คำตอบที่ได้รับเลือกจากเจ้าของกระทู้
ความคิดเห็นที่ 5
นอกจากสามก๊กแล้ว
ที่คำนำสามก๊ก บอกว่าจีนแตกแล้วก็รวม-รวมแล้วแตก ก่อนหน้ายุคสามก๊กนั้น จิ๋นซีรวมแผ่นดินจีนสำเร็จ แต่ดูความสำเร็จได้แค่ราว 10 ปี อายุสั้นตายแค่อายุ 50 กว่า ทั้งที่บ้านเมืองปราบได้หมดตัวเองไม่ต้องรบแล้ว แต่เพราะใช้คนใช้หมอเทวดาไปแสวงหายา (ที่อยากให้) อายุวัฒนะเป็นอมตะ มีบางขนานที่ผสมปรอทที่แม้กระทั่งคนสมัยนี้ยังมีคนเข้าใจผิดอยู่เลยว่าเป็นของดี สะสมเข้าร่างกายก็อายุสั้นสิ เมื่อจิ๋นซีตายไปแล้ว ไม่มีจิ๋นดี ... เฮ่ย ไม่ใช่
ตอนจีนแตกอีกครั้ง เหลือผู้ยิ่งใหญ่ใหญ่สุดแค่ 2 ผู้เข้มแข็ง เป็นสงคราม "ฉู่-ฮั่น"
มีบางเมือง ที่เล่าปัง (Liu Bang) ต้นตระกูลของเล่าปี่ เข้ายึดไม่ต้องออกแรง ลูกน้องใช้วิธีบอกว่า จะให้เล่าปังแห่งฮั่นยึด หรือจะให้เซี่ยงอวี่แห่งฉู่หรือฌ้อ [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ที่ใช้วิธีโหดร้ายกว่ายึด
เพราะถ้าเล่าปังยึด ก็จะให้เป็นเจ้าเมืองต่อ เหมือนไม่เกิดอะไรขึ้น ประชาชนไม่มีตกใจ (ไพร่ฟ้าหน้าใส อิอิ) ไม่มีใครตายในการรบแม้แต่คนเดียว คือพุดง่ายๆ ผูกพันกันเป็นพวก
กิตติศัพท์ของเซี่ยงอวี่ ที่แปลไปเป็นภาษาอังกฤษ ถือเป็น Warlord เทพเจ้าสงคราม ไม่ใช่แค่ Warrior เคยฆ่าทหารศัตรูที่มาเข้ารวมทัพ มาถึง 2 รอบ จำนวนนับแสนทั้ง 2 ครั้ง มีทั้งหลอกให้ไปรวม แล้วยิงธนูไฟเผา และการผลักดันไล่ไปลงหน้าผาฝังทั้งเป็น ซึ่งทั้ง 2 ครั้ง ทำให้เป็นที่ตำหนิเป็นอย่างมาก ทั้งจากคนรอบข้างขณะนั้นไม่ว่าจะเป็นเมีย พ่อเลี้ยง หรือขุนนางที่รวมรบ และในบันทึกประวัติศาสตร์ด้วย เพราะทหารชั้นผู้น่อยเหล่านั้นก็คือประชาชนที่เกณฑ์มารบตามคำสั่ง ก็ยอมแพ้เข้ามารวมแล้วแต่ยังรวมไม่สนิท [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ภาพของเซี่ยงอวี่ ทั้งที่ต่อมาตลอดชีวิตไม่เคยสถาปนาตัวเองเป็นจักรพรรดิ ทั้งที่กำราบได้หมดจะตั้งตัวเองก็ได้ แต่ไม่ทำ พอใจที่เป็นใหญ่แค่อ๋องในแคว้นบ้านเกิดที่ตัวเองผูกพันที่บรรพยบุรุษเป็นขุนนางมานาน แต่ก็ไม่วายถูกมองว่าบ้าอำนาจ ส่วนหนึ่งเพราะเข้มแข็ง ไม่ฟังใคร
แต่ก็มีประวัติศาสตร์บันทึกไว้ว่า มีความจำเป็นอยู่เหมือนกัน เพราะเสบียงอาหารไม่พอที่จะเลี้ยง เพราะทหารตัวเองก็ยังอดกยาก ในช่วงฤดูหนาว แค่คนยอมรับไม่ได้ เมื่อมีคนล้มตายจำนวนมาก ด้วยวิธีโหด 2 ครั้ง
