เอางานเขียนเก่าๆ เมื่อ 6 ปีที่แล้วมาให้ลองอ่านและแสดงความคิดเห็นกันครับ
ในพื้นที่ที่มืดสนิทมองไม่เห็นสิ่งใด เสียงสนทนาในภาษาไทย ของ นวกานต์ และ บุราณกานต์ ดังขึ้นมา
นวกานต์ : สวัสดี
บุราณกานต์ : สวัสดี เช่นกัน
นวกานต์ : คุณคิดว่าจะมีสิ่งใดในโลกนี้ที่เหมือนกันทุกประการไหม
บุราณกานต์ : “เหมือน” ในที่นี้คืออะไร ก่อนอื่นคุณต้องนิยามคำว่า “เหมือน” ขึ้นมาก่อน
นวกานต์ : “เหมือน” คือไม่มีสิ่งใดที่แตกต่างกันเลย
ถ้าอย่างนั้นเหมือนกันทุกประการ คือ เหมือนจนไม่มีอะไรต่างกันเลย
บุราณกานต์ : เข้าใจแล้ว และคิดว่าน่าจะเข้าใจถูกต้องทุกประการ ว่าต่อเลย
นวกานต์ : คือ ลองดูรูปนี้สิ
เห็นที่เขาถามไหม คุณจะตอบว่าอย่างไร
บุราณกานต์ : ตอบ
ข้อ 1 = 2 รูป
ข้อ 2 = 0 รูป
นวกานต์ : อืม ขอนอกเรื่องนิดหนึ่งนะ ทำไมข้อสองถึงตอบว่า 0 รูป หล่ะ?
ทำไมไม่ตอบว่า 1 รูป
บุราณกานต์ : ก็คำถามเขาถามว่า “แตกต่างกันกี่รูป”
ไม่ได้ถามว่า “มีรูปสี่เหลี่ยมกี่รูป”
นวกานต์ : เข้าใจแล้ว ขอกลับเข้าประเด็นต่อแล้วกัน คำตอบที่คุณตอบนั้นผิด
จากที่ได้เกริ่นไปว่า ใน “โลกนี้” จะมีสิ่งที่เหมือนกันทุกประการได้หรือไม่
และจากนิยามที่เราสองคนตกลงกันข้างต้น
คำตอบที่ถูกคือ
ข้อ 1 = 3 รูป
ข้อ 2 = 3 รูป
บุราณกานต์ : อืม พอจะเข้าใจแล้ว ถ้าเราพูดถึง “โลก” ที่เราอาศัย
เราต้องพิจารณาถึง Space-Time (กาล-อวกาศ, หรือ “พื้นที่” กับ “เวลา”) ด้วย
มันจึงจะตอบอย่างที่คุณว่าใช่ไหม
นวกานต์: ถูกต้อง จากรูป ขอพิจารณาเฉพาะข้อ 2 แล้วกัน
รูปสี่เหลี่ยมทั้งสามดูเหมือนกันทุกประการ แต่สิ่งที่มันแตกต่างกันคือ “พื้นที่” ที่มันอยู่
จากรูป มีสี่เหลี่ยมที่แตกต่างกัน 3 รูป
นั่นคือ "สี่เหลี่ยมด้านซ้าย" "สี่เหลี่ยมตรงกลาง" และ"สี่เหลี่ยมด้านขวา"
บุราณกานต์ : อืม เข้าใจแล้ว
นวกานต์ : ทีนี้ ขอยกตัวอย่างอะไรหน่อยนะ มีจาน 2 ใบ เหมือนกันทุกประการ วางอยู่ตำแหน่งเดียวกัน
แต่ใบแรก วางอยู่ตอนเที่ยงวัน อีกใบ วางอยู่ตอนเที่ยงคืน
จานสองใบนี้เหมือนกันทุกประการหรือไม่?
บุราณกานต์ : ไม่
นวกานต์ : ถูกต้อง จานสองใบนี้ต่างกัน เพราะแม้ว่าจะตำแหน่งเดียวกัน แต่เวลาต่างกัน
อีกอย่าง เมื่อเวลาเปลี่ยน ตำแหน่งก็ต้องเปลี่ยน เพราะโลกเคลื่อนที่ตลอดเวลา
เพราะนี่คือความสัมพันธ์ของ Space-Time ถูกต้องไหม?
บุราณกานต์ : อืม ใช่
แต่เดี๋ยวก่อน แล้วถ้าจานใบเดียวกันหล่ะ
จานใบเดียวกัน ตอนเที่ยงวัน กับ ตอนเที่ยงคืน เหมือนกันหรือไม่?
