ราชวงศ์จีนสมัยก่อนตั้งชื่อราชวงศ์จากอะไร?

ส่วนใหญ่ตั้งตามดินแดนที่ปฐมราชวงศ์เป็นผู้ปกครองหรือตามบรรดาศักดิ์ที่เคยเป็นอยู่ก่อน ซึ่งมักเป็นชื่อแคว้นโบราณยุคชุนชิวครับ


ราชวงศ์เซี่ย (夏) ตั้งตามชื่อชนเผ่าหัวเซี่ย (華夏) ที่ถือว่าเป็นบรรพบุรุษของชาวฮั่น

ราชวงศ์ซาง (商) เป็นชื่อรัฐ มีอีกชื่อที่นิยมเรียกคือ อิน (殷) ซึ่งเป็นชื่อราชธานีของซาง

ราชวงศ์โจว (周) มาจากเมืองโจวซึ่งสกุลจี (姬) ปกครองในสมัยราชวงศ์ซาง

ราชวงศ์ฉิน (秦) มาจากชื่อแคว้นฉินของสกุลอิ๋ง (嬴) เดิมอยู่ในแถบเสฉวนทางตะวันตกของจีน แต่ได้ขยายอำนาจและย้ายศูนย์กลางการปกครองเข้ามายังภูมิภาคกวนจง (關中) หรือภาคกลางของจีนจนรวมแผ่นดินเป็นหนึ่งสถาปนาจักรวรรดิแห่งแรกขึ้นได้สำเร็จ  

ในสมัยหลังจึงปรากฏเรียกดินแดนแถบกวนจงว่าฉิน ราชวงศ์ยุคหลังที่ครองอำนาจในกวนจงก็มักตั้งชื่อว่าฉิน


ราชวงศ์ฮั่น (漢) เดิมหลังแคว้นฉู่นำโดยเซี่ยงอวี่ก่อกบฏโค่นล้มราชวงศ์ฉินสำเร็จ ได้แบ่งดินแดนของจักรวรรดิฉินเป็นสิบแปดแคว้น เซี่ยงอวี่ต้องการลิดรอนอิทธิพลของหลิวปัง จึงสถาปนาหลิวปังเป็นฮั่นหวัง (漢王) หรืออ๋องแคว้นฮั่น แล้วส่งไปปกครองเมืองฮั่นจง (漢中) ในดินแดนปาสู่ (巴蜀) แถบเสฉวน ต่อมาหลิวปังปราบปรามเซี่ยงอวี่ได้จึงใช้คำว่าฮั่นเรียกแผ่นดินตามตำแหน่งเดิมของตน


ยุคสามก๊ก

เว่ย (魏) หรือ วุยก๊ก มีที่มาจากโจโฉรับราชการในราชสำนักฮั่นจนได้รับบรรดาศักดิ์เป็น เว่ยกง (魏公) หรือเจ้าพระยาแคว้นเว่ย กินศักดินาสิบหัวเมืองในมณฑลจี้โจว (กิจิ๋ว) มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองเย่เฉิง (鄴城) จังหวัดเว่ย (魏)  กินพื้นที่แคว้นเว่ยโบราณในสมัยชุนชิวจ้านกว๋อ ดินแดนศักดินาของโจโฉก็เรียกรวมว่า เว่ย

ต่อมาได้โจโฉเลื่อนเป็นเว่ยหวัง (魏王) หรือวุยอ๋อง สืบทอดตำแหน่งต่อไปยังโจผี เมื่อโจผีล้มราชวงศ์ฮั่น จึงเรียกแผ่นดินว่าเว่ย ในทางประวัติศาสตร์มักเรียกว่า เฉาเว่ย (曹魏) หรือ เว่ยของสกุลเฉา (โจ) เพื่อให้ต่างจากเว่ยยุคอื่นๆ


สู่ (蜀) หรือ จ๊กก๊ก มาจากการที่เล่าปี่ได้ครอบครองดินแดนที่เรียกว่า สู่ ในมณฑลอี้โจว (เอ๊กจิ๋ว) หรือเสฉวน แต่จ๊กก๊กจะเรียกอาณาจักรของตนว่าฮั่นเนื่องจากเล่าปี่อ้างตนเป็นเชื้อพระวงศ์ฮั่นและครองราชย์สืบต่อราชวงศ์ฮั่นต่อจากพระเจ้าเหี้ยนเต้ ในทางประวัติศาสตร์จึงเรียกว่า สู่ฮั่น (蜀漢) ให้ต่างจากฮั่นปกติ


