ระลึกถึงอดีตซาติ

ปฐมฌาน คือ หนทางของการตรัสรู้ ดูกรราชกุมาร… ครั้งนั้น อาตมภาพระลึกขึ้นมาได้ว่า ในงานวัปปมงคลของพระเจ้าศากยะผู้เป็นพระบิดา ขณะที่มหาชนล้วนสนุกสนานอยู่ในพิธี อาตมภาพกลับนั่งอยู่เพียงลำพังใต้ ร่

พระพุทธเจ้า “ไม่ได้” แบ่งฌานเป็นสองแบบว่า ฌานฤาษี กับ ฌานพุทธ ตามที่ภายหลังบางสายพูดกัน แต่ ทรงแยก “วิธีใช้ฌาน” และ “ผลที่เกิดจากฌาน” ว่าเป็นแบบโลกีย์ หรือโลกุตระ

เอกัคคตาจิต เมื่อจิตตั้งมั่นเป็นหนึ่ง (เอกัคคตาจิต) ไม่ฟุ้งซ่าน ความตั้งมั่นเช่นนี้เกิดขึ้นได้จากเหตุหลายอย่าง เช่น เกิดจากความไม่โกรธ ไม่ผูกเวร เกิดจากการระลึกถึงแสงสว่าง เกิดจากความไม่ฟุ้งซ่าน เกิด

อานาปานสติเป็นมงกุฎ ยอดพระกรรมฐาน เพราะ “อานาปานสติ” มิใช่เพียงกรรมฐานหนึ่งในสี่สิบเท่านั้น แต่เป็น “รากฐานแห่งธรรมทั้งปวง” และเป็น “ยอดแห่งสมถะและวิปัสสนา” ที่รวม