(บทความ...นายพระรอง) ขุนแผน ผู้ร้ายในคราบพระเอก

.
       ในวรรณคดีไทย มีหญิงงามมากมายต้องตกอับรับบทนางร้าย หญิงชั่ว ทั้งที่ตัวนางมิได้เป็นคนก่อสิ่งเล่านั้นเองคนเดียว นางพิมพิลาไลย หรือนางวันทองก็เป็นหนึ่งในหญิงงามผู้โชคร้ายจำนวนนั้น ที่โดนสภาพชนชั้นวรรณะและความแตกต่างทางฐานะสังคมระหว่างเพศชายหญิงในสมัยก่อนทำร้าย และรุมประณาม หญิงในวรรณคดีนางนี้

       นางวันทองมีรูปร่างหน้าตาสวยงาม อรชนอ้อนแอ้น กิริยามารยาทแช่มช้อย ซึ่งความสวยของนางนั้นปรากฏให้เห็นชัดตั้งแต่ยังเป็นเด็ก และยังมีผมสวย ดังที่กวีพรรณนาไว้ว่า



       และหากเอ่ยถึง นางพิม ก็ต้องเอ่ยถึงตัวละครอีกสองตัว ที่ถูกรูปกายทำให้สถานะตามท้องเรื่องแตกต่างกัน อย่าง ขุนช้าง กับ ขุนแผน
ด้วยรูปกายที่อัปลักษณ์ ตามที่วรรณคดีพรรณนา ตอนขุนช้างแรกเกิดว่า



ราวกับขุนช้างต้องรบบทตัวโกงตั้งแต่แรกเกิดเนื่องจากรูปกายอัปลักษณ์เช่นนี้

ส่วนขุนแผนนั้น เป็นพระเอกมาตั้งแต่ในฝันของมารดา ดังที่วรรณคดีพรรณนาว่า



       และเรื่องราวของขุนช้างขุนแผนก็มีจุดกำเนิดเพราะด้วยความงามของนางพิม ที่นำความโชคร้ายมาสู่ตัวนางในที่สุด เมื่อความงามของนางเป็นที่ถูกต้องต้องใจทั้ง ขุนช้างและขุนแผน ซึ่งผลพวงของการชิงรักหักสวาทของสองชายนี้ กลับทำให้นางวันทองโดนสังคมตีตราบาปให้ โดยไม่ได้เหลียวมองไปที่ตัวการสำคัญอย่าง ขุนแผน เลย ทุกสิ่งทุกอย่างโทษว่าเป็นความผิดของ ขุนช้าง เพียงเพราะขุนช้างมีรูปชั่ว และโทษนางพิมที่ไม่ยอมเลือกพระเอกในตอนท้าย

       ถึงขุนช้าง แม้จะรูปชั่วแต่ด้วยอุปลักษณะนิสัยที่รักมั่นต่อนางพิม แม้นปรากฏเหตุการณ์หลายครั้งว่าเป็นผู้ที่คิดชั่วกระทำชั่วจริง แต่ก็มีบางส่วนที่น่านับถือน้ำใจ เพราะขุนช้ากระทำไปนั้น เขาคิดว่าทำไปเพื่อนางพิม แตกต่างจากขุนแผนซึ่งถือว่าเป็นพระเอกของเรื่องและมีพฤติกรรมความชั่วร้ายไม่ต่างจากขุนช้าง มิหนำซ้ำบางครายังมองได้ว่า ขุนแผนเป็นพระเอกที่พฤติกรรมต่ำช้าเลวทรามกว่าขุนช้างซึ่งเป็นตัวร้ายเสียอีก

       ดังความที่ปรากฏในท้องเรื่องว่า ขุนแผนฆ่าเมียของตัวเองอีกคนหนึ่งที่ชื่อบัวคลี่ เพื่อจะเอาลูกที่อยู่ในท้องของนางซึ่งเป็นลูกของตัวเองด้วยมาทำกุมารทอง แม้ว่านางบัวคลี่คิดจะวางยาฆ่าขุนแผน แต่นั้นก็มาจากการที่ขุนแผนเมื่อไปขอเพิ่งใบบุญหมื่นหาญพ่อของนางบัวคลี่ จนแต่งงานอยู่กินกันแล้ว ก็มิได้ช่วยงานการอะไร เกาะเมียกินไปวันๆ จนหมื่นหาญเห็นว่า ยกลุกสาวให้ผิดคนเสียแล้ว จึงยุให้นางวางยาฆ่าผัว ซึ่งจากพฤติกรรมนี้ ทำให้รู้สึกได้ว่า ขุนแผนก็เป็นบุคคลที่ชั่วร้าย มิหนำซ้ำยังใจคออำมหิตไม่ต่างจากหมื่นหาญ แต่การที่เป็นพระเอก ขุนแผนจึงไม่ต้องแบกรับข้อกล่าวหานี้

       และการที่มีชายสองคนเข้ามาพัวพันกับชีวิตนาง นางวันทองจึงต้องตาย เมื่อตอนท้าย พระพันวษาเจ้าแผ่นดินเจ้าแผ่นดินตามท้องเรื่อง จะทรงออกตัดสินความเว้นทางรอดไว้ให้ ให้นางพิม ตัดสินใจเลือกชายใดเป็นหลักยึดอิง แต่นางกลับเลือกไม่ได้และเป็นเหตุให้ต้องตายในที่สุด ตายอย่างโดนประณามหยามหมิ่นในความผิดที่นางไม่ได้เป็นคนก่อขึ้นอีกด้วย