ที่คนของเล่าปังเอาไปใช้เป็นกลยุทธ์ชนะไม่ต้องรบ ซึ่งก็จริงไม่จริงมั่ง แต่มีหลายครั้งที่ว่าเซี่ยงอวี่ยึด แล้วผู้คนเจ็บตายหนัก ภาพโหดร้ายของเซี่ยงอวี่ เป็น image ติดตัว ที่เล่าปังเอาไปใช้ง่ายๆ โดนที่เซี่ยงอวี่ ไม่เคยคิดสร้างภาพแก้ไขภาพตัวเอง
จนถึงสุดท้ายใหญ่สุดและเป็นจุดหักเหให้เป็นทรราชย์ เมื่อจักรพรรดิจ้าวอิง [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ยอมให้เล่าปังเป็นผู้เข้าไปยึดเมืองได้ก่อน โดยจักรพรรดิยอมแพ้ มอบเมืองและตราลัญจญกรให้
เมื่อเล่าปังถอย (แบบนี้ที่เรียกว่าถอยทางยุทธศาสตร์) ยอมให้เซี่ยงอวี่เข้ายึดเมืองหลวงแทน จักรพรรดิองค์ที่ 3 ในประวัติศาสตร์จีน และเป็นองค์สุดท้ายที่สืบทอดสายเลือดของจิ๋นซีฮ่องเต้หรือฉินสื่อหวงตี้ผู้เกรียงไกรก็ถูกฆ่า ในบางตำราบอกว่าเซี่ยงอวี่ให้จ้าวอิงเชือดคอตัวเอง แต่สรุปคือตาย
ปู่จิ๋นซีอุตส่าห์รวมประเทศสถาปนาอย่างเกรียงไกร นอกจากถูกฆ่า พระราชวังอาฝางกงอันยิ่งใหญ่หรูหราที่จิ๋นซีเกณฑ์คนทั่วประเทศมาสร้างก็ถูกเผาอีกด้วย (บางบันทึก บอกว่าบุกสุสานจิ๋นซีด้วย ถึงไม่พบว่าหลุมศพจิ๋นซีอยู่ที่ไหนแน่เพราะถูกอำพราง แต่ก็ได้ทรัพย์สินไปเยอะ)
แต่เทียบกับอย่างเล่าปัง ก่อนหน้านั้นตอนแรกได้อำนาจจากจักพรรดิก็หลงระเริงสุรานารีเหมือนสามล้อถูกหวย แต่ต่อมาลูกน้องร่วมรบและกุนซือเตือนสติ แล้วทำบัญชีทรัพย์สิน ก็ปิดท้องพระคลังไม่ให้ใครเข้าไปยุ่ง เพราะไม่ได้มองแค่สมบัติ แต่มองภาพใหญ่กว่า กินยาวตลอดชีวิตคืออำนาจทั้งแผ่นดิน
เมื่อชนะขาด จักรพรรดิจากชาวนาและข้าราชการบ้านนอกชั้นผู้น้อย สถาปนาตัวเองเป็นจักพรรดิฮั่นโกวโจหรือฮั่นเกาจู่ Han Gaozu ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ฮั่น แตกๆ รวมๆ มาสิ้นยุคสามก๊กเล่าเสี้ยนนี่ยาวนานถึง 4 ศตวรรษ ก็ยังเป็นชื่อให้ชาวจีนภูมิใจได้ยาวนาน เพราะเป็นยุครุ่งเรืองของจีน จนคนจีนหลังๆ ที่เป็นประชากรส่วนใหญ่ เรียกตัวเองว่าเป็นชาวฮั่นจนทุกวันนี้
นอกเรื่องเพิ่มเติมนิด แต่มีส่วนสอดคล้องกับประเด็นข้างบน เรื่องชนะไม่ต้องรบ
จะพูดอีกแง่ เล่าปังเป็นนักปกครอง มีลูกล่อลูกชน แต่ไม่ชนดะเหมือนคนบ้าบิ่นเหมือนเซี่ยงอวี่ ที่ชนะในการรบ แต่แพ้ในสงตรามเบ็ดเสร็จจนตัวตาย
