สวัสดีฮะชาวบางขุนพรหมและทีวีดิจิตอล วันนี้ นายเบนซ์อภินันท์ จะมาเล่าเรื่องการทำสถานีทีวีดิจิตอล 1 สถานีว่ากว่าจะมาเป็นสถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอลที่กำลังออนแอร์กันอยู่ทุกวันนี้เขาจะต้องทำอะไรกันบ้างครับ
ก่อนจะมาเป็นสถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอล 1 สถานี เริ่มจากการคำนวณการกระจายสัญญาณของทีวีดิจิตอลก่อนครับ ทั้งสัญญาณอนาล็อกและดิจิตอล ซึ่งการคำนวณนั้น กสทช. จะใช้โปรแกรมคำนวณพื้นที่ครอบคลุมโดยเฉพาะ เพื่อคาดคะเนว่าเมื่อส่งไปแล้วจะครอบคลุมพื้นที่มากน้อยสักเท่าใด
หลังจากนั้นก็ทำการสำรวจ และหาเสาส่งที่ดีที่สุดเพื่อทำการติดตั้งสถานีเครื่องส่ง
สถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอลที่ผมขอยกตัวอย่างคือ สถานีเครื่องส่ง Thai PBS เขาโต๊ะแซะ ต.รัษฎา อ.เมือง จ.ภูเก็ต ซึ่งเป็น 1 ใน 39 สถานีหลักตามที่ กสทช. กำหนดฮะ
โดยมากจะใช้เสาส่งของ Thai PBS เพราะช่องนี้ใช้ความถี่ย่าน UHF อยู่แล้ว และแผงอากาศส่งที่ใช้ก็เป็นแผงย่าน UHF การติดตั้งสถานีส่งจึงทำได้ไม่ยากนัก (ยกเว้นตะกั่วป่าและลำปางนะฮะที่ใช้เสาส่งของ อสมท. แทน Thai PBS ในพื้นที่ใกล้เคียงกัน เพราะค่าการกระจายสัญญาณดีกว่า)
แต่ถ้าสถานีเครื่องส่งไหนที่ไม่มีแผง UHF ก็จะต้องติดตั้งเสาส่งใหม่ หรือติดแผง UHF บนยอดเสาเพื่อทำการออกอากาศนะฮะ อิอิ
หลังจากที่เลือกเสาเรียบร้อยแล้ว ก็มาถึงขั้นตอนการปรับปรุงสถานีส่งตามแผนผังที่วางไว้ฮะ
เริ่มจากการปรับปรุงระบบไฟฟ้าก่อน
ที่ต้องปรับปรุงระบบไฟฟ้าเพราะถึงแม้เครื่องส่งดิจิตอลแต่ละเครื่องจะใช้ไฟ 380 V เหมือนกับเครื่องส่งอนาล็อก แต่อัตราการกินไฟของเครื่องส่งดิจิตอลจะกินเต็มกำลังส่ง ส่วนเครื่องอนาล็อกจะกินครึ่งหนึ่งของกำลังส่ง (คือถ้าเครื่องส่งกำลัง 10 kW ระบบดิจิตอลจะกินไฟเต็ม 10 kW ส่วนเครื่องอนาล็อกจะกินแค่ 5 kW เท่านั้น) กลัวว่าเวลาเดินเครื่องส่งพร้อมกันจะแย่งไฟกัน เครื่องส่งจะรวนได้ ก็เลยค้องปรับก่อน
อีกเหตุผลหนึ่งคือ เวลาเดินเครื่องส่งดิจิตอล เค้าจะติดตั้ง UPS เหมือนเครื่องคอมฯ อีกชั้นเพื่อยืดอายุของเครื่องส่งให้ใช้ไปได้นานๆ (นอกจากจะใช้ UPS แล้วยังต้องมีห้องเดินเครื่องปั่นไฟด้วยนะฮะ ป้องกันไว้อีกชั้นนึง)
หลังจากนั้นก็จะติดตั้งระบบดาวเทียมและอินเทอร์เน็ตเพื่อรับสัญญาณจาก Head-End นำมาออกอากาศที่สถานีเครื่องส่ง ในขั้นตอนนี้ก็จะติดตั้งจานดาวเทียมใหม่ หรือเสริมหัวรับดาวเทียม 1 หัว แล้วนำมาติดตั้งในสถานีเครื่องส่ง
