเรือ) เป็นต้น
     และกรมเจ้าท่าถือเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบงานเยอะมากหน่วยงานหนึ่ง ทั้งที่ไม่จำเป็นต้องรับผิดชอบเยอะขนาดนั้นก็ได้ เช่น
- งานนำร่อง ประเทศอื่นเขาตั้งรัฐวิสาหกิจขึ้นมาจัดการเอง ทำงานระบบเอกชน แต่ส่งรายได้เข้ารัฐ ไม่มีตำแหน่งในราชการ เช่นสิงคโปร์ ญี่ปุ่น บลาๆๆ
- งานตรวจท่า ประเทศอื่นยกหน้าที่ให้หน่วยงานที่พนักงานเรียนบังคับใช้กฎหมายมา เช่นยามชายฝั่ง ทหาร บลาๆ เพราะยังไงเจ้าท่าก็ไม่มีอำนาจจับกุมอยู่แล้ว ต้องเรียกตำรวจหรือทหารมาอยู่ดี เมื่อมีเหตุการณ์ผิดปกติเกิดขึ้น
- งานกู้ภัย อันนี้ยิ่งแล้วใหญ่ ตัวกรมเจ้าท่าเองไม่ควรไปยุ่งเลย เพราะบุคคลกรไม่ได้ถูกฝึกมาทางนี้ อุปกรณ์หรือเครื่องมือต่างๆก็ไม่มี ยกให้ทหารหรือตำรวจ หรือยามชายฝั่งจัดการเถอะ
     ที่เอ่ยมาล้วนเป็นงานที่กรมเจ้าท่าไทยรับผิดชอบอยู่ ซึ่งมันเยอะและใช้ความรู้ ความชำนาญเฉพาะด้านที่ต่างกันสุดขั้วเกินไป ตัวกรมเจ้าท่าควรทำหน้าที่แค่ จัดการคนเรือ จัดการทะเบียนเรือ ออกกฎหมายเกี่ยวกับคนเรือและเรือ ติดต่อประสานงานกับองค์กรต่างประเทศเกี่ยวกับเรือเพียงเท่านั้นก็พอ

4. ปัญหาจากรัฐบาล
     บอกตามตรง ผมไม่เคยเห็นรัฐบาลไหนเห็นความสำคัญของภาคส่วนการขนส่งทางทะเลเลย (อาจยกเว้นรัฐบาลปัจจุบันที่มีการพัฒนาแหลมฉบังและพยายามเชื่อมการขนส่งมาลงที่แหลมฉบัง) ส่วนใหญ่มองแต่การขนส่งภาคพื้นดิน แต่การขนส่งสินค้นในโลกนี้กว่า 90% ใช้เรือเป็นพาหนะในการขนส่ง มันควรจะมีการสนับสนุนการขนส่งด้านนี้อย่างจริงจัง ประเทศที่พัฒนาแล้วหลายประเทศสร้างตัวจากอุตสาหกรรมทางทะเล เช่นญี่ปุ่น จีน เกาหลี สิงคโปร์ ล้วนมีความก้าวหน้าด้านนี้ และเป็นยักษ์ใหญ่ในวงการ ถ้ายังไม่มีการคิดค้นการขนส่งที่ถูกกว่า และเยอะกว่าเรือได้ วงการนี้ก็ยังมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจโลกไปอีกนาน รัฐบาลควรลงมาจริงจังด้านนี้บ้าง สนับสนุนอุตสาหกรรมต่อเรือ ซ่อมทำเรือ การกระจายสินค้า และอื่นๆให้มากกว่าที่เป็นอยู่

ปล. ถ้าพาดพิงผู้ใดขออภัยด้วยครับ ถ้าต้องการให้ลบก็หลังไมค์มาได้นะครับ