แต่มีคนมองอีกแง่ เล่าปังปลิ้นปล้อน เหมือนไม่ซื่อตรงกับพี่น้องร่วมสาบาน... ตักตวงภาพลักษณ์ว่าเซี่ยงอวี่บ้ารบ ตัวเองคือผู้มีคุณธรรม
ที่จริงคล้ายๆ ประวัติศาสตร์ไทยเลย แถมมียุทธการ "ทุบหม้อข้าว" ที่เซี่ยงอวี่ใช้แล้วชนะ เหมือนกันเด๊ะอีกด้วย แต่ระยะเวลาก่อนไทย 2 พันกว่าปี
ก่อนหน้าเล่าปังสาบานกับเซี่ยงอวี่เป็นพี่น้องกัน เล่าปังอายุมากกว่าบอกว่าเป็นพี่ แต่ว่าฝีมือทางการทหารเซี่ยงอวี่แข็งแรงกว่า ชนะมาทุกสนาม จนคนกลัวไปทั่ว แต่เล่าปังนั้นชั้นเชิงการใช้คน ซื้อใจคน และการวางแผนเหนือกว่า แถมเมื่อมีฉู่อ๋องนายเก่าของเซี่ยงอวี่ถูกลอบสังหาร บางประวัติบอกว่าเซี่ยงอวี่เป็นคนทำ บางประวัติบอกว่าไม่ชัดเจน เผลอๆ เล่าปังอาจมีส่วน แต่ที่แน่ๆ เล่าปังคือผู้ที่ใช้คนไปประโคมข่าวจิตวิทยา ภาพของเซี่ยงอวี่เป็นคนทรยศนายเก่า ไปยังหัวเมืองต่างๆ
แม้จะเคยมีในการบบางช่วง ที่ทหารหลิวปัง 5 แสนโดนทหารเซี่ยงอวี่แค่ 3 หมื่นกำหราบ แต่สุดท้ายแพ้-ชนะกันไม่ใช่ด้วยความสามารถในการรบส่วนตัว (เล่าปังไม่ยอมปะทะเป็นอันขาด เพราะรู้ว่าแพ้แน่) แต่เป็นการใช้คน ใช้แผน ใช้การทูต ชิงอำนาจชิงไหวพริบกันไปมา ระยะเวลา 4 ปี จบลงที่เซี่ยงอวี่ถูกกองทัพลูกน้องเล่าปังไล่ต้อน จนมุมจนต้องเชือดคอตัวเองตายที่ริมน้ำบ้านเกิด เล่าปังเป็นจักรพรรดิราชวงศ์ที่ 2 ของแผ่นดินจีน
(แต่ส่วนตัวผม ไม่ได้ตำหนิหรอกไม่รู้สึกบวกหรือลบ ไม่ว่าประวัติศาสตร์ไทย จีน หรือชาติไหนๆ เพราะเป็นเรื่องธรรมดาของการได้มาซึ่งอำนาจของการปกครองสมัยโบราณ เป็นธรรมดาจริงๆ ที่ขึ้นกับจังหวะว่าใครจะมีโอกาสมากกว่าใคร ที่เป็นที่มา "ผู้ชนะเขียนประวิติศาสตร์" ก็เพราะแบบนี้ แพ้ก็ถูกกำหราบ ชนะก็เป็นเจ้าของอำนาจเป็นกษัตริย์ครองแผ่นดิน ราชวงศ์ใหม่ไป ยาวนานขนาดไหน ขึ้นกับลูกหลานสืบทอดได้ดีแค่ไหน ดูแลซื้อใจประชาชนดีแค่ไหน ปกป้องแผ่นดินจากศึกนอกได้ดีแค่ไหน ศึกในสร้างสมดุลอำนาจในหมู่บริวารไม่ให้มาแข็งข้อได้ดีแค่ไหน
อย่างอยุธยา ก็เปลี่ยนแผ่นดินเปลี่ยนราชวงศ์กันไม่รู้กี่ครั้ง จนขี้เกียจท่อง องค์แรกของแต่ละราชวงศ์ บางทีได้มาด้วยการฆ่ารัชทายาทเด็กไร้เดียงสา ฆ่าลูกเมียของข้าทาสบริวารองค์ก่อนยกโตครก็มี แล้วองค์หลังๆ ก็เป็นกษัตริย์ที่เรายกย่องได้)