และนอกจากนั้นก็อาจมีการติดตั้งแอร์เสริมด้วยนะฮะ
จากนั้น ก็เป็นการ "ลุยสถานี" ของจริงฮ่ะ
เริ่มแรกคือ จัดการติดตั้ง Combiner (ตัวรวมความถี่) ให้เรียบร้อยก่อน
สำหรับสถานีเครื่องส่ง Thai PBS โดยมากจะใช้เครื่องส่งทีวีอนาล็อก 10 kW แบบ 5+5 (เครื่อง 5 kW 2 เครื่อง) เวลาติดตั้ง Combiner ก็เลยใช้วิธีการปิดเครื่องส่งอนาล็อก 1 เครื่อง เอา Combiner เครื่องส่งอนาล็อกออก เอา Dummy Load ที่อยู่ใน Combiner อนาล็อกออกเพื่อเอาไปใช้ทำ Load กับเครื่องส่งทีวีดิจิตอล จากนั้นก็เอา Combiner สำหรับความถี่ของทีวีดิจิตอลติดตั้งแทนที่
ซึ่ง Combiner ที่เห็นจะมีหน้าที่ 2 อย่างคือ (1) รวมความถี่ต่างๆ ให้มาออกอากาศบนสายอากาศเดียว และ (2) กรองความถี่ที่ไม่ใช่ความถี่ออกอากาศเพื่อป้องกันการคลื่นรบกวน
เมื่อติดตั้ง Combiner เรียบร้อยแล้วก็ต้องมีการ Commissioning กันก่อนฮะ
เมื่อ Commissioning กันเรียบร้อยแล้ว คราวนี้ก็มาถึงคิวเครื่องส่งกันต่อได้เลย!!!
การติดตั้งเครื่องส่งทีวีดิจิตอลจะเป็นแบบ N+1 คือออกอากาศจริงกี่เครื่องก็ได้ แต่จะต้องมีสำรอง 1 เครื่อง ดังนั้นเครื่องส่งก็จะประกอบไปด้วย
- N+1 Controler ไว้ควบคุมการทำงานของเครื่องส่งแต่ละเครื่อง ซึ่งในภาพจะรองรับเครื่องส่งจริง 8 เครื่อง และสำรองอีก 1 เครื่อง
- TX Control (ตัวคุมเครื่องส่ง) เครื่องละ 1 ตัว
- Exciter (ตัวกำเนิดคลื่นออกอากาศ) เครื่องละ 1 ตัว
- Power Amplifier (PA : ตัวขยายกำลังส่ง) กี่ตัวก็ได้ตามกำลังส่งที่จะออกอากาศ : ตัว PA นั้นจะแบ่งเป็น 2 แบบคือ แบบระบายความร้อนลม พวกนี้จะใช้กับเครื่องส่งที่กำลังไม่สูงมาก กับ แบบระบายความร้อนด้วยน้ำหล่อเย็น พวกหลังจะใช้กับเครื่องส่งที่มีกำลังส่งสูง เพราะการระบายความร้อนแบบน้ำจะมีการประสิทธิภาพในการระบายความร้อนได้ดีกว่า
- Switch สำหรับการเปิด-ปิดเครื่องส่ง
- Power Drive สำหรับการสลับสายว่าจะให้ออกอากาศหรือลง Dummy Load (ของ ททบ.5 จะใช้ชุด Power Drive 2 ตัวสำหรับเครื่องส่ง 2+1)
- ท่อนำคลื่น (Rigid Line) สำหรับการเชื่อมต่อกับ Combiner
