สุดยอดความคิดเห็น
ความคิดเห็นที่ 5
ฟอลคอนได้เขียน “แผนลับ” ของตนเป็นภาษาโปรตุเกส มีชื่อว่า “บันทึกสำหรับบาทหลวงตาชารด์เพื่อนำทูลถวายองค์พระคริสตศาสนูปถัมภก องค์ประมุขคริสตัง พระเดชพระคุณอธิการใหญ่ และพระเดชพระคุณเดอ ลา แชส” มอบให้บาทหลวงตาชารด์สามวันก่อนออกจากสยาม เพื่อนำกลับไปมอบให้บาทหลวง เดอ ลา แชส (François d'Aix de la Chaise) พระอธิกรณ์ (confessor) ประจำพระองค์พระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ให้นำขึ้นกราบทูลพระเจ้าหลุยส์ รวมถึงพระสันตปาปา และบาทหลวง เดอ นัวแยล (Charles de Noyelle) อธิการใหญ่สำนักพระเยซู (Superior General of the Society of Jesus) แห่งกรุงโรม และมีฉบับแปลภาษาฝรั่งเศสส่งให้เฉพาะพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ กับบาทหลวงเดอ ลา แชส ซึ่งมีการปรับแก้เนื้อหาเล็กน้อย
ต้นฉบับภาษาโปรตุเกส ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติฝรั่งเศส Archives nationales, Paris, Colonies หมายเลข C1 22 (183-184). ฉบับแปลภาษาฝรั่งเศส หมายเลข C1 22 (177-178) นอกจากนี้ยังมีฉบับแปลพร้อมข้อสังเกตของบาทหลวงตาชารด์ หมายเลข A.N.K. 1334, n 2 ส่วนฉบับแปลอีกสำนวนหนึ่งถูกตีพิมพ์ในหนังสือ Histoire de la Mission de Siam ของ Adrien Launay หน้า 179-180
เนื้อหาคือแผนระยะยาวที่มุ่งหวังเปลี่ยนสยามเป็นดินแดนของชาวคริสต์อย่าง “ค่อยเป็นค่อยไป” ด้วยการให้ฝรั่งเศสเข้ามาตั้งถิ่นฐานอย่างมั่นคงในสยาม นอกจากนี้ก็เป็นการสร้างเสริมฐานอำนาจในราชสำนักอยุทธยาของฟอลคอนในทางหนึ่งโดยอาศัยฝรั่งเศสเข้ามาแทรกแซงระบบราชการในสยามอย่างชัดเจน
“แผนลับ” ฉบับนี้ศาสตราจารย์ขจร สุขพานิช ได้แปลภาษาไทยและตีพิมพ์ไว้ในหนังสือ “ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์” มีเนื้อหาดังต่อไปนี้ครับ
ท่านคงจะทราบอยู่แล้วว่าการที่ เชอวาเลีย เดอ โชมองต์ได้มายังประเทศสยามนั้นก็โดยมุ่งหมายจะกราบทูลเชื้อเชิญให้พระเจ้ากรุงสยามได้ทรงเข้ารีต และท่านก็คงจะทราบอยู่แล้วว่าข้าพเจ้าได้จัดการอย่างไรที่จะให้ เชอวาเลีย เดอ โชมองต์ เห็นว่าเวลานี้ยังจะจัดการตามความประสงค์ของเชอวาเลีย เดอ โชมองต์ ไม่ได้ แต่จะต้องหาที่ปกครองให้มั่นคงเสียก่อนจึงจะจัดการอันใหญ่โตเช่นนี้ได้ เพราะว่าถ้าจะเกิดการขบถจลาจลขึ้นแล้วจะได้มีที่ยึดเหนี่ยวได้ เพราะฉะนั้นข้าพเจ้าจะต้องชี้แจงให้ท่านเข้าใจว่าวิธีที่จะจัดการให้เรื่องนี้ได้เป็นผลสำเร็จนั้นจะต้องทำอย่างไรบ้างคือ