นวกานต์ : อืม ลืมคิดถึงข้อนี้ไปเลย ถ้าอย่างนั้นมันก็ไม่เหมือนกันน่ะสิ
เพราะอย่างที่บอก เวลาเปลี่ยน ตำแหน่งก็เปลี่ยน แม้จะเป็นจานใบเดียวกัน ก็ไม่เหมือนกันอยู่ดี
ถ้าเราพิจารณา Space-Time ด้วย
บุราณกานต์ : ใช่
นวกานต์ : เอาอย่างนี้ ถ้าเราจำกัดทั้ง “เวลา” และ “ตำแหน่ง” หล่ะ
ถ้าเป็นจานบนโต๊ะตัวนั้น เวลา เที่ยงตรง
ถ้าอย่างนั้น มันก็ไม่มีทางที่จะมีจานใบอื่น ที่ “เหมือนกันทุกประการ” อยู่ใน "ตำแหน่ง" และ "เวลา" เดียวกันได้ ใช่ไหม?
อย่างนี้เราก็สรุปได้น่ะสิว่า “ไม่มีสิ่งใดที่เหมือนกันทุกประการ”
บุราณกานต์ : ก็ถูกนะ แต่ไม่เสมอไป
นวกานต์ : ทำไม?
บุราณกานต์ : ถ้าสมมติฉันบอกว่า มีจาน 500 ใบ ที่เหมือนกันทุกประการ ซ้อนทับกัน
บนโต๊ะ ที่ตำแหน่งนั้น เวลาเที่ยงตรง มันก็เป็นไปได้ใช่ไหม
นวกานต์ : แล้วคุณจะพิสูจน์อย่างไร?
บุราณกานต์ : ง่ายมาก ก็ในเมื่อมันเหมือนกันทุกประการ เราจึงไม่สามารถที่จะแยกมันออกจากกันได้น่ะสิ
ถ้าเราสามารถแยกมันออกมาได้แสดงว่ามัน “ไม่เหมือนกันทุกประการ”
นวกานต์ : ถ้าอย่างนั้นสิ่งที่ "เหมือนกันทุกประการ" ก็ “ไร้ความหมาย” น่ะสิ ในเมื่อมันแสดงตัวออกมาได้เพียงหนึ่งเดียว
และเราไม่สามารถที่จะแยกมันออกจากกันได้ด้วย
อย่างนั้น ฉันจะบอกว่า มีจานเหมือนกันทุกประการ 1000 ใบ ก็ยังได้
บุราณกานต์ : ใช่ เราจึงไม่สามารถสรุปแน่นอนได้ว่า “ไม่มีสิ่งใดที่เหมือนกันทุกประการ” เพราะเราไม่รู้ไง
นวกานต์ : อืม ก็แล้วแต่จะคิด
บุราณกานต์ : ลาก่อน
นวกานต์ : ลาก่อน เช่นกัน
"เหมือนกันทุกประการ"
ในพื้นที่ที่มืดสนิทมองไม่เห็นสิ่งใด เสียงสนทนาในภาษาไทย ของ นวกานต์ และ บุราณกานต์ ดังขึ้นมา
นวกานต์ : สวัสดี
บุราณกานต์ : สวัสดี เช่นกัน
นวกานต์ : คุณคิดว่าจะมีสิ่งใดในโลกนี้ที่เหมือนกันทุกประการไหม
บุราณกานต์ : “เหมือน” ในที่นี้คืออะไร ก่อนอื่นคุณต้องนิยามคำว่า “เหมือน” ขึ้นมาก่อน
นวกานต์ : “เหมือน” คือไม่มีสิ่งใดที่แตกต่างกันเลย
ถ้าอย่างนั้นเหมือนกันทุกประการ คือ เหมือนจนไม่มีอะไรต่างกันเลย
บุราณกานต์ : เข้าใจแล้ว และคิดว่าน่าจะเข้าใจถูกต้องทุกประการ ว่าต่อเลย
นวกานต์ : คือ ลองดูรูปนี้สิ
เห็นที่เขาถามไหม คุณจะตอบว่าอย่างไร
บุราณกานต์ : ตอบ
ข้อ 1 = 2 รูป
ข้อ 2 = 0 รูป
นวกานต์ : อืม ขอนอกเรื่องนิดหนึ่งนะ ทำไมข้อสองถึงตอบว่า 0 รูป หล่ะ?
