ท่านรู้จักบาปได้อย่างไร
[๕๒] ข้าแต่ท่านพราหมณ์ เพราะเหตุไรหนอ ท่านจึงรีบ
ร้อนถือเอาไม้เท้า
หนังเสือ ร่ม รองเท้า ไม้ขอ บาตร และผ้าพาด ท่าน
ปรารถนาจะไป
ยังทิศไหนหนอ.
[๕๓] ตลอด ๑๒ ปีที่อาตมภาพอยู่ในสำนักของ
มหาบพิตรนี้ อาตมภาพมิได้รู้
สึกสำนึกถึงเสียงที่สุนัขเหลืองมันคำรามด้วยหูเลย ดูกร
พระองค์ผู้เป็นใหญ่
เพราะมหาบพิตรพร้อมด้วยพระมเหสีปราศจาก
ความเชื่อถือในเขา มาทรง
เชื่อฟังอาตมภาพ มันจึงแยกเขี้ยวขาวเห่าอยู่ คล้าย
กับว่าไม่เคยรู้จัก
กัน ฉะนั้น.
[๕๔] ข้าแต่ท่านพราหมณ์ โทษที่ข้าพเจ้าทำแล้วนั้น
จริงตามที่ท่านกล่าว ข้าพเจ้า
นี้ย่อมเลื่อมใสยิ่งนัก ขอท่านจงอยู่เถิด อย่าเพิ่งไป
เสียเลย ท่านพราหมณ์.
[๕๕] เมื่อก่อนข้าวสุขขาวล้วน ภายหลังก็มีสิ่งอื่น
เจือปน บัดนี้ แดงล้วน
เวลานี้เป็นเวลาสมควรที่อาตมภาพจะหลีกไป อนึ่ง
เมื่อก่อนอาสนะมี
ในภายใน ต่อมามีในท่ามกลาง ต่อมามีข้างนอก
ต่อมาก็จะถูกขับไล่
ออกจากพระราชนิเวศน์ อาตมภาพจะขอไปเสียเอง
ละ บุคคลไม่ควร
คบหาคนที่ปราศจากศรัทธา เหมือนบ่อที่ไม่มีน้ำ
ฉะนั้น ถ้าแม้บุคคลจะพึงขุดบ่อน้ำนั้น บ่อนั้นก็จะมีน้ำที่
มีกลิ่นโคลนตม บุคคลควรคบคน
ที่เลื่อมใสเท่านั้น ควรเว้นคนที่ไม่เลื่อมใส ควร
เข้าไปนั่งใกล้คนที่
เลื่อมใส เหมือนคนผู้ต้องการน้ำเข้าไปหาห้วงน้ำ
ฉะนั้น ควรคบคนผู้
คบด้วย ไม่ควรคบคนผู้ไม่คบด้วย ผู้ใดไม่คบคนผู้
คบด้วย ผู้นั้นชื่อ
ว่ามีธรรมของอสัตบุรุษ ผู้ใดไม่คบคนผู้คบด้วย ไม่
ซ่องเสพคนผู้ซ่อง
เสพด้วย ผู้นั้นแล เป็นมนุษย์ชั่วช้าที่สุด เหมือนลิง
ฉะนั้น มิตร
ทั้งหลายย่อมแหนงหน่ายกันด้วยเหตุ ๓ ประการนี้
คือ ด้วยการคลุกคลี
กันเกินไป ๑ ด้วยการไม่ไปมาหากัน ๑ ด้วยการขอ
ในเวลาไม่สมควร ๑
เพราะฉะนั้น บุคคลจึงไม่ควรไปมาหากันให้
พร่ำเพรื่อนัก ไม่ควรเหิน
ห่างไปให้เนิ่นนาน และควรขอสิ่งที่ควรขอตามเหตุ
กาลที่สมควร ด้วย
อาการอย่างนี้ มิตรทั้งหลายจึงจะไม่แหนงหน่ายกัน
คนที่รักกันย่อม
ไม่เป็นที่รักกันได้เพราะการอยู่ร่วมกันนานเกินควร
อาตมภาพมิได้เป็น
ที่รักของมหาบพิตรมาก่อน เพราะฉะนั้น
อาตมภาพจึงขอลาพระองค์
ไปก่อนละ.