อู๋ (吳) หรือ ง่อก๊ก มาจากดินแดนที่สกุลซุนปกครองเป็นพื้นที่ของแคว้นอู๋ในยุคชุนชิวซึ่งตั้งอยู่ทางตะวันออกแถบเจียงหนาน ในสมัยราชวงศ์ฮั่นหมายถึงมณฑลหยางโจวซึ่งก็ยังเรียกว่าอู๋อยู่  ในสมัยของซุนเซ็กได้ขยายอาณาเขตตั้งตนเป็นใหญ่ในเจียงหนานจนราชสำนักฮั่นแต่งตั้งให้มีบรรดาศักดิ์เป็น อู๋โหว (吳侯) หรือพระยาเมืองง่อ และสืบทอดตำแหน่งต่อไปยังซุนกวน ต่อมาเมื่อซุนกวนยอมอ่อนน้อมต่อวุยก๊ก โจผีจึงตั้งซุนกวนขึ้นเป็น อู๋หวัง (吳王) เมื่อซุนกวนตั้งตนเป็นฮ่องเต้ จึงเรียกแผ่นดินว่าอู๋ ทางประวัติศาสตร์มักเรียกว่า ตงอู๋ (東吳) หรือ ง่อตะวันออก



ราชวงศ์จิ้น (晉) มาจากชื่อแคว้นจิ้นในสมัยชุนชิว เนื่องจากสุมาเจียวรับราชการในราชสำนักเว่ยจนมีบรรดาศักดิ์เป็นจิ้นกง (晉公) ได้ครองศักดินาในมณฑลปิ้งโจว (เป็งจิ๋ว) หกหัวเมือง และซือลี่โจว (มณฑลราชธานี) สองหัวเมือง เรียกรวมว่าจิ้น (เพราะกินพื้นที่แคว้นจิ้นในยุคชุนชิว) ต่อมาได้เลื่อนเป็นจิ้นหวัง (晉王) เมื่อตายแล้วสุมาเอี๋ยนผู้บุตรได้เป็นจิ้นหวังต่อ ก็โค่นล้มวุยก๊ก สถาปนาราชวงศ์จิ้นแทน


ยุคสิบหกอาณาจักร

เฉิงฮั่น (成漢) ของชนเผ่าตี มีสองยุคคือ เฉิง (成) กับ ฮั่น (漢)  เฉิงมาจากหลี่สฺยงก่อกบฏต่อราชวงศ์จิ้นยึดเมืองเฉิงตูในเสฉวน ตั้งตนเป็น เฉิงตูหวัง (成都王) เมื่อยกตนเป็นฮ่องเต้จึงเรียกแผ่นดินว่าเฉิง  ส่วนฮั่นมาจากหลี่เซียงอาของหลี่สฺยงมีบรรดาศักดิ์เป็นฮั่นหวัง (漢王) สืบทอดมาถึงบุตรคือหลี่โซ่ว ต่อมาหลี่โซ่วยึดบัลลังก์เฉิง จึงเปลี่ยนชื่อแผ่นดินเป็นฮั่นแทน


ฮั่นจ้าว (漢趙) ของชนเผ่าซฺยงหนู ซึ่งใช้แซ่หลิวเหมือนฮ่องเต้ฮั่นเนื่องจากเคยเกี่ยวดองกับราชวงศ์ฮั่น เมื่อหลิวหยวนก่อกบฏต่อจิ้น ประกาศตนเป็นฮั่นหวัง อ้างว่าสืบสันตติวงศ์จากราชวงศ์ฮั่นจึงเรียกแผ่นดินว่าฮั่น ต่อมาจึงตั้งตนเป็นฮ่องเต้  แต่ในสมัยของหลิวเย่าเปลี่ยนมาเรียกว่า จ้าว (趙) เพราะต้องการสิ้นสุดการสืบต่อจากฮั่น เปลี่ยนไปเรียกตามดินแดนในปกครองซึ่งเป็นของแคว้นจ้าวโบราณ บ้างก็เรียกว่า เฉียนจ้าว (前趙) หรือ จ้าวยุคแรก