ข้อ ๑ ท่านจะต้องจัดเป็นธุระจัดการให้พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้ส่งคนมายังเมืองไทยสัก ๖๐ หรือ ๗๐ คน คนเหล่านี้จะต้องเป็นผู้ฉลาดเข้าใจในวิธีปกครองทั้งฝ่ายทหารและพลเรือน ทั้งเป็นคนไม่เย่อหยิ่ง เป็นคนซื่อสัตย์สุจริต และรู้จักรักษาความลับไว้ด้วย เมื่อคนเหล่านี้ได้มาถึงเมืองไทยแล้วต้องให้เป็นที่เสมือนประหนึ่งพวกนี้มีหนทางเลี้ยงชีพของตัวเองได้ และในชั้นต้นไม่ต้องรบกวนพระเจ้ากรุงสยามอย่างใด เพราะเมื่อเป็นเช่นนี้แล้วก็ดูเหมือนพวกนี้มิได้หาประโยชน์ส่วนตัวอย่างไรซึ่งจะเป็นการกระทำให้พระเจ้ากรุงสยามได้ทรงพระเมตตาโปรดปราน และก็ทำให้พวกราษฎรพลเมืองหมดความรังเกียจด้วย แต่ในเรื่องนี้เป็นหน้าที่ของข้าพเจ้าที่จะเป็นธุระมิให้พวกนี้ต้องอดอยากขัดสนอย่างใดเลย
ข้อ ๒ วิธีการดำเนินการของข้าพเจ้าซึ่งจะเป็นตัวอย่างกับเขาและความชำนาญในการงานของข้าพเจ้าก็เป็นหลักสำคัญที่จะให้พวกนี้ได้ร่ำรวยต่อไปในภายหน้า คนจำพวกนี้ควรจะมีบาทหลวงเยซูอิตบางคนซึ่งแต่งตัวปลอมมาอย่าให้ใครรู้ได้ว่าคนเหล่านี้เป็นนักพรต ถึงที่สุดถ้าปิดความไม่ให้พวกที่มาด้วยกันรู้ได้ก็ยิ่งดี
ข้อ ๓ ในจำพวก ๖๐ คนที่จะมาเมืองไทยนั้นจะต้องเลือกแต่เฉพาะคนที่เอาใจใส่ต่องานการเป็นคนรอบคอบและเป็นคนที่รู้จักผิดและชอบเพื่อจะได้ให้คนพวกนี้ทำราชการในประเทศสยามได้ทุกอย่าง เพราะเมื่อพวกนี้ได้มาถึงเมืองไทยและมีความรู้ในการงานบ้างแล้วข้าพเจ้าก็จะได้จัดให้พวกนี้ทำราชการของพระเจ้ากรุงสยามตามวุฒิของตัว คือจะได้ให้ทำราชการได้หน้าที่ทหารบ้าง หน้าที่คลังบ้าง หน้าที่กรมต่างๆบ้าง หน้าที่ปกครองหัวเมือง ด้านหน้าที่เรือต่างๆ บ้าง ถ้าจะรวมความแล้วก็คือข้าพเจ้าจะได้จัดให้พวกนี้ได้รับหน้าที่สำคัญๆ เมืองนี้ทุกอย่าง
ข้อ ๔ ทุกคนจะต้องรู้สึกว่าตัวจะต้องปฏิบัติการอย่างไร และตัวจะต้องทำตามคำสั่งทุกๆอย่างโดยไม่ต้องแพร่งพรายให้ผู้ใดรู้เรื่องดังข้าพเจ้าได้อธิบายให้ท่านเข้าใจแล้ว
ข้อ ๕ เพื่อเป็นการอุดหนุนให้พวกนี้ได้ทำราชการและหน้าที่สำคัญๆนั้น ควรพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะพระราชทานพระราชานุญาตให้ราษฎรพลเมืองฝรั่งเศสพาครอบครัวมายังเมืองไทย เพื่อจะได้ไปตั้งบ้านสร้างเรือนในเมืองสำคัญๆ ในประเทศนี้ และราษฎรพลเมืองเหล่านี้จะอพยพครอบครัวมาโดยมาในเรือของตัวเองหรือมากับเรือของบริษัทฝ่ายอินเดียก็ได้แล้วแต่จะสะดวก