- Dummy Load หรือตัวรองรับคลื่นออกอากาศ ตัวนี้เปรียบเสมือนแผงอากาศส่งอันหนึ่ง โดยเจ้า Dummy Load ตัวนี้จะแปลงจากคลื่นความถี่เป็นพลังงานความร้อน (วางกระทะทอดไข่ได้เลยนะแกร ฮ่าๆ) แต่การลง Dummy Load นั้นจะมีเหตุผลที่คลื่นที่ออกอากาศมีปัญหาหรือเครื่องส่งรวน เวลาลงจะได้ลงที่ Dummy Load ได้เลย เพราะถ้าไม่มีอะไรมารองรับทั้งๆ ที่เครื่องส่งยังเดินเครื่อง เครื่องส่งอาจพังได้นะ --อีกอย่างคือคลื่นความถี่เป็นพลังงานค่อนข้างอันตรายพอสมควร ดังนั้นการลง Dummy Load จึงเป็นการช่วยไม่ให้คลื่นที่ออกจากเครื่องส่งไปทำร้ายคนที่จะมาทำงานเครื่องส่งได้อีกแรงหนึ่ง
และอุปกรณ์ที่เกี่ยวเนื่องเช่น เครื่องรับดาวเทียม IPD ที่ต่างจากกล่องรับสัญญาณดาวเทียมทั่วไป Router สำหรับการส่งสัญญาณทางอินเทอร์เน็ต และตัวสลับสัญญาณ
(ในภาพไม่มี Router นะฮะ)
และสุดท้าย เมื่อเครื่องส่งก็เริ่มออกอากาศ ก็ต้อง Commissioning เครื่องส่งกันก่อน ส่วนพวกเราก็ดูทีวีกันสบายๆ กัน~
หลังจากที่ทำการ Commissioning และวัดค่าพารามิเตอร์เรียบร้อยแล้ว ต่อไปก็ออกอากาศจริงได้เลยฮ่าาาาาาาาาาาาาาาา~
(ภาพนี้จากคุณเก๋-สุภิญญา ช่วงที่เธอได้ลงสถานีเครื่องส่ง Thai PBS เขาท่าเพชร จ.สุราษฎร์ธานี)
การติดตั้งเครื่องส่งในที่นี้เป็นของ MUX Thai PBS เท่านั้นนะฮะ ซึ่งเขาก็เป็นเจ้าภาพในสถานีหลักแห่งนี้อยู่แล้ว ส่วน MUX อื่นๆ ก็เพียงแค่ติดตั้งเครื่องส่ง แล้วเอาท่อเข้า Combiner เท่านั้น วิธีการก็คล้ายๆ กัน
สุดท้าย เราก็ได้ดูทีวีดิจิตอลได้อย่างสบายๆ ได้เลยฮ่ะ อิอิ
--ขอให้มีความสุขกับการดูทีวีดิจิตอลนะฮะ
นายเบนซ์อภินันท์-Benz'Abhinan'zCH Twitter: @benz_abhinan - Facebook: Benz Abhinan
[บทความ] กว่าจะมาเป็นสถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอล 1 สถานี
ก่อนจะมาเป็นสถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอล 1 สถานี เริ่มจากการคำนวณการกระจายสัญญาณของทีวีดิจิตอลก่อนครับ ทั้งสัญญาณอนาล็อกและดิจิตอล ซึ่งการคำนวณนั้น กสทช. จะใช้โปรแกรมคำนวณพื้นที่ครอบคลุมโดยเฉพาะ เพื่อคาดคะเนว่าเมื่อส่งไปแล้วจะครอบคลุมพื้นที่มากน้อยสักเท่าใด
หลังจากนั้นก็ทำการสำรวจ และหาเสาส่งที่ดีที่สุดเพื่อทำการติดตั้งสถานีเครื่องส่ง
สถานีเครื่องส่งทีวีดิจิตอลที่ผมขอยกตัวอย่างคือ สถานีเครื่องส่ง Thai PBS เขาโต๊ะแซะ ต.รัษฎา อ.เมือง จ.ภูเก็ต ซึ่งเป็น 1 ใน 39 สถานีหลักตามที่ กสทช. กำหนดฮะ
โดยมากจะใช้เสาส่งของ Thai PBS เพราะช่องนี้ใช้ความถี่ย่าน UHF อยู่แล้ว และแผงอากาศส่งที่ใช้ก็เป็นแผงย่าน UHF การติดตั้งสถานีส่งจึงทำได้ไม่ยากนัก (ยกเว้นตะกั่วป่าและลำปางนะฮะที่ใช้เสาส่งของ อสมท. แทน Thai PBS ในพื้นที่ใกล้เคียงกัน เพราะค่าการกระจายสัญญาณดีกว่า)
