วัฒนธรรมเขมรที่เราเห็นทุกวันนี้ไม่ใช่ของเก่าของเขาทั้งหมดนะครับ ทั้งสถาปัตยกรรม ดนตรี นาฏศิลป์ ภาษา และศาสนา เขมรล้วนฟื้นฟูมาใหม่ ส่วนใหญ่เอามาจากประเทศสยามทั้งนั้น โขนก็เช่นกัน เรื่องรามเกียรติในประเทศแถบนี้ก็ได้ inspiration มาจากเรื่องรามายณะของอินเดียทั้งนั้น แต่โขนไทยก็คือโขนไทย แขกอินเดียไม่เล่นโขนนะครับ ไปถามแขกแขกไม่รู้จักโขนแน่นอน รู้จักแต่ภารตะนาฏยัม

ขนาดทางพม่าเขาอนุรักษ์เพลงไทยเดิมและโขนสมัยอยุธยาเอาไว้ เขายังให้เครดิตว่าเป็น “เพลงโยเดีย” “โขนโยเดีย” เลย แม้จะเพี้ยนเป็นสำเนียงพม่าไปแล้ว แม้แต่หัวโขนของคนโยเดียคนพม่าเขาก็เชื่อว่ามีจิตวิญญาณของชาวโยเดียเจ้าของเก่าสถิตอยู่ ต้องดูแลรักษาอย่างดี

เอาจริง ๆ ผมว่าพม่าน่าคบกว่าเพื่อนบ้านแถวนี้เยอะ วัฒนธรรมอยุธยาหลายอย่างคนพม่ายังสืบทอดไว้ แต่เขาไม่เคยเคลมว่าเป็นของพม่า รายการนี้เปิดโลกจริง ๆ ครับ แนะนำให้ดู

รามเกียรติ์และเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับพระรามปรากฎในวัฒนธรรมไทยมาตลอด ทั้งในพระนามพระมหากษัตริย์ไทยที่มักมีคำว่า “ราม” และชื่อกรุงศรีอยุธยาก็เป็นชื่อเมืองของพระราม จึงเป็นไปได้ว่าคนไทยตั้งแต่สมัยอยุธยานับถือพระรามเป็นเทพประจำเมืองมานานแล้ว อย่างเช่นในสารคดีชุด “โยเดีย..ที่คิดไม่ถึง” ผมสังเกตว่ามักจะพบ “ศาลพระราม” ประจำหมู่บ้านที่สืบเชื้อสายมาจากชาวโยเดีย ซึ่งหมู่บ้านคนพม่าไม่มี (มีแต่ศาลผีนัต) ในขณะที่คนไทยสมัยรัตนโกสินทร์ปัจจุบันกลับนิยมตั้งศาลพระพรหม (ฝ่ายพราหมณ์) คู่กับศาลตายาย (ฝ่ายผี) ไม่มีศาลพระราม ส่วนชาวเขมรไม่มีวัฒนธรรมแบบนี้มาก่อน เขมรเคยมีโขนเวอร์ชั่นเขมรแต่สูญหายไปเพราะสงครามกลางเมือง ที่เราเห็นทุกวันนี้เขมรรับมาจากไทยทั้งนั้น