เมื่อราษฎรพลเมืองฝรั่งเศสได้มาถึงเมืองไทยแล้วข้าพเจ้าจะได้เป็นธุระจัดการให้เขาปลูกบ้านเรือนให้เขาพักและจะได้จัดการให้พวกนี้ได้มีนามีสวนมีโคกระบือเพื่อทำการเพาะปลูกต่อไปจะได้ทำมาหาเลี้ยงครอบครัวของตนได้ ทั้งจะได้เป็นหนทางทำมาค้าขายร่ำรวยดังข้าพเจ้าได้อธิบายให้ท่านเข้าใจไว้แล้ว เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วคน ๖๐ หรือ ๗๐ คนซึ่งจะได้ทำราชการและหน้าที่ต่างๆนั้นจะได้มีโอกาสปกครองรักษาและเอื้อเฟื้อพวกชาวต่างประเทศที่เข้ารีตได้ และยังไม่ใช่แต่เท่านี้ แต่ยังจะได้มีโอกาสชักชวนให้พวกมิจฉาทิฎฐิได้นับถือศาสนาคริสเตียนของเราต่อไปได้ และข้าพเจ้าเชื่อว่าเมื่อคนไทยได้เห็นว่าการเข้ารีตได้รับความร่มเย็นดังพวกแขกมัวร์ซึ่งมาตั้งภูมิลำเนาในประเทศสยามได้ทำตัวอย่างไว้แล้วนั้นคนไทยก็คงจะหันเข้าหาศาสนาคริสเตียนเป็นอันมาก
ข้อ ๖ เพื่อจะจัดการเรื่องต่างๆให้สะดวกและเพื่อจะป้องกันในเวลาที่จะเกิดกบฏขึ้นนั้น พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะต้องส่งทหารและปืนใหญ่มารักษาเมืองสงขลาโดยเร็ว และจะต้องมีเรือรบและของทั้งปวงอันจำเป็นสำหรับที่จะตั้งให้เป็นบ้านเมืองใหญ่โตได้ เมื่อได้จัดการเช่นนี้แล้ว ภายหลังก็จะได้รับผลอันดีดังข้าพเจ้าได้ชี้แจงให้ท่านเข้าใจแล้ว และพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสก็จะได้เปรียบเป็นอันมากทั้งพระราชอาณาจักรสยามก็จะได้รับผลดีขึ้นด้วย และเป็นหนทางสำหรับให้พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้จัดตั้งโคโลนีขึ้นในทะเลแถบนี้ถึง ๒ แห่ง
ถ้าแม้ว่าฝรั่งเศสได้จัดการตามช่องโอกาสที่ข้าพเจ้าเปิดให้ดังนี้แล้ว พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะได้มีโอกาสอันดีที่จะให้พวกเข้ารีตในเมืองญวน เมืองตังเกี๋ย เมืองญี่ปุ่นและเมืองจีนได้รับความร่มเย็น และจะเป็นการเท่ากับบังคับให้ชนชาวตะวันออกได้ทำการค้าขายติดต่อกับชนชาวฝรั่งเศสอันจะทำให้ชนชาวฝรั่งเศสได้ร่ำรวยมากจนถึงกับจะคุ้มกับโสหุ้ยที่ได้จ่ายไปในชั้นแรก และในการที่จะค้าขายกันนั้นก็ไม่จำเป็นจะต้องต่อเรือมาจากทวีปยุโรปเพราะจะเป็นการเปลืองโสหุ้ยมากนักเพราะในเมืองนี้ ถ้าจะต่อเรือขึ้นแล้วก็คงจะทำได้โดยถูกกว่าทำที่ยุโรปตั้ง ๔ เท่าหรือ ๑๐ เท่า แต่จะต้องมีคนที่เข้าใจต่อเรือจึงจะได้ เพราะในเมืองนี้มีทั้งเหล็กและทองแดงสำหรับหล่อปืนใหญ่ มีดินประสิวสำหรับตำยิงปืน และมีเชือกปอสำหรับทำผ้าและเชือกป่านด้วย