ทำไมไม่ตอบว่า 1 รูป
บุราณกานต์ : ก็คำถามเขาถามว่า “แตกต่างกันกี่รูป”
ไม่ได้ถามว่า “มีรูปสี่เหลี่ยมกี่รูป”
นวกานต์ : เข้าใจแล้ว ขอกลับเข้าประเด็นต่อแล้วกัน คำตอบที่คุณตอบนั้นผิด
จากที่ได้เกริ่นไปว่า ใน “โลกนี้” จะมีสิ่งที่เหมือนกันทุกประการได้หรือไม่
และจากนิยามที่เราสองคนตกลงกันข้างต้น
คำตอบที่ถูกคือ
ข้อ 1 = 3 รูป
ข้อ 2 = 3 รูป
บุราณกานต์ : อืม พอจะเข้าใจแล้ว ถ้าเราพูดถึง “โลก” ที่เราอาศัย
เราต้องพิจารณาถึง Space-Time (กาล-อวกาศ, หรือ “พื้นที่” กับ “เวลา”) ด้วย
มันจึงจะตอบอย่างที่คุณว่าใช่ไหม
นวกานต์: ถูกต้อง จากรูป ขอพิจารณาเฉพาะข้อ 2 แล้วกัน
รูปสี่เหลี่ยมทั้งสามดูเหมือนกันทุกประการ แต่สิ่งที่มันแตกต่างกันคือ “พื้นที่” ที่มันอยู่
จากรูป มีสี่เหลี่ยมที่แตกต่างกัน 3 รูป
นั่นคือ "สี่เหลี่ยมด้านซ้าย" "สี่เหลี่ยมตรงกลาง" และ"สี่เหลี่ยมด้านขวา"
บุราณกานต์ : อืม เข้าใจแล้ว
นวกานต์ : ทีนี้ ขอยกตัวอย่างอะไรหน่อยนะ มีจาน 2 ใบ เหมือนกันทุกประการ วางอยู่ตำแหน่งเดียวกัน
แต่ใบแรก วางอยู่ตอนเที่ยงวัน อีกใบ วางอยู่ตอนเที่ยงคืน
จานสองใบนี้เหมือนกันทุกประการหรือไม่?
บุราณกานต์ : ไม่
นวกานต์ : ถูกต้อง จานสองใบนี้ต่างกัน เพราะแม้ว่าจะตำแหน่งเดียวกัน แต่เวลาต่างกัน
อีกอย่าง เมื่อเวลาเปลี่ยน ตำแหน่งก็ต้องเปลี่ยน เพราะโลกเคลื่อนที่ตลอดเวลา
เพราะนี่คือความสัมพันธ์ของ Space-Time ถูกต้องไหม?
บุราณกานต์ : อืม ใช่
แต่เดี๋ยวก่อน แล้วถ้าจานใบเดียวกันหล่ะ
จานใบเดียวกัน ตอนเที่ยงวัน กับ ตอนเที่ยงคืน เหมือนกันหรือไม่?
นวกานต์ : อืม ลืมคิดถึงข้อนี้ไปเลย ถ้าอย่างนั้นมันก็ไม่เหมือนกันน่ะสิ
เพราะอย่างที่บอก เวลาเปลี่ยน ตำแหน่งก็เปลี่ยน แม้จะเป็นจานใบเดียวกัน ก็ไม่เหมือนกันอยู่ดี
ถ้าเราพิจารณา Space-Time ด้วย
บุราณกานต์ : ใช่
นวกานต์ : เอาอย่างนี้ ถ้าเราจำกัดทั้ง “เวลา” และ “ตำแหน่ง” หล่ะ
ถ้าเป็นจานบนโต๊ะตัวนั้น เวลา เที่ยงตรง
ถ้าอย่างนั้น มันก็ไม่มีทางที่จะมีจานใบอื่น ที่ “เหมือนกันทุกประการ” อยู่ใน "ตำแหน่ง" และ "เวลา" เดียวกันได้ ใช่ไหม?
อย่างนี้เราก็สรุปได้น่ะสิว่า “ไม่มีสิ่งใดที่เหมือนกันทุกประการ”
บุราณกานต์ : ก็ถูกนะ แต่ไม่เสมอไป
นวกานต์ : ทำไม?
บุราณกานต์ : ถ้าสมมติฉันบอกว่า มีจาน 500 ใบ ที่เหมือนกันทุกประการ ซ้อนทับกัน
บนโต๊ะ ที่ตำแหน่งนั้น เวลาเที่ยงตรง มันก็เป็นไปได้ใช่ไหม
นวกานต์ : แล้วคุณจะพิสูจน์อย่างไร?
บุราณกานต์ : ง่ายมาก ก็ในเมื่อมันเหมือนกันทุกประการ เราจึงไม่สามารถที่จะแยกมันออกจากกันได้น่ะสิ
ถ้าเราสามารถแยกมันออกมาได้แสดงว่ามัน “ไม่เหมือนกันทุกประการ”
นวกานต์ : ถ้าอย่างนั้นสิ่งที่ "เหมือนกันทุกประการ" ก็ “ไร้ความหมาย” น่ะสิ ในเมื่อมันแสดงตัวออกมาได้เพียงหนึ่งเดียว
และเราไม่สามารถที่จะแยกมันออกจากกันได้ด้วย
อย่างนั้น ฉันจะบอกว่า มีจานเหมือนกันทุกประการ 1000 ใบ ก็ยังได้
บุราณกานต์ : ใช่ เราจึงไม่สามารถสรุปแน่นอนได้ว่า “ไม่มีสิ่งใดที่เหมือนกันทุกประการ” เพราะเราไม่รู้ไง
นวกานต์ : อืม ก็แล้วแต่จะคิด
บุราณกานต์ : ลาก่อน
นวกานต์ : ลาก่อน เช่นกัน