จากการชมละครหลังข่าวทางช่อง 3 เรื่อง "นาคี" ซึ่งเป็นผลงานการประพันธ์ของตรี อภิรุม เจ้าของนวนิยายเรื่องดังอย่าง "ทายาทอสูร" และ นวนิยายสยองขวัญอีกหลายเรื่อง จึงอยากนำเสนอเกร็ดความรู้จากละครเรื่องนี้เพิ่มเติม



1. ความรักระหว่างนาคกับมนุษย์
ซึ่งในละครเรื่องนี้ เป็นเนื้อหาที่ว่าด้วยความรักข้ามภพ (ภว หรือ ภาวะ ) ข้ามภูมิ (ชั้น) คือ นางเอกเป็นนาค มียศเป็นหลานของพระยาศรีสุทโธนาคราช ซึ่งเป็นพญานาคที่ร่วมสร้างแม่น้ำโขงกับพระยาศรีสุวรรณนาคราช ***สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จาก  https://www.gotoknow.org/posts/255215 แล้วเป็นผู้ปกครองวังนาคินทร์ที่เกาะคำชะโนดในจังหวัดอุดรธานี



ส่วนพระเอกเป็นแม่ทัพไชยสิงห์แห่งเมืองปัตตนคร ตำนานความรักระหว่างนาคกับมนุษย์มีมานานตั้งแต่สมัยอารยธรรมอินเดียโบราณจะพบหลักฐานได้ในวรรณกรรมประเภทมหากาพย์ เช่น มหากาพย์มหาภารตะ ที่อรชุนสมรสกับธิดานาคนามว่า "อุลูปี" ส่วนในพุทธศาสนาจะมีเรื่องเล่าที่เรียกว่า "ชาดก" เช่น ภูริทัตตชาดก ที่พระเจ้าพรหมทัตสมรสกับนางนาคินีตอนที่ทรงถูกเนรเทศออกจากเมือง เพราะพระบิดาเกรงว่าพระองค์จะทรงก่อการกบฏ เป็นต้น



เมื่อศาสนาพุทธและศาสนาพราหมณ์เข้าสู่ดินแดนโบราณในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จึงปรากฏตำนานพื้นบ้านที่มีตัวละครเป็นนาคกับมนุษย์รักกัน เช่น ตำนานพระทองกับนางนาคของประเทศกัมพูชา *** สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ http://www.baanjompra.com/webboard/thread-3335-1-1.html  และ ตำนานพระร่วงลูกนางนาคของประเทศไทย ***สามารถศึกษาเพิ่มได้ที่ http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=surya21&month=02-2013&date=01&group=2&gblog=38  เป็นต้น เหตุที่ใช้คำว่า "ความรักข้ามภพข้ามภูมิ" เพราะเป็นความรู้ที่มีภาวะที่แตกต่างกัน เพราะอีกฝ่ายเป็นนาค เป็นสัตว์ที่มีภาวะเป็นทิพย์ อีกฝ่ายเป็นมนุษย์ เป็นสัตว์ที่มีภาวะหยาบ แล้วอยู่กับคนละชั้นหมายถึงนาคจะอยู่ชั้น (ภูมิ) ที่สูงกว่ามนุษย์ถึงจะจัดว่าเป็นสัตว์เดรัจฉาก็ตาม



2. ตำนานเมืองล่มและพญานาคถล่มเมือง
เหตุการณ์สำคัญที่เกิดเรื่องคือ "หมู่บ้านดอนไม้ป่า" ซึ่งในอดีตเคยเป็นนครที่รุ่งเรืองนามว่า "มรุกขนคร" ซึ่งพระเจ้านิรุทธราช (ปัจจุบันชาติคือ บุญส่ง) ได้ประกาศยกเลิกการบูชาพญานาค มีโองการให้ทำลายรูปเคารพนาคทั้งเมือง เพราะเนื่องมาจากบ้านเมืองขาดแคลนน้ำ พญานาคไม่บันดาลฝนให้ แล้วประสมกับได้สังหารปลาไหลเผือกที่เป็นลูกชายของเจ้าแม่นาคีและประหารแม่ทัพไชยสิงห์ผู้เป็นคนรักของเจ้าแม่ด้วย เจ้าแม่จึงถล่มทำร้ายเมืองมรุกขนครจนพินาศ ตำนานเมืองล่มที่เนื่องมาจากพญานาคก็มีอยู่หลายตำนาน เช่น ตำนานหนองหาน *** สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ http://www.yclsakhon.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=539688828