ข้าพเจ้าเชื่อว่าถ้าได้จัดการดังข้าพเจ้ากล่าวมานี้แล้ว พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสคงจะทรงจัดการให้ศาสนาคริสเตียนได้แพร่หลายในประเทศสยามนี้ได้ และคงจะทำให้ประเทศนี้และประเทศอื่นๆ ได้ถือศาสนาคริสเตียนทั่วกันหมด เมื่อมาตรึกตรองดูแล้วข้าพเจ้าเห็นว่าเหตุผลทั้งปวงดังที่ได้แลเห็นนั้นอาจจะกระทำให้พระราชดำริของพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสในเรื่องศาสนานั้นได้สำเร็จสมพระราชประสงค์ทุกประการ
ข้อ ๗ เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงสยามจะเสด็จสวรรคตลงเวลาใด (ข้าพเจ้าขออ้อนวอนพระเป็นเจ้าให้โปรดให้คงทรงมีพระชนม์ยืนยาวต่อไปเถิด) ข้าพเจ้าอาจจะกราบทูลรับรองต่อพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้ว่าถ้าได้ทรงจัดการทั้งปวงดังข้าพเจ้าได้อธิบายมานั้นแล้วการที่จะเชื้อเชิญให้พระเจ้าแผ่นดินองค์ใหม่และจัดการให้พลเมืองชาวสยามทั่วไปได้ถือศาสนาคริสเตียนนั้นจะเป็นการง่ายอย่างที่สุด
เขียนบนเรือของข้าพเจ้าที่สันดอนแม่น้ำเจ้าพระยาวันที่ ๑๘ เดือนธันวาคม ค.ศ. ๑๖๘๕ (พ.ศ. ๒๒๒๘)
(เซ็น) ซี.ฟอลคอน
ต้นฉบับภาษาโปรตุเกส ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติฝรั่งเศส Archives nationales, Paris, Colonies หมายเลข C1 22 (183-184). ฉบับแปลภาษาฝรั่งเศส หมายเลข C1 22 (177-178) นอกจากนี้ยังมีฉบับแปลพร้อมข้อสังเกตของบาทหลวงตาชารด์ หมายเลข A.N.K. 1334, n 2 ส่วนฉบับแปลอีกสำนวนหนึ่งถูกตีพิมพ์ในหนังสือ Histoire de la Mission de Siam ของ Adrien Launay หน้า 179-180
เนื้อหาคือแผนระยะยาวที่มุ่งหวังเปลี่ยนสยามเป็นดินแดนของชาวคริสต์อย่าง “ค่อยเป็นค่อยไป” ด้วยการให้ฝรั่งเศสเข้ามาตั้งถิ่นฐานอย่างมั่นคงในสยาม นอกจากนี้ก็เป็นการสร้างเสริมฐานอำนาจในราชสำนักอยุทธยาของฟอลคอนในทางหนึ่งโดยอาศัยฝรั่งเศสเข้ามาแทรกแซงระบบราชการในสยามอย่างชัดเจน
“แผนลับ” ฉบับนี้ศาสตราจารย์ขจร สุขพานิช ได้แปลภาษาไทยและตีพิมพ์ไว้ในหนังสือ “ออกญาวิไชเยนทร์ หรือการต่างประเทศในสมัยสมเด็จพระนารายณ์” มีเนื้อหาดังต่อไปนี้ครับ