ที่คำนำสามก๊ก บอกว่าจีนแตกแล้วก็รวม-รวมแล้วแตก ก่อนหน้ายุคสามก๊กนั้น จิ๋นซีรวมแผ่นดินจีนสำเร็จ แต่ดูความสำเร็จได้แค่ราว 10 ปี อายุสั้นตายแค่อายุ 50 กว่า ทั้งที่บ้านเมืองปราบได้หมดตัวเองไม่ต้องรบแล้ว แต่เพราะใช้คนใช้หมอเทวดาไปแสวงหายา (ที่อยากให้) อายุวัฒนะเป็นอมตะ มีบางขนานที่ผสมปรอทที่แม้กระทั่งคนสมัยนี้ยังมีคนเข้าใจผิดอยู่เลยว่าเป็นของดี สะสมเข้าร่างกายก็อายุสั้นสิ เมื่อจิ๋นซีตายไปแล้ว ไม่มีจิ๋นดี ... เฮ่ย ไม่ใช่
ตอนจีนแตกอีกครั้ง เหลือผู้ยิ่งใหญ่ใหญ่สุดแค่ 2 ผู้เข้มแข็ง เป็นสงคราม "ฉู่-ฮั่น"
มีบางเมือง ที่เล่าปัง (Liu Bang) ต้นตระกูลของเล่าปี่ เข้ายึดไม่ต้องออกแรง ลูกน้องใช้วิธีบอกว่า จะให้เล่าปังแห่งฮั่นยึด หรือจะให้เซี่ยงอวี่แห่งฉู่หรือฌ้อ [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ที่ใช้วิธีโหดร้ายกว่ายึด
เพราะถ้าเล่าปังยึด ก็จะให้เป็นเจ้าเมืองต่อ เหมือนไม่เกิดอะไรขึ้น ประชาชนไม่มีตกใจ (ไพร่ฟ้าหน้าใส อิอิ) ไม่มีใครตายในการรบแม้แต่คนเดียว คือพุดง่ายๆ ผูกพันกันเป็นพวก
กิตติศัพท์ของเซี่ยงอวี่ ที่แปลไปเป็นภาษาอังกฤษ ถือเป็น Warlord เทพเจ้าสงคราม ไม่ใช่แค่ Warrior เคยฆ่าทหารศัตรูที่มาเข้ารวมทัพ มาถึง 2 รอบ จำนวนนับแสนทั้ง 2 ครั้ง มีทั้งหลอกให้ไปรวม แล้วยิงธนูไฟเผา และการผลักดันไล่ไปลงหน้าผาฝังทั้งเป็น ซึ่งทั้ง 2 ครั้ง ทำให้เป็นที่ตำหนิเป็นอย่างมาก ทั้งจากคนรอบข้างขณะนั้นไม่ว่าจะเป็นเมีย พ่อเลี้ยง หรือขุนนางที่รวมรบ และในบันทึกประวัติศาสตร์ด้วย เพราะทหารชั้นผู้น่อยเหล่านั้นก็คือประชาชนที่เกณฑ์มารบตามคำสั่ง ก็ยอมแพ้เข้ามารวมแล้วแต่ยังรวมไม่สนิท [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ภาพของเซี่ยงอวี่ ทั้งที่ต่อมาตลอดชีวิตไม่เคยสถาปนาตัวเองเป็นจักรพรรดิ ทั้งที่กำราบได้หมดจะตั้งตัวเองก็ได้ แต่ไม่ทำ พอใจที่เป็นใหญ่แค่อ๋องในแคว้นบ้านเกิดที่ตัวเองผูกพันที่บรรพยบุรุษเป็นขุนนางมานาน แต่ก็ไม่วายถูกมองว่าบ้าอำนาจ ส่วนหนึ่งเพราะเข้มแข็ง ไม่ฟังใคร
แต่ก็มีประวัติศาสตร์บันทึกไว้ว่า มีความจำเป็นอยู่เหมือนกัน เพราะเสบียงอาหารไม่พอที่จะเลี้ยง เพราะทหารตัวเองก็ยังอดกยาก ในช่วงฤดูหนาว แค่คนยอมรับไม่ได้ เมื่อมีคนล้มตายจำนวนมาก ด้วยวิธีโหด 2 ครั้ง