หรือ นิทานเรื่องท้าวผาแดงกับนางไอ่ ที่ชาวเมืองจับกระรอกเผือกมากิน พญานาคผู้เป็นบิดาจึงล่มเมืองแห่งนี้ไป *** สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ http://bkkseek.com/%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%94%E0%B8%87%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%AD%E0%B9%88/
เราจะสังเกตว่า มีคนที่รอดจากภัยนี้คือ คนที่ไม่ได้กินเก้งเผือกกับกระรอกเผือก ซึ่งมักเป็นแม่ม่าย ซึ่งตรงกับตำนานเวียงหนองหล่ม ***สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ http://www.chiangraifocus.com/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2/78/%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%A1(%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%A1)-%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD-%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2-%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4
แต่สำหรับตำนานเมืองล่มก็มีปรากฏอยู่ในตำนาน นิทาน และเรื่องเล่าพื้นบ้านของไทย เช่น จามเทวีวงศ์ ก็มีการกล่าวถึงเทวดาบันดาลให้น้ำท่วมเมืองจนเมืองล่ม ผู้คนล้มตาย เป็นต้น หรืออย่างวรรณคดีไทยเรื่อง พระอภัยมณี ก็มีเมืองผีที่สุดสาครหลงเข้าไป ก็เป็นเมืองที่จมลงไปกลางทะเล เช่นกัน



3. มนต์อาลัมพาย

มนต์อาลัมพายเป็นมนต์ที่ใช้สะกดเจ้าแม่นาคีไว้ แล้วในละครตอนล่าสุด กลุ่มของทศพลยังค้นพบแผ่นศิลาจารึกบทมนต์อาลัมพายอีกด้วย ซึ่งมนต์นี้มาจากอิทธิพลของชาดกเรื่องภูริทัตตชาดก "อาลัมพาย" เป็นชื่อของพราหมณ์ที่จับพระภูริทัตต์ไปแสดงปาหี่ อาลัมพายพราหมณ์เดิมที่คิดจะฆ่าตัวตายเพราะมีหนี้สินล้นตัว แต่ได้เปลี่ยนใจไปปรนนิบัติพระฤษีแทน พระฤษีก็เมตตาเห็นว่ารับใช้ตนมานาน จึงสอนมนต์จับอสรพิษให้ อาลัมพายพราหมณ์ลาพระฤษีกลับไปใช้ชีวิตแบบปุถุชน ระหว่างทางอยากลองวิชาจึงร่ายมนต์บทนี้ไป ทำให้เหล่านาคมาวิกา (นาคสาว) กลัวทิ้งดวงแก้วของตนไว้แล้วหนีไป อาลัมพายพราหมณ์จึงยึดเอาดวงแก้วนั้นมาเป็นของตน บังเอิญพราหมณ์สองพ่อลูกผ่านมาก็ขอลูกแก้วนั้นจากพราหมณ์ อาลัมพายว่าต้องมีของมาแลกเปลี่ยน นายพรานจึงบอกที่จำศีลของพระภูริทัตต์ อาลัมพายพราหมณ์จึงให้พรานสองพ่อลูกพาตนไป แล้วร่ายมนต์บทนี้ใส่พระภูริทัตต์ แต่พระองค์กลับไม่ตอบโต้เพราะทรงถือศีลอยู่ (เรื่องของภูริทัตตชาดกเป็นอย่างไร สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ http://www.dhammathai.org/chadok/legend06.php )



4. แหวนพิรอด
ในละครเรื่องนาคีจะพบว่า แหวนพิรอดเป็นของขลังที่สามารถคุ้มครองผู้สวมใส่จากภัยของงูได้ เช่น เคน สามีของคำปอง ได้แหวนพิรอดมาจากพระธุดงภ์ แล้วสามารถทำให้ตนรอดภัยจากงูเผือกยักษ์ซึ่งเชื่อว่าเป็นงูบริวารของเจ้าแม่นาคีได้ กอ ซึ่งขโมยแหวนพิรอดมาจากเคนก็พ้นจากภัยมาได้จากตอนต้นเรื่อง ต่อมา ลำเจียกซึ่งเป็นลูกสาวของกอ ได้สวมแหวนพิรอดซึ่งกอได้ให้ไว้ก็รอดพ้นมาจากภัยของงูเผือกเช่นกัน จะถามว่า แหวนพิรอดเป็นเครื่องรางของขลังสำหรับป้องกันอสรพิษโดยตรงไหม ก็ไม่น่าใช่ แต่เท่าที่ศึกษาจะพบว่า แหวนพิรอดคือแหวนสำหรับป้องกันภัย แต่ในเรื่องนาคีโดยชูยกให้เป็นเครื่องรางที่คุ้มกันจากภัยของอสรพิษ *** สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จาก http://9mahawed.blogspot.com/2013/08/blog-post_26.html



5. ว่านพญาลิ้นงู

สันนิษฐานว่า คงมาจากว่านลิ้นงู ที่เชื่อกันมาแต่โบราณแล้วว่า ถ้าปลูกไว้ในเรือนจะสามารถไล่งูได้ *** สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้จาก http://panyayan.tnews.co.th/contents/207034/