แต่ถ้าสถานีเครื่องส่งไหนที่ไม่มีแผง UHF ก็จะต้องติดตั้งเสาส่งใหม่ หรือติดแผง UHF บนยอดเสาเพื่อทำการออกอากาศนะฮะ อิอิ
หลังจากที่เลือกเสาเรียบร้อยแล้ว ก็มาถึงขั้นตอนการปรับปรุงสถานีส่งตามแผนผังที่วางไว้ฮะ
เริ่มจากการปรับปรุงระบบไฟฟ้าก่อน
ที่ต้องปรับปรุงระบบไฟฟ้าเพราะถึงแม้เครื่องส่งดิจิตอลแต่ละเครื่องจะใช้ไฟ 380 V เหมือนกับเครื่องส่งอนาล็อก แต่อัตราการกินไฟของเครื่องส่งดิจิตอลจะกินเต็มกำลังส่ง ส่วนเครื่องอนาล็อกจะกินครึ่งหนึ่งของกำลังส่ง (คือถ้าเครื่องส่งกำลัง 10 kW ระบบดิจิตอลจะกินไฟเต็ม 10 kW ส่วนเครื่องอนาล็อกจะกินแค่ 5 kW เท่านั้น) กลัวว่าเวลาเดินเครื่องส่งพร้อมกันจะแย่งไฟกัน เครื่องส่งจะรวนได้ ก็เลยค้องปรับก่อน
อีกเหตุผลหนึ่งคือ เวลาเดินเครื่องส่งดิจิตอล เค้าจะติดตั้ง UPS เหมือนเครื่องคอมฯ อีกชั้นเพื่อยืดอายุของเครื่องส่งให้ใช้ไปได้นานๆ (นอกจากจะใช้ UPS แล้วยังต้องมีห้องเดินเครื่องปั่นไฟด้วยนะฮะ ป้องกันไว้อีกชั้นนึง)
หลังจากนั้นก็จะติดตั้งระบบดาวเทียมและอินเทอร์เน็ตเพื่อรับสัญญาณจาก Head-End นำมาออกอากาศที่สถานีเครื่องส่ง ในขั้นตอนนี้ก็จะติดตั้งจานดาวเทียมใหม่ หรือเสริมหัวรับดาวเทียม 1 หัว แล้วนำมาติดตั้งในสถานีเครื่องส่ง
และนอกจากนั้นก็อาจมีการติดตั้งแอร์เสริมด้วยนะฮะ
จากนั้น ก็เป็นการ "ลุยสถานี" ของจริงฮ่ะ
เริ่มแรกคือ จัดการติดตั้ง Combiner (ตัวรวมความถี่) ให้เรียบร้อยก่อน
สำหรับสถานีเครื่องส่ง Thai PBS โดยมากจะใช้เครื่องส่งทีวีอนาล็อก 10 kW แบบ 5+5 (เครื่อง 5 kW 2 เครื่อง) เวลาติดตั้ง Combiner ก็เลยใช้วิธีการปิดเครื่องส่งอนาล็อก 1 เครื่อง เอา Combiner เครื่องส่งอนาล็อกออก เอา Dummy Load ที่อยู่ใน Combiner อนาล็อกออกเพื่อเอาไปใช้ทำ Load กับเครื่องส่งทีวีดิจิตอล จากนั้นก็เอา Combiner สำหรับความถี่ของทีวีดิจิตอลติดตั้งแทนที่
ซึ่ง Combiner ที่เห็นจะมีหน้าที่ 2 อย่างคือ (1) รวมความถี่ต่างๆ ให้มาออกอากาศบนสายอากาศเดียว และ (2) กรองความถี่ที่ไม่ใช่ความถี่ออกอากาศเพื่อป้องกันการคลื่นรบกวน
เมื่อติดตั้ง Combiner เรียบร้อยแล้วก็ต้องมีการ Commissioning กันก่อนฮะ
เมื่อ Commissioning กันเรียบร้อยแล้ว คราวนี้ก็มาถึงคิวเครื่องส่งกันต่อได้เลย!!!