ที่คนของเล่าปังเอาไปใช้เป็นกลยุทธ์ชนะไม่ต้องรบ ซึ่งก็จริงไม่จริงมั่ง แต่มีหลายครั้งที่ว่าเซี่ยงอวี่ยึด แล้วผู้คนเจ็บตายหนัก ภาพโหดร้ายของเซี่ยงอวี่ เป็น image ติดตัว ที่เล่าปังเอาไปใช้ง่ายๆ โดนที่เซี่ยงอวี่ ไม่เคยคิดสร้างภาพแก้ไขภาพตัวเอง
จนถึงสุดท้ายใหญ่สุดและเป็นจุดหักเหให้เป็นทรราชย์ เมื่อจักรพรรดิจ้าวอิง [Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ ยอมให้เล่าปังเป็นผู้เข้าไปยึดเมืองได้ก่อน โดยจักรพรรดิยอมแพ้ มอบเมืองและตราลัญจญกรให้
เมื่อเล่าปังถอย (แบบนี้ที่เรียกว่าถอยทางยุทธศาสตร์) ยอมให้เซี่ยงอวี่เข้ายึดเมืองหลวงแทน จักรพรรดิองค์ที่ 3 ในประวัติศาสตร์จีน และเป็นองค์สุดท้ายที่สืบทอดสายเลือดของจิ๋นซีฮ่องเต้หรือฉินสื่อหวงตี้ผู้เกรียงไกรก็ถูกฆ่า ในบางตำราบอกว่าเซี่ยงอวี่ให้จ้าวอิงเชือดคอตัวเอง แต่สรุปคือตาย
ปู่จิ๋นซีอุตส่าห์รวมประเทศสถาปนาอย่างเกรียงไกร นอกจากถูกฆ่า พระราชวังอาฝางกงอันยิ่งใหญ่หรูหราที่จิ๋นซีเกณฑ์คนทั่วประเทศมาสร้างก็ถูกเผาอีกด้วย (บางบันทึก บอกว่าบุกสุสานจิ๋นซีด้วย ถึงไม่พบว่าหลุมศพจิ๋นซีอยู่ที่ไหนแน่เพราะถูกอำพราง แต่ก็ได้ทรัพย์สินไปเยอะ)
แต่เทียบกับอย่างเล่าปัง ก่อนหน้านั้นตอนแรกได้อำนาจจากจักพรรดิก็หลงระเริงสุรานารีเหมือนสามล้อถูกหวย แต่ต่อมาลูกน้องร่วมรบและกุนซือเตือนสติ แล้วทำบัญชีทรัพย์สิน ก็ปิดท้องพระคลังไม่ให้ใครเข้าไปยุ่ง เพราะไม่ได้มองแค่สมบัติ แต่มองภาพใหญ่กว่า กินยาวตลอดชีวิตคืออำนาจทั้งแผ่นดิน
เมื่อชนะขาด จักรพรรดิจากชาวนาและข้าราชการบ้านนอกชั้นผู้น้อย สถาปนาตัวเองเป็นจักพรรดิฮั่นโกวโจหรือฮั่นเกาจู่ Han Gaozu ผู้ก่อตั้งราชวงศ์ฮั่น แตกๆ รวมๆ มาสิ้นยุคสามก๊กเล่าเสี้ยนนี่ยาวนานถึง 4 ศตวรรษ ก็ยังเป็นชื่อให้ชาวจีนภูมิใจได้ยาวนาน เพราะเป็นยุครุ่งเรืองของจีน จนคนจีนหลังๆ ที่เป็นประชากรส่วนใหญ่ เรียกตัวเองว่าเป็นชาวฮั่นจนทุกวันนี้
นอกเรื่องเพิ่มเติมนิด แต่มีส่วนสอดคล้องกับประเด็นข้างบน เรื่องชนะไม่ต้องรบ
จะพูดอีกแง่ เล่าปังเป็นนักปกครอง มีลูกล่อลูกชน แต่ไม่ชนดะเหมือนคนบ้าบิ่นเหมือนเซี่ยงอวี่ ที่ชนะในการรบ แต่แพ้ในสงตรามเบ็ดเสร็จจนตัวตาย
