ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย! การเกิดขึ้น การตั้งอยู่ การเกิดโดยยิ่ง การปรากฏ
แห่งจักขุสัมผัส, ฯลฯ อันใด; อันนั้นเป็นการเกิดขึ้นแห่งทุกข์, เป็นการตั้งอยู่แห่งโรค
ทั้งหลาย, เป็นการปรากฏออกแห่งชราและมรณะ.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย! และการดับไม่เหลือ การเข้าไปสงบระงับ การถึงซึ่ง
ความตั้งอยู่ไม่ได้แห่งจักขุสัมผัส, ฯลฯ อันใด; อันนั้น เป็น ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์, เป็น
การเข้าไปสงบระงับแห่งโรคทั้งหลาย, เป็นการถึงซึ่งความตั้งอยู่ไม่ได้แห่งชราและมรณะ.
-ขนฺธ. สํ. ๑๗/๔๘๕-๔๘๖/๒๘๓-๒๘๗

(ข้อความในกรณีแห่งจักขุสัมผัส เป็นอย่างไร ข้อความในกรณีแห่งโสตสัมผัส ฆานสัมผัส
ชิวหาสัมผัส กายสัมผัส มโนสัมผัส ก็เป็นอย่างนั้นเหมือนกัน ทุกตัวอักษร ต่างกันแต่ชื่อสัมผัสไปตามชื่อ
ของทวารนั้น ๆ ผู้ศึกษาพึงสังเกตให้เห็นว่า ผัสสะเกิดมาจากการประจวบพร้อมของสิ่งทั้งสาม คือ อายตนะ
ภายใน อายตนะภายนอก, และวิญญาณ, เป็นผลให้เกิดเวทนา ตัณหา เป็นต้นจนเกิดทุกข์และเป็นที่ตั้งแห่ง
โรคเป็นต้น โดยนัยะอย่างเดียวกันกับที่กล่าวแล้วในท้ายจักขุสูตร.)