ขึ้นคาน เป็นสำนวนหมายถึง หญิงโสดที่มีอายุ เพราะหาคู่แต่งงานที่คู่ควรไม่ได้ มักใช้พูดกับผู้หญิง

สำนวน "ขึ้นคาน" ขุนวิจิตรมาตราสันนิษฐานว่า มาจากการนำเรือที่จะซ่อมขึ้นมาบนบก ซึ่งต้องทำฐานไว้รองเรือในขณะซ่อม เรียกว่า คานเรือ เรืออยู่บนคานไม่ได้นำลงมาใช้เรียกว่า ขึ้นคาน

ในขณะที่คนสมัยก่อนการที่ผู้ชายจะมีครอบครัวหรือไม่นั้น ไม่เป็นที่น่าสนใจเท่ากับผู้หญิง