แต่มีคนมองอีกแง่ เล่าปังปลิ้นปล้อน เหมือนไม่ซื่อตรงกับพี่น้องร่วมสาบาน... ตักตวงภาพลักษณ์ว่าเซี่ยงอวี่บ้ารบ ตัวเองคือผู้มีคุณธรรม
ที่จริงคล้ายๆ ประวัติศาสตร์ไทยเลย แถมมียุทธการ "ทุบหม้อข้าว" ที่เซี่ยงอวี่ใช้แล้วชนะ เหมือนกันเด๊ะอีกด้วย แต่ระยะเวลาก่อนไทย 2 พันกว่าปี
ก่อนหน้าเล่าปังสาบานกับเซี่ยงอวี่เป็นพี่น้องกัน เล่าปังอายุมากกว่าบอกว่าเป็นพี่ แต่ว่าฝีมือทางการทหารเซี่ยงอวี่แข็งแรงกว่า ชนะมาทุกสนาม จนคนกลัวไปทั่ว แต่เล่าปังนั้นชั้นเชิงการใช้คน ซื้อใจคน และการวางแผนเหนือกว่า แถมเมื่อมีฉู่อ๋องนายเก่าของเซี่ยงอวี่ถูกลอบสังหาร บางประวัติบอกว่าเซี่ยงอวี่เป็นคนทำ บางประวัติบอกว่าไม่ชัดเจน เผลอๆ เล่าปังอาจมีส่วน แต่ที่แน่ๆ เล่าปังคือผู้ที่ใช้คนไปประโคมข่าวจิตวิทยา ภาพของเซี่ยงอวี่เป็นคนทรยศนายเก่า ไปยังหัวเมืองต่างๆ
แม้จะเคยมีในการบบางช่วง ที่ทหารหลิวปัง 5 แสนโดนทหารเซี่ยงอวี่แค่ 3 หมื่นกำหราบ แต่สุดท้ายแพ้-ชนะกันไม่ใช่ด้วยความสามารถในการรบส่วนตัว (เล่าปังไม่ยอมปะทะเป็นอันขาด เพราะรู้ว่าแพ้แน่) แต่เป็นการใช้คน ใช้แผน ใช้การทูต ชิงอำนาจชิงไหวพริบกันไปมา ระยะเวลา 4 ปี จบลงที่เซี่ยงอวี่ถูกกองทัพลูกน้องเล่าปังไล่ต้อน จนมุมจนต้องเชือดคอตัวเองตายที่ริมน้ำบ้านเกิด เล่าปังเป็นจักรพรรดิราชวงศ์ที่ 2 ของแผ่นดินจีน
(แต่ส่วนตัวผม ไม่ได้ตำหนิหรอกไม่รู้สึกบวกหรือลบ ไม่ว่าประวัติศาสตร์ไทย จีน หรือชาติไหนๆ เพราะเป็นเรื่องธรรมดาของการได้มาซึ่งอำนาจของการปกครองสมัยโบราณ เป็นธรรมดาจริงๆ ที่ขึ้นกับจังหวะว่าใครจะมีโอกาสมากกว่าใคร ที่เป็นที่มา "ผู้ชนะเขียนประวิติศาสตร์" ก็เพราะแบบนี้ แพ้ก็ถูกกำหราบ ชนะก็เป็นเจ้าของอำนาจเป็นกษัตริย์ครองแผ่นดิน ราชวงศ์ใหม่ไป ยาวนานขนาดไหน ขึ้นกับลูกหลานสืบทอดได้ดีแค่ไหน ดูแลซื้อใจประชาชนดีแค่ไหน ปกป้องแผ่นดินจากศึกนอกได้ดีแค่ไหน ศึกในสร้างสมดุลอำนาจในหมู่บริวารไม่ให้มาแข็งข้อได้ดีแค่ไหน
อย่างอยุธยา ก็เปลี่ยนแผ่นดินเปลี่ยนราชวงศ์กันไม่รู้กี่ครั้ง จนขี้เกียจท่อง องค์แรกของแต่ละราชวงศ์ บางทีได้มาด้วยการฆ่ารัชทายาทเด็กไร้เดียงสา ฆ่าลูกเมียของข้าทาสบริวารองค์ก่อนยกโตครก็มี แล้วองค์หลังๆ ก็เป็นกษัตริย์ที่เรายกย่องได้)
แสดงความคิดเห็น
การรบโดยไม่ต้องรบ ในประวัติศาสตร์ จีน ยุโรป มีบ้างไหมครับ?