มีความสงสัยครับ เพราะศึกษามาว่าพระอรหันต์ที่ทำสมถะภาวนามาก่อนจะบรรลุด้วยเจโตวิมุติ
ได้แก่ พระอรหันต์จตุปฏิสัมภิทา ฉฬภิญญา และเตวิชชา ยกเว้นพระอรหันต์ประเภทสุขวิปัสสกะ
บรรลุธรรมด้วยการเจริญปัญญาภาวนาด้วยวิปัสสนา จึงเป็นประเภทปัญญาวิมุติ
แต่ก็พบในบางแห่ง เช่น พระบาลีบางบทแสดงว่าพระอรหันต์ทั้งหมดบรรลุทั้งเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติ
อีกทั้ง หลวงปู่มั่นท่านก็แสดงไว้ว่าพระอรหันต์ทุกประเภทบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุติ ดังนี้
"อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏเฐว
ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตวา อุปฺปสมฺปชฺช วิหรติ"
พระบาลีนี้แสดงว่าพระอรหันต์ทั้งหลายไม่ว่าประเภทใดย่อมบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ ทั้งปัญญาวิมุตติ
ที่ปราศจากอาสวะในปัจจุบัน หาได้แบ่งแยกไว้ว่า ประเภทนั้นบรรลุแต่เจโตวิมุตติ หรือปัญญาวิมุติไม่
ที่เกจิอาจารย์แต่งอธิบายไว้ว่า เจโตวิมุตติเป็นของพระอรหันต์ผู้ได้สมาธิก่อน ส่วนปัญญาวิมุตติ
เป็นของพระอรหันต์สุกขวิปัสสกะผู้เจริญวิปัสสนาล้วนๆ นั้นย่อมขัดแย้งต่อมรรค มรรคประกอบด้วยองค์ ๘
มีทั้งสัมมาทิฏฐิ ทั้งสัมมาสมาธิ ผู้จะบรรลุวิมุตติธรรมจำต้องบำเพ็ญมรรค ๘ บริบูรณ์ มิฉะนั้นก็บรรลุวิมุตติธรรมไม่ได้
ไตรสิกขาก็มีทั้งสมาธิ ทั้งปัญญา อันผู้จะได้อาสวักขยญาณจำต้องบำเพ็ญไตรสิกขาให้ บริบูรณ์ทั้ง ๓ ส่วน
ฉะนั้นจึงว่า พระอรหันต์ทุกประเภทต้องบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ ทั้งปัญญาวิมุตติด้วยประการฉะนี้แลฯ
ที่มา มุตโตทัย : หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
ที่จะถามก็คืออรรถกถาแสดงไม่ตรงกับความเป็นจริงหรือไม่อย่างไรครับ
เพราะส่วนใหญ่ท่านผู้ปฏิบัติธรรม หลวงปู่ หลวงตา หลายๆท่านก็แสดงให้ฟัง
เช่นเดียวกับหลวงปู่มั่นครับ ว่าพระอรหันต์ท่านบรรลุทั้งสองอย่างไม่มีแบ่งแยกแต่อย่างใด
พระอรหันต์ผู้บรรลุเจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุตติ มีอยู่หรือไม่?
ได้แก่ พระอรหันต์จตุปฏิสัมภิทา ฉฬภิญญา และเตวิชชา ยกเว้นพระอรหันต์ประเภทสุขวิปัสสกะ
บรรลุธรรมด้วยการเจริญปัญญาภาวนาด้วยวิปัสสนา จึงเป็นประเภทปัญญาวิมุติ
แต่ก็พบในบางแห่ง เช่น พระบาลีบางบทแสดงว่าพระอรหันต์ทั้งหมดบรรลุทั้งเจโตวิมุตติและปัญญาวิมุตติ
อีกทั้ง หลวงปู่มั่นท่านก็แสดงไว้ว่าพระอรหันต์ทุกประเภทบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุติ ดังนี้
"อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏเฐว
ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตวา อุปฺปสมฺปชฺช วิหรติ"
พระบาลีนี้แสดงว่าพระอรหันต์ทั้งหลายไม่ว่าประเภทใดย่อมบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ ทั้งปัญญาวิมุตติ
ที่ปราศจากอาสวะในปัจจุบัน หาได้แบ่งแยกไว้ว่า ประเภทนั้นบรรลุแต่เจโตวิมุตติ หรือปัญญาวิมุติไม่
ที่เกจิอาจารย์แต่งอธิบายไว้ว่า เจโตวิมุตติเป็นของพระอรหันต์ผู้ได้สมาธิก่อน ส่วนปัญญาวิมุตติ
เป็นของพระอรหันต์สุกขวิปัสสกะผู้เจริญวิปัสสนาล้วนๆ นั้นย่อมขัดแย้งต่อมรรค มรรคประกอบด้วยองค์ ๘
มีทั้งสัมมาทิฏฐิ ทั้งสัมมาสมาธิ ผู้จะบรรลุวิมุตติธรรมจำต้องบำเพ็ญมรรค ๘ บริบูรณ์ มิฉะนั้นก็บรรลุวิมุตติธรรมไม่ได้
ไตรสิกขาก็มีทั้งสมาธิ ทั้งปัญญา อันผู้จะได้อาสวักขยญาณจำต้องบำเพ็ญไตรสิกขาให้ บริบูรณ์ทั้ง ๓ ส่วน
ฉะนั้นจึงว่า พระอรหันต์ทุกประเภทต้องบรรลุทั้งเจโตวิมุตติ ทั้งปัญญาวิมุตติด้วยประการฉะนี้แลฯ
ที่มา มุตโตทัย : หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
ที่จะถามก็คืออรรถกถาแสดงไม่ตรงกับความเป็นจริงหรือไม่อย่างไรครับ
เพราะส่วนใหญ่ท่านผู้ปฏิบัติธรรม หลวงปู่ หลวงตา หลายๆท่านก็แสดงให้ฟัง
เช่นเดียวกับหลวงปู่มั่นครับ ว่าพระอรหันต์ท่านบรรลุทั้งสองอย่างไม่มีแบ่งแยกแต่อย่างใด