ท่านคงจะทราบอยู่แล้วว่าการที่ เชอวาเลีย เดอ โชมองต์ได้มายังประเทศสยามนั้นก็โดยมุ่งหมายจะกราบทูลเชื้อเชิญให้พระเจ้ากรุงสยามได้ทรงเข้ารีต และท่านก็คงจะทราบอยู่แล้วว่าข้าพเจ้าได้จัดการอย่างไรที่จะให้ เชอวาเลีย เดอ โชมองต์ เห็นว่าเวลานี้ยังจะจัดการตามความประสงค์ของเชอวาเลีย เดอ โชมองต์ ไม่ได้ แต่จะต้องหาที่ปกครองให้มั่นคงเสียก่อนจึงจะจัดการอันใหญ่โตเช่นนี้ได้ เพราะว่าถ้าจะเกิดการขบถจลาจลขึ้นแล้วจะได้มีที่ยึดเหนี่ยวได้ เพราะฉะนั้นข้าพเจ้าจะต้องชี้แจงให้ท่านเข้าใจว่าวิธีที่จะจัดการให้เรื่องนี้ได้เป็นผลสำเร็จนั้นจะต้องทำอย่างไรบ้างคือ
ข้อ ๑ ท่านจะต้องจัดเป็นธุระจัดการให้พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้ส่งคนมายังเมืองไทยสัก ๖๐ หรือ ๗๐ คน คนเหล่านี้จะต้องเป็นผู้ฉลาดเข้าใจในวิธีปกครองทั้งฝ่ายทหารและพลเรือน ทั้งเป็นคนไม่เย่อหยิ่ง เป็นคนซื่อสัตย์สุจริต และรู้จักรักษาความลับไว้ด้วย เมื่อคนเหล่านี้ได้มาถึงเมืองไทยแล้วต้องให้เป็นที่เสมือนประหนึ่งพวกนี้มีหนทางเลี้ยงชีพของตัวเองได้ และในชั้นต้นไม่ต้องรบกวนพระเจ้ากรุงสยามอย่างใด เพราะเมื่อเป็นเช่นนี้แล้วก็ดูเหมือนพวกนี้มิได้หาประโยชน์ส่วนตัวอย่างไรซึ่งจะเป็นการกระทำให้พระเจ้ากรุงสยามได้ทรงพระเมตตาโปรดปราน และก็ทำให้พวกราษฎรพลเมืองหมดความรังเกียจด้วย แต่ในเรื่องนี้เป็นหน้าที่ของข้าพเจ้าที่จะเป็นธุระมิให้พวกนี้ต้องอดอยากขัดสนอย่างใดเลย
ข้อ ๒ วิธีการดำเนินการของข้าพเจ้าซึ่งจะเป็นตัวอย่างกับเขาและความชำนาญในการงานของข้าพเจ้าก็เป็นหลักสำคัญที่จะให้พวกนี้ได้ร่ำรวยต่อไปในภายหน้า คนจำพวกนี้ควรจะมีบาทหลวงเยซูอิตบางคนซึ่งแต่งตัวปลอมมาอย่าให้ใครรู้ได้ว่าคนเหล่านี้เป็นนักพรต ถึงที่สุดถ้าปิดความไม่ให้พวกที่มาด้วยกันรู้ได้ก็ยิ่งดี
ข้อ ๓ ในจำพวก ๖๐ คนที่จะมาเมืองไทยนั้นจะต้องเลือกแต่เฉพาะคนที่เอาใจใส่ต่องานการเป็นคนรอบคอบและเป็นคนที่รู้จักผิดและชอบเพื่อจะได้ให้คนพวกนี้ทำราชการในประเทศสยามได้ทุกอย่าง เพราะเมื่อพวกนี้ได้มาถึงเมืองไทยและมีความรู้ในการงานบ้างแล้วข้าพเจ้าก็จะได้จัดให้พวกนี้ทำราชการของพระเจ้ากรุงสยามตามวุฒิของตัว คือจะได้ให้ทำราชการได้หน้าที่ทหารบ้าง หน้าที่คลังบ้าง หน้าที่กรมต่างๆบ้าง หน้าที่ปกครองหัวเมือง ด้านหน้าที่เรือต่างๆ บ้าง ถ้าจะรวมความแล้วก็คือข้าพเจ้าจะได้จัดให้พวกนี้ได้รับหน้าที่สำคัญๆ เมืองนี้ทุกอย่าง