[๕๖] ถ้าพระคุณเจ้าไม่รับอัญชลี ของสัตว์ผู้เป็นบริวาร
มาอ้อนวอนอยู่อย่างนี้
ไม่กระทำตามคำขอร้องของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าวิงวอน
พระคุณเจ้า ขอ
พระคุณเจ้าโปรดกลับมาเยี่ยมอีก.
[๕๗] ดูกรมหาบพิตรผู้ผดุงรัฐ ถ้าเมื่อเราทั้งหลายอยู่
อย่างนี้ อันตรายจักไม่มี
แม้ไฉนเราทั้งหลายพึงเห็นการล่วงไปแห่งวันและ
คืนของมหาบพิตรและ
ของอาตมภาพ.
[๕๘] ถ้าถ้อยคำของท่านเป็นไปตามคติที่ดีและตาม
สุภาพ สัตว์กระทำกรรมที่ไม่
ควรทำบ้าง ที่ควรทำบ้าง เพราะความไม่ใคร่ใน
กรรมที่สัตว์กระทำ สัตว์
อะไรในโลกนี้จะเปื้อนด้วยบาปเล่า ถ้าเนื้อความ
แห่งภาษิตของท่านนั้น
เป็นอรรถเป็นธรรมและเป็นถ้อยคำงาม ไม่ชั่วช้า ถ้า
ถ้อยคำของท่านเป็น
ความจริง ลิงก็เป็นอันเราฆ่าดีแล้ว ถ้าท่านรู้ความ
ผิดแห่งวาทะของตน
ก็จะไม่พึงติเตียนเราเลย เพราะว่าวาทะของท่าน
เป็นเช่นนั้น.
ขอถวายพระพร พระคุณเจ้าถ้าเป็นเช่นนั้น
[๕๒] ข้าแต่ท่านพราหมณ์ เพราะเหตุไรหนอ ท่านจึงรีบ
ร้อนถือเอาไม้เท้า
หนังเสือ ร่ม รองเท้า ไม้ขอ บาตร และผ้าพาด ท่าน
ปรารถนาจะไป
ยังทิศไหนหนอ.
[๕๓] ตลอด ๑๒ ปีที่อาตมภาพอยู่ในสำนักของ
มหาบพิตรนี้ อาตมภาพมิได้รู้
สึกสำนึกถึงเสียงที่สุนัขเหลืองมันคำรามด้วยหูเลย ดูกร
พระองค์ผู้เป็นใหญ่
เพราะมหาบพิตรพร้อมด้วยพระมเหสีปราศจาก
ความเชื่อถือในเขา มาทรง
เชื่อฟังอาตมภาพ มันจึงแยกเขี้ยวขาวเห่าอยู่ คล้าย
กับว่าไม่เคยรู้จัก
กัน ฉะนั้น.
[๕๔] ข้าแต่ท่านพราหมณ์ โทษที่ข้าพเจ้าทำแล้วนั้น
จริงตามที่ท่านกล่าว ข้าพเจ้า
นี้ย่อมเลื่อมใสยิ่งนัก ขอท่านจงอยู่เถิด อย่าเพิ่งไป
เสียเลย ท่านพราหมณ์.