เฉียนเหลียง (前涼 เหลียงยุคแรก) โฮ่วเหลียง (後涼 เหลียงยุคหลัง) เป่ยเหลียง (北涼 เหลียงเหนือ) หนานเหลียง (南涼 เหลียงใต้) ซีเหลียง (西涼 เหลียงตะวันตก) ตั้งตามชื่อเดินแดนในปกครองอยู่ในมณฑลเหลียงโจว

โฮ่วจ้าว (後趙) จ้าวยุคหลัง แยกตัวมาจากฮั่นจ้าว แล้วก็ยึดครองดินแดนของฮั่นจ้าวได้สำเร็จ

เฉียนเยียน (前燕) โฮ่วเยียน (後燕) ของชนเผ่าเซียนเปยสกุลมู่หรง อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือไปถึงคาบสมุทรเหลียวตง เป็นดินแดนของแคว้นเยียนสมัยชุนชิวจ้านกว๋อ  ซีเยียน (西燕) ตั้งโดยชนเผ่าเซียนเปยที่ถูกเฉียนฉินกวาดต้อนไปตอนตีเฉียนเยียนแตกซึ่งถูกโฮ่วเยียนกลืน  หนานเยียน (南燕) แยกมาจากโฮ่วเยียน  เป่ยเยียน (北燕) เป็นเชื้อสายตระกูลเกาแห่งโคกูรยอซึ่งเป็นโอรสบุญธรรมตระกูลมู่หรงแห่งโฮ่วเยียน และได้ครองอำนาจแทนโฮ่วเยียน

เฉียนฉิน (前秦) โฮ่วฉิน (後秦) ศูนย์กลางอำนาจอยู่ในกวนจงเหมือนแคว้นฉินโบราณ  ส่วน ซีฉิน (西秦) เป็นของชนเผ่าเซียนเป่ยที่แยกตัวมาจากเฉียนฉิน

เซี่ย (夏) ของชนเผ่าซฺยงหนู มาจากชื่อราชวงศ์เซี่ย

ไต้ (代) ของชนเผ่าเซียนเปยสกุลทั่วป๋า มาจากทั่วป๋าอีหลู (拓跋猗盧) ได้รับบรรดาศักดิ์เป็น ไต้กง (代公) ในสมัยจิ้น ต่อมาเมื่อสถาปนาใหม่หลังจากเฉียนฉินเสื่อมอำนาจ จึงเปลี่ยนมาเรียกว่าเว่ย (魏) เนื่องจากปฐมราชวงศ์เคยเป็น เว่ยหวัง (魏王) นิยมเรียกกันว่า เป่ยเว่ย (北魏) หรือ เว่ยเหนือ

หลิวซ่ง (劉宋) คือ ซ่ง (宋) ของตระกูลหลิวที่เป็นเชื้อสายราชวงศ์ฮั่น แต่เรียกว่าซ่งเพราะหลิวอวี้ปฐมราชวงศ์เคยมีบรรดาศักดิ์เป็น ซ่งกง (宋公) และ ซ่งหวัง (宋王) ในสมัยจิ้นตะวันออก  ที่เรียกว่าหลิวซ่งเพื่อให้แตกต่างจากราชวงศ์ซ่งสมัยหลังที่เป็นที่รู้จักมากกว่า


ยุคราชวงศ์เหนือใต้

ราชวงศ์เหนือ
- ซีเว่ย (西魏) กับ ตงเว่ย (東魏) แตกมาจากเป่ยเว่ย
- เป่ยโจว (北周) มาจากปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็น โจวกง (周公) เมื่อครองราชย์ก็นำธรรมเนียมปฏิบัติสมัยราชวงศ์โจวมาใช้มากมาย
- เป่ยฉี (北齊) มาจากปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็น ฉีจวิ้นหวัง (齊郡王) แล้วได้เป็นฉีหวัง (齊王) ตามชื่อแคว้นฉียุคชุนชิว


ราชวงศ์ใต้
- หนานฉี (南齊) เซียวเต้าเฉิงปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็น ฉีกง (齊公) แล้วได้เป็นฉีหวัง (齊王) ในสมัยหลิวซ่ง นอกจากนี้มีคำทำนายว่าฉีจะล้มหลิว เลยใช้เป็นชื่อราชวงศ์
- เหลียง (梁) มาจากจักรพรรดิเหลียงอู่ตี้ปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็น เหลียงกง (梁公) แล้วได้เป็นเหลียงหวัง (梁王) ตามชื่อแคว้นเหลียงยุคชุนชิว
- เฉิน (陳) มาจากปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็น เฉินกง (陳公) แล้วได้เป็นเฉินหวัง (陳王) ตามชื่อแคว้นเฉินยุคชุนชิว ฮ่องเต้ราชวงศ์เฉินยังมีแซ่เฉินด้วย