ข้อ ๔ ทุกคนจะต้องรู้สึกว่าตัวจะต้องปฏิบัติการอย่างไร และตัวจะต้องทำตามคำสั่งทุกๆอย่างโดยไม่ต้องแพร่งพรายให้ผู้ใดรู้เรื่องดังข้าพเจ้าได้อธิบายให้ท่านเข้าใจแล้ว
ข้อ ๕ เพื่อเป็นการอุดหนุนให้พวกนี้ได้ทำราชการและหน้าที่สำคัญๆนั้น ควรพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะพระราชทานพระราชานุญาตให้ราษฎรพลเมืองฝรั่งเศสพาครอบครัวมายังเมืองไทย เพื่อจะได้ไปตั้งบ้านสร้างเรือนในเมืองสำคัญๆ ในประเทศนี้ และราษฎรพลเมืองเหล่านี้จะอพยพครอบครัวมาโดยมาในเรือของตัวเองหรือมากับเรือของบริษัทฝ่ายอินเดียก็ได้แล้วแต่จะสะดวก
เมื่อราษฎรพลเมืองฝรั่งเศสได้มาถึงเมืองไทยแล้วข้าพเจ้าจะได้เป็นธุระจัดการให้เขาปลูกบ้านเรือนให้เขาพักและจะได้จัดการให้พวกนี้ได้มีนามีสวนมีโคกระบือเพื่อทำการเพาะปลูกต่อไปจะได้ทำมาหาเลี้ยงครอบครัวของตนได้ ทั้งจะได้เป็นหนทางทำมาค้าขายร่ำรวยดังข้าพเจ้าได้อธิบายให้ท่านเข้าใจไว้แล้ว เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วคน ๖๐ หรือ ๗๐ คนซึ่งจะได้ทำราชการและหน้าที่ต่างๆนั้นจะได้มีโอกาสปกครองรักษาและเอื้อเฟื้อพวกชาวต่างประเทศที่เข้ารีตได้ และยังไม่ใช่แต่เท่านี้ แต่ยังจะได้มีโอกาสชักชวนให้พวกมิจฉาทิฎฐิได้นับถือศาสนาคริสเตียนของเราต่อไปได้ และข้าพเจ้าเชื่อว่าเมื่อคนไทยได้เห็นว่าการเข้ารีตได้รับความร่มเย็นดังพวกแขกมัวร์ซึ่งมาตั้งภูมิลำเนาในประเทศสยามได้ทำตัวอย่างไว้แล้วนั้นคนไทยก็คงจะหันเข้าหาศาสนาคริสเตียนเป็นอันมาก
ข้อ ๖ เพื่อจะจัดการเรื่องต่างๆให้สะดวกและเพื่อจะป้องกันในเวลาที่จะเกิดกบฏขึ้นนั้น พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะต้องส่งทหารและปืนใหญ่มารักษาเมืองสงขลาโดยเร็ว และจะต้องมีเรือรบและของทั้งปวงอันจำเป็นสำหรับที่จะตั้งให้เป็นบ้านเมืองใหญ่โตได้ เมื่อได้จัดการเช่นนี้แล้ว ภายหลังก็จะได้รับผลอันดีดังข้าพเจ้าได้ชี้แจงให้ท่านเข้าใจแล้ว และพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสก็จะได้เปรียบเป็นอันมากทั้งพระราชอาณาจักรสยามก็จะได้รับผลดีขึ้นด้วย และเป็นหนทางสำหรับให้พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้จัดตั้งโคโลนีขึ้นในทะเลแถบนี้ถึง ๒ แห่ง
