เห็นหลายคนดูหนึ่งด้าวฯ แล้วตั้งข้อสงสัยว่า...ทำไมบทละครถึงเขียนให้ออกญาพลเทพ "เลือก" ร่วมมือกับเจ้าจอมเพ็ญ แทนที่จะเป็นพระภรรยาเจ้า (เช่น กรมขุนวิมลฯ) เลยอยากตั้งข้อสันนิษฐานว่าด้วยที่มาที่ไปของการเขียนบทแบบนี้สักนิดหนึ่งนะคะ

๑) ชุดความคิดเรื่อง "เจ้าจอมเพ็ญ" (ในประวัติศาสตร์บันทึกชื่อท่านว่า "เพ็ง") อยู่ฝั่งฝ่ายเดียวกับเจ้าคุณพลเทพเป็นชุดความคิดที่มีมานานแล้ว จนปรากฏในนวนิยาย/ละครอิงประวัติศาสตร์หลายเรื่อง อย่างในนวนิยายเรื่อง "ฟ้าใหม่" ของคุณศุภร บุนนาค (ส่วนตัวดิฉันยกย่องเป็นบทประพันธ์ชั้นเลิศ ยอดเยี่ยมทุกองค์ประกอบทางวรรณศิลป์) ก็กล่าวถึงประเด็นนี้ไว้ บอกว่าเจ้าคุณเอายาเสน่ห์มาให้คุณจอมท่านด้วยซ้ำ

๒) เรื่องความห่างชั้นของฐานันดร ในปริบทของรัฐจารีตอย่างอยุธยา พระภรรยาเจ้า คือ เจ้านายฝ่ายในโดยกำเนิด ยากที่สามัญชน (ต่อให้ยศตำแหน่งสูง) จะเข้าหาได้โดยง่าย ต่างจาก "เจ้าจอม" ซึ่งจะอย่างไรเสียก็เป็นแต่สามัญชน

๓) ฐานันดรยศไม่ได้สำคัญเท่ากับว่าเป็นคนโปรดหรือไม่ เพราะต่อให้เป็นเจ้าจอมสามัญ แต่ถ้าเป็นคนโปรด โอกาสจะได้เข้าเฝ้าใกล้ชิด เพ็ดทูลเรื่องต่างๆ ย่อมมีมากกว่าผู้ที่ยศสูงกว่า

สันนิษฐานไว้ประมาณนี้แหละค่ะ