เมื่อยังเด็ก ผมรู้สึกว่า....
นางพิมหรือนางวันทองเป็นหญิงเลวตามที่เขาประณาม แต่ตอนนี้ผมรู้แล้วว่าไม่ใช่ นางคือหญิงที่น่าสงสารมากกว่า
ขุนช้างเป็นชายชั่วตามที่คนเขาสาปแช่งเกลียดชัง แต่ตอนนี้ผมรู้แล้วว่าไม่ใช่ เขาคือชายผู้ที่ทำทุกอย่างได้เพื่อหญิงที่ตนรัก
ขุนแผนนี้เก่ง เป็นพระเอกอย่างที่ใครๆยกย่อง แต่ตอนนี้ผมรู้แล้วว่าไม่ใช่ ขุนแผนก็เป็นแค่ตัวโกงในคราบพระเอกก็เท่านั้น

       ผมไม่รู้ว่าสังคมไทยสมัยก่อนยึดถืออันใดเป็นสำคัญ เพศ ฐานะ ความเก่งกล้าสามารถ หรือรูปลักษณ์ วรรณคดีเรื่องนี้ก็ไม่ได้ให้บทสรุปที่ชัดเจนอะไร แต่ที่จับใจความได้ คือ ความชั่วร้ายอาจถูกมองข้ามไปหากอ้างสิทธิ์ในการเป็นตัวแทนความดีงาม อย่างความเป็นพระเอก ดังเช่น ขุนแผน ที่มีความชั่วร้ายที่ติดตัวมาตั้งแต่เริ่ม ปรากฏให้เห็นเด่นชัดคือ เป็นคนมักมากในกามคุณ ไม่รู้จักควบคุมตนเองแต่แปลกคนทั่วไปกับยกย่องพฤติกรรมเยี่ยงนี้ว่าเป็นปมเด่น เพียงเพราะว่า ขุนแผนถูกวางตัวให้เป็นพระเอกของเรื่อง ยกย่องกันถึงขนาดนำปมเด่นแบบนี้มาตั้งเป็นชื่อวัตถุมงคลอย่าง พระขุนแผน

       ค่านิยมเช่นนี้สืบทอดมายาวนาน จนถึงช่วงหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ปฏิวัติสยาม 2475 ค่านิยมเช่นนี้ก็ยังอยู่ ดูได้จาก การปฏิวัติ รัฐประหาร ที่ผู้กระทำมักยกย่องตัวเองว่าเป็นฮีโร่ และโยนความเลวร้ายไปใส่ใครสักคนเป็นขุนช้างหรือนางพิม เพื่อยกฐานะให้ตนเองดูดีขึ้น สมกับเป็นพระเอก ผ่านไปเกือบร้อยปี ค่านิยมแบบนี้ก็ยังไม่สูญสลาย

       แม้จะเปลี่ยนไปบ้าง แม้คนที่ต้องมารับบทเลวร้ายทั้งที่ตัวเองอาจไม่ได้ก่อขึ้น ดังเช่นที่ ทักษิณ หรือ ยิ่งลักษณ์โดนยัดเยียด ให้เป็นขุนช้างให้ตามบทในวรรณคดี แล้วจบแค่นั้น แต่มันกลับไม่จบเพราะนางวันทองวันนี้ มันได้หมายถึงใครคนใดคนหนึ่งอย่างที่ควรเป้นตามวรรณคดี แต่มันหมายถึงชาวไทยส่วนใหญ่ที่ต้องมารับกรรมที่ตนไม่ได้ร่วมก่อขึ้นเลย เพียงเพราะใครบางคนอยากเป็น ฮีโร่ โดยไม่สนว่าประชาชนคนไทยจะเดือดร้อนแค่ไหนกับการกระทำของตนเอง

       ซึ่งหากผมเป็นนางวันทอง ผมก็พร้อมจะเลือกคนที่สังคมตราหน้าว่าเป็นตัวโกง อย่างขุนช้างดีกว่า เพราะอย่างน้อยผู้ก็รู้สึกได้ว่า ขุนช้างยังทำอะไรดีๆให้กับนางพิมพ์บ้าง ดีกว่าเลือกพระเอกที่เป็นหนึ่งในตัวการทำให้สถานการเลวร้าย แต่ไม่เคยคิดจะรับผิดชอบอะไรเลยนอกจากวางมาดเป็นพระเอกทั้งๆแท้ที่จริงก็เลวไม่ต่างจากตัวโกง


                                                                         จะสูงล้ำ ต่ำช้า.....................ค่าคน
                                                                         ดูประพฤติ ตัวตน.................บ่งไซร้
                                                                         ใช่เอ่ยอ้าง อึงอล...................ตั้งแต่ง ตัวเฮย
                                                                         บทพระเอก แต่ร้าย...............สุดท้ายก็โจร


** ป.ล.1 ตั้งใจจะเขียนสั้นๆแต่สุดท้ายก็ยาวเหมือนเคย คนที่เคยอ่านบทความผมมาก่อนคงไม่ว่ากันนะครับ
** ป.ล.2 ขอความกรุณาอย่าเอาประเด็นผู้แต่งมาเกี่ยวข้องนะครับ เพราะนั้นไม่ใช่ประเด็นที่บทความนี้ต้องการสื่อและนำเสนอ

ขอบคุณครับ
นายพระรอง

*จัดหน้า
*แก้ไขคำผิด 11.35