ราชวงศ์สุย (隋) เดิมใช้อักษร 隨 เป็นชื่อแคว้นสมัยชุนชิว

หยางเจียน หรือ จักรพรรดิสุยเหวินตี้เคยรับราชการในราชสำนักโจวเหนือมีบรรดาศักดิ์เป็น สุยกว๋อกง (隨國公) ซึ่งได้รับสืบทอดมาจากบิดา แล้วได้เลื่อนเป็น สุยหวัง (隨王)  แต่เมื่อสถาปนาราชวงศ์แล้วเห็นว่าอักษร 隨 แปลว่า ติดตาม ยอมตาม จำยอม มีเครื่องหมาย 辶 แปลว่า เดิน  ดูเป็นลางว่าราชวงศ์จะไม่มั่นคงสถาพรจึงตัด 辶 ทิ้งไป กลายเป็นอักษรตัวใหม่คือ 隋 (อ่านว่า สุย เหมือนกัน)



ราชวงศ์ถัง (唐) มาจากชื่อเมืองถัง ราชธานีของแคว้นจิ้น ภายหลังคือเมืองไท่หยวน (太原)

สกุลหลี่นับตั้งแต่หลี่ปิ่ง (李昞) ในสมัยโจวเหนือได้รับบรรดาศักดิ์เป็น ถังกว๋อกง (唐國公) สืบทอดมายังบุตรคือหลี่เยฺวียนหรือถังเกาจู่ปฐมราชวงศ์ถัง ซึ่งสมัยสุยได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น ถังหวัง (唐王) และยังได้ประจำการที่เมืองไท่หยวนด้วย


ยุคห้าราชวงศ์

- โฮ่วเหลียง (後梁) จูเวินปฐมราชวงศ์มีบรรดาศักดิ์เป็นเหลียงหวัง (梁王)

- โฮ่วถัง (後唐) ก่อตั้งโดยเชื้อสายสกุลหลี่แห่งราชวงศ์ถัง ที่มีบรรดาศักดิ์เป็นจิ้นหวัง (晉王) ปกครองรัฐจิ้น เมื่อหลี่ฉุนสวี้สถาปนาตนเป็นจักรพรรดิ จึงเปลี่ยนชื่อมาเป็นถัง อ้างความชอบธรรมสืบต่อจากราชวงศ์ถัง

- โฮ่วจิ้น (後晉) สือจิ้งถังปฐมราชวงศ์มีพื้นเพจากเมืองไท่หยวนของรัฐจิ้นโบราณ เคยรับราชการในราชสำนักจิ้นก่อนยุคโฮ่วถัง ต่อมารับราชการในโฮ่วถังได้ปกครองมณฑลเหอตง (河東) ซึ่งปัจจุบันคือมณฑลซานซี เป็นพื้นที่ของรัฐจิ้นโบราณ มีศูนย์กลางที่ไท่หยวน ภรรยาของสือจิ้งถังซึ่งเป็นเจ้าหญิงโฮ่วถังมีบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าหญิงใหญ่แห่งรัฐจิ้น (晉國長公主)

- โฮ่วฮั่น (後漢) ก่อตั้งโดยสกุลหลิวซึ่งอ้างตนเป็นเชื้อสายราชวงศ์ฮั่น แต่ความจริงเป็นเชื้อสายชนเผ่าซาถัว (沙陀) ซึ่งเป็นเติร์กกลุ่มหนึ่ง

- โฮ่วโจว (後周) เนื่องจากอ้างว่าเป็นเชื้อสายราชวงศ์โจว


ราชวงศ์ซ่ง (宋) เนื่องจาก จ้าวควงอิ้น หรือ ซ่งไท่จู่ เคยเป็นเจี๋ยตู้สื่อ (节度使) หรือผู้บัญชาการทหารมณฑลซ่งโจว (宋州) ซึ่งเป็นพื้นที่แคว้นซ่งสมัยโบราณ จึงได้ตั้งชื่อแผ่นดินว่าซ่ง

ราชวงศ์ซ่ง หยวน หมิง ลองอ่านดูในกระทู้นี้ครับ https://pantip.com/topic/30984007