ถ้าแม้ว่าฝรั่งเศสได้จัดการตามช่องโอกาสที่ข้าพเจ้าเปิดให้ดังนี้แล้ว พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสจะได้มีโอกาสอันดีที่จะให้พวกเข้ารีตในเมืองญวน เมืองตังเกี๋ย เมืองญี่ปุ่นและเมืองจีนได้รับความร่มเย็น และจะเป็นการเท่ากับบังคับให้ชนชาวตะวันออกได้ทำการค้าขายติดต่อกับชนชาวฝรั่งเศสอันจะทำให้ชนชาวฝรั่งเศสได้ร่ำรวยมากจนถึงกับจะคุ้มกับโสหุ้ยที่ได้จ่ายไปในชั้นแรก และในการที่จะค้าขายกันนั้นก็ไม่จำเป็นจะต้องต่อเรือมาจากทวีปยุโรปเพราะจะเป็นการเปลืองโสหุ้ยมากนักเพราะในเมืองนี้ ถ้าจะต่อเรือขึ้นแล้วก็คงจะทำได้โดยถูกกว่าทำที่ยุโรปตั้ง ๔ เท่าหรือ ๑๐ เท่า แต่จะต้องมีคนที่เข้าใจต่อเรือจึงจะได้ เพราะในเมืองนี้มีทั้งเหล็กและทองแดงสำหรับหล่อปืนใหญ่ มีดินประสิวสำหรับตำยิงปืน และมีเชือกปอสำหรับทำผ้าและเชือกป่านด้วย
ข้าพเจ้าเชื่อว่าถ้าได้จัดการดังข้าพเจ้ากล่าวมานี้แล้ว พระเจ้ากรุงฝรั่งเศสคงจะทรงจัดการให้ศาสนาคริสเตียนได้แพร่หลายในประเทศสยามนี้ได้ และคงจะทำให้ประเทศนี้และประเทศอื่นๆ ได้ถือศาสนาคริสเตียนทั่วกันหมด เมื่อมาตรึกตรองดูแล้วข้าพเจ้าเห็นว่าเหตุผลทั้งปวงดังที่ได้แลเห็นนั้นอาจจะกระทำให้พระราชดำริของพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสในเรื่องศาสนานั้นได้สำเร็จสมพระราชประสงค์ทุกประการ
ข้อ ๗ เมื่อสมเด็จพระเจ้ากรุงสยามจะเสด็จสวรรคตลงเวลาใด (ข้าพเจ้าขออ้อนวอนพระเป็นเจ้าให้โปรดให้คงทรงมีพระชนม์ยืนยาวต่อไปเถิด) ข้าพเจ้าอาจจะกราบทูลรับรองต่อพระเจ้ากรุงฝรั่งเศสได้ว่าถ้าได้ทรงจัดการทั้งปวงดังข้าพเจ้าได้อธิบายมานั้นแล้วการที่จะเชื้อเชิญให้พระเจ้าแผ่นดินองค์ใหม่และจัดการให้พลเมืองชาวสยามทั่วไปได้ถือศาสนาคริสเตียนนั้นจะเป็นการง่ายอย่างที่สุด
เขียนบนเรือของข้าพเจ้าที่สันดอนแม่น้ำเจ้าพระยาวันที่ ๑๘ เดือนธันวาคม ค.ศ. ๑๖๘๕ (พ.ศ. ๒๒๒๘)
(เซ็น) ซี.ฟอลคอน
BBL1 ถูกใจ, Dream on friday ถูกใจ, มาภา...แสงจากพระจันทร์ ถูกใจ, สมาชิกหมายเลข 4059438 ถูกใจ, สีน้ำตาล ขนเกรียน ปากมอม โหลด ถูกใจ, doubledragon ถูกใจ, สุพจน์ ถูกใจ, สมาชิกหมายเลข 4432699 ถูกใจ, ปอตี้ ถูกใจ, ขอบคุณที่รักหนู ทึ่งรวมถึงอีก 6 คน ร่วมแสดงความรู้สึก
แสดงความคิดเห็น
จดหมายลับที่แม่การะเกดพูดถึง มีจริงหรือเปล่าครับ
ประวัติศาสตร์ช่วงนี้ดูสับสนมาก