[๕๕] เมื่อก่อนข้าวสุขขาวล้วน ภายหลังก็มีสิ่งอื่น
เจือปน บัดนี้ แดงล้วน
เวลานี้เป็นเวลาสมควรที่อาตมภาพจะหลีกไป อนึ่ง
เมื่อก่อนอาสนะมี
ในภายใน ต่อมามีในท่ามกลาง ต่อมามีข้างนอก
ต่อมาก็จะถูกขับไล่
ออกจากพระราชนิเวศน์ อาตมภาพจะขอไปเสียเอง
ละ บุคคลไม่ควร
คบหาคนที่ปราศจากศรัทธา เหมือนบ่อที่ไม่มีน้ำ
ฉะนั้น ถ้าแม้บุคคลจะพึงขุดบ่อน้ำนั้น บ่อนั้นก็จะมีน้ำที่
มีกลิ่นโคลนตม บุคคลควรคบคน
ที่เลื่อมใสเท่านั้น ควรเว้นคนที่ไม่เลื่อมใส ควร
เข้าไปนั่งใกล้คนที่
เลื่อมใส เหมือนคนผู้ต้องการน้ำเข้าไปหาห้วงน้ำ
ฉะนั้น ควรคบคนผู้
คบด้วย ไม่ควรคบคนผู้ไม่คบด้วย ผู้ใดไม่คบคนผู้
คบด้วย ผู้นั้นชื่อ
ว่ามีธรรมของอสัตบุรุษ ผู้ใดไม่คบคนผู้คบด้วย ไม่
ซ่องเสพคนผู้ซ่อง
เสพด้วย ผู้นั้นแล เป็นมนุษย์ชั่วช้าที่สุด เหมือนลิง
ฉะนั้น มิตร
ทั้งหลายย่อมแหนงหน่ายกันด้วยเหตุ ๓ ประการนี้
คือ ด้วยการคลุกคลี
กันเกินไป ๑ ด้วยการไม่ไปมาหากัน ๑ ด้วยการขอ
ในเวลาไม่สมควร ๑
เพราะฉะนั้น บุคคลจึงไม่ควรไปมาหากันให้
พร่ำเพรื่อนัก ไม่ควรเหิน
ห่างไปให้เนิ่นนาน และควรขอสิ่งที่ควรขอตามเหตุ
กาลที่สมควร ด้วย
อาการอย่างนี้ มิตรทั้งหลายจึงจะไม่แหนงหน่ายกัน
คนที่รักกันย่อม
ไม่เป็นที่รักกันได้เพราะการอยู่ร่วมกันนานเกินควร
อาตมภาพมิได้เป็น
ที่รักของมหาบพิตรมาก่อน เพราะฉะนั้น
อาตมภาพจึงขอลาพระองค์
ไปก่อนละ.
[๕๖] ถ้าพระคุณเจ้าไม่รับอัญชลี ของสัตว์ผู้เป็นบริวาร
มาอ้อนวอนอยู่อย่างนี้
ไม่กระทำตามคำขอร้องของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าวิงวอน
พระคุณเจ้า ขอ
พระคุณเจ้าโปรดกลับมาเยี่ยมอีก.
[๕๗] ดูกรมหาบพิตรผู้ผดุงรัฐ ถ้าเมื่อเราทั้งหลายอยู่
อย่างนี้ อันตรายจักไม่มี
แม้ไฉนเราทั้งหลายพึงเห็นการล่วงไปแห่งวันและ
คืนของมหาบพิตรและ
ของอาตมภาพ.
[๕๘] ถ้าถ้อยคำของท่านเป็นไปตามคติที่ดีและตาม
สุภาพ สัตว์กระทำกรรมที่ไม่
ควรทำบ้าง ที่ควรทำบ้าง เพราะความไม่ใคร่ใน
กรรมที่สัตว์กระทำ สัตว์
อะไรในโลกนี้จะเปื้อนด้วยบาปเล่า ถ้าเนื้อความ
แห่งภาษิตของท่านนั้น
เป็นอรรถเป็นธรรมและเป็นถ้อยคำงาม ไม่ชั่วช้า ถ้า
ถ้อยคำของท่านเป็น
ความจริง ลิงก็เป็นอันเราฆ่าดีแล้ว ถ้าท่านรู้ความ
ผิดแห่งวาทะของตน
ก็จะไม่พึงติเตียนเราเลย เพราะว่าวาทะของท่าน
เป็นเช่นนั้น.