5. เนื้อหาของนวนิยายเรื่องนาคี คล้ายกับภาพยนตร์ไทยเก่า 2 เรื่อง คือ

1)  งูผี  นำแสดงโดย มิตร ชัยบัญชา กับ เพชรา เชาวราช เมื่อ พ.ศ. 2509   **สามารถชมและศึกษาได้จาก https://www.youtube.com/watch?v=ydqlzjxOBZs
2) นางงูผี นำแสดงโดย ทูล หิรัญทรัพย์ กับ เนาวรัตน์ ยุกตะนันท์ ไม่ทราบพ.ศ.  
*** สามารถชมและศึกษาได้จาก https://www.youtube.com/watch?v=aSydwOLL1Sk

ภาพยนตร์ทั้งสองเรื่อง มีเนื้อหาคล้ายกับนวนิยายเรื่องนาคี ซึ่งใช้ตำนานโยนกนาคพันสิงหนวัติมาเป็นตัวดำเนินเรื่อง ว่า นางงูผีจำแลงร่างเป็นปลาไหลเผือก แล้วถูกชาวเมืองโยนกฯจับกิน วิญญาณนางงูผีเครียดแค้นเลยถล่มให้เมืองโยนกล่ม ไม่ได้เป็นพญานาคอย่างเรื่องนาคี แล้วนางงูผีเข้าสิงร่างของบุญมีซึ่งเป็นพี่สาวนางเอก แล้วนางเอกชื่อว่า "คำฟ้า" พระเอกเป็นตำรวจปลอมตัวมาสืบราชการลับ

6. จากปลายปากกาสู่จอเงินและจอแก้ว



ซึ่งตามข้อมูลของวิกิพีเดียว่า นาคี ถูกสร้างเป็นภาพยนตร์ครั้งแรกเมื่อพ.ศ.2522 แสดงนำโดย เบญจวรรณ บุญญกาศ กับ ทินกร ปฏิพัฒน์



ต่อมาช่องสามนำมาสร้างเป็นละครเมื่อ พ.ศ. 2531 นำแสดงโดย  กาญจนา จินดาวัฒน์ กับ เอกพันธ์ บรรลือฤทธิ์



และเวอร์ชั่นล่าสุด ที่กำลังออนแอร์อยู่ นำแสดงโดย แต้ว ณฐพร กับ เค ภูภูมิ


** เราจะพบว่า นวนิยายเรื่องนาคี มาจากการดึงตำนานพื้นบ้านของไทยที่เกี่ยวข้องกับนาคในสังคมอีสาน โดยที่เห็นชัดเจนที่สุดคือตำนานโยนกนาคพันสิงหนวัติ แต่ทว่ายังสอดแทรกความเชื่อเกี่ยวกับเครื่องรางของขลัง เช่น แหวนพิรอด และพืชศักดิ์สิทธิ์อย่าง ว่านพญาลิ้นงู แสดงให้เห็นว่าสังคมไทยอยู่ร่วมกับอสรพิษทั้งมีสภาวะเป็นทิพย์และอสรพิษธรรมดา รู้จักการเอาตัวรอดจากพิษของอสรพิษ ด้วยการใช้ของขลัง และ พืช ส่วนตำนานเกี่ยวกับนาคที่มีความรักกับมนุษย์ก็ดี หรือมีความขัดแย้งกับมนุษย์ก็มี ต่างมีอิทธิพลมาจากอารยธรรมอินเดีย เช่น การต่อสู้ระหว่างมนุษย์กับนาคก็มีปรากฏในคัมภีร์พุทธศาสนา ดังมีปรากฏในภูริทัตตชาดก เป็นต้น อาจกล่าวได้ว่า ตำนานต้องมีที่มาจากอารยธรรมที่เก่าแก่กว่าแล้วมีการสืบทอดต่อกันมา ซึ่งตำนานเกี่ยวกับนาคในสังคมไทยอาจเกิดขึ้นจากการเลียนแบบวรรณกรรมศาสนาที่เก่าแก่ (พุทธกับพราหมณ์) ที่สุดมาเป็นเค้าโครงของเรื่องอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แล้วประสมประสานกับความเชื่อในถิ่นของตน ซึ่งเป็นสิ่งน่าสนใจและน่าทำการศึกษาเป็นอย่างยิ่ง

* ยังมีกระทู้ที่น่าสนใจเกี่ยวกับนาคีอีกดังนี้
นาคี ละครซ้อนทับเรื่องจริง http://pantip.com/topic/35849877
[นาคี] เกร็ดความรู้เล็กๆน้อยๆเกี่ยวกับชาติพันธุ์เขมรถิ่นไทยและตำนานนาคในจักรวรรดิขแมร์ http://pantip.com/topic/35646925

ขอบคุณที่เข้ามาอ่านนะครับ