การติดตั้งเครื่องส่งทีวีดิจิตอลจะเป็นแบบ N+1 คือออกอากาศจริงกี่เครื่องก็ได้ แต่จะต้องมีสำรอง 1 เครื่อง ดังนั้นเครื่องส่งก็จะประกอบไปด้วย
- N+1 Controler ไว้ควบคุมการทำงานของเครื่องส่งแต่ละเครื่อง ซึ่งในภาพจะรองรับเครื่องส่งจริง 8 เครื่อง และสำรองอีก 1 เครื่อง
- TX Control (ตัวคุมเครื่องส่ง) เครื่องละ 1 ตัว
- Exciter (ตัวกำเนิดคลื่นออกอากาศ) เครื่องละ 1 ตัว
- Power Amplifier (PA : ตัวขยายกำลังส่ง) กี่ตัวก็ได้ตามกำลังส่งที่จะออกอากาศ : ตัว PA นั้นจะแบ่งเป็น 2 แบบคือ แบบระบายความร้อนลม พวกนี้จะใช้กับเครื่องส่งที่กำลังไม่สูงมาก กับ แบบระบายความร้อนด้วยน้ำหล่อเย็น พวกหลังจะใช้กับเครื่องส่งที่มีกำลังส่งสูง เพราะการระบายความร้อนแบบน้ำจะมีการประสิทธิภาพในการระบายความร้อนได้ดีกว่า
- Switch สำหรับการเปิด-ปิดเครื่องส่ง
- Power Drive สำหรับการสลับสายว่าจะให้ออกอากาศหรือลง Dummy Load (ของ ททบ.5 จะใช้ชุด Power Drive 2 ตัวสำหรับเครื่องส่ง 2+1)
- ท่อนำคลื่น (Rigid Line) สำหรับการเชื่อมต่อกับ Combiner
- Dummy Load หรือตัวรองรับคลื่นออกอากาศ ตัวนี้เปรียบเสมือนแผงอากาศส่งอันหนึ่ง โดยเจ้า Dummy Load ตัวนี้จะแปลงจากคลื่นความถี่เป็นพลังงานความร้อน (วางกระทะทอดไข่ได้เลยนะแกร ฮ่าๆ) แต่การลง Dummy Load นั้นจะมีเหตุผลที่คลื่นที่ออกอากาศมีปัญหาหรือเครื่องส่งรวน เวลาลงจะได้ลงที่ Dummy Load ได้เลย เพราะถ้าไม่มีอะไรมารองรับทั้งๆ ที่เครื่องส่งยังเดินเครื่อง เครื่องส่งอาจพังได้นะ --อีกอย่างคือคลื่นความถี่เป็นพลังงานค่อนข้างอันตรายพอสมควร ดังนั้นการลง Dummy Load จึงเป็นการช่วยไม่ให้คลื่นที่ออกจากเครื่องส่งไปทำร้ายคนที่จะมาทำงานเครื่องส่งได้อีกแรงหนึ่ง
และอุปกรณ์ที่เกี่ยวเนื่องเช่น เครื่องรับดาวเทียม IPD ที่ต่างจากกล่องรับสัญญาณดาวเทียมทั่วไป Router สำหรับการส่งสัญญาณทางอินเทอร์เน็ต และตัวสลับสัญญาณ
(ในภาพไม่มี Router นะฮะ)
และสุดท้าย เมื่อเครื่องส่งก็เริ่มออกอากาศ ก็ต้อง Commissioning เครื่องส่งกันก่อน ส่วนพวกเราก็ดูทีวีกันสบายๆ กัน~
หลังจากที่ทำการ Commissioning และวัดค่าพารามิเตอร์เรียบร้อยแล้ว ต่อไปก็ออกอากาศจริงได้เลยฮ่าาาาาาาาาาาาาาาา~
(ภาพนี้จากคุณเก๋-สุภิญญา ช่วงที่เธอได้ลงสถานีเครื่องส่ง Thai PBS เขาท่าเพชร จ.สุราษฎร์ธานี)
การติดตั้งเครื่องส่งในที่นี้เป็นของ MUX Thai PBS เท่านั้นนะฮะ ซึ่งเขาก็เป็นเจ้าภาพในสถานีหลักแห่งนี้อยู่แล้ว ส่วน MUX อื่นๆ ก็เพียงแค่ติดตั้งเครื่องส่ง แล้วเอาท่อเข้า Combiner เท่านั้น วิธีการก็คล้ายๆ กัน
สุดท้าย เราก็ได้ดูทีวีดิจิตอลได้อย่างสบายๆ ได้เลยฮ่ะ อิอิ
--ขอให้มีความสุขกับการดูทีวีดิจิตอลนะฮะ
นายเบนซ์อภินันท์-Benz'Abhinan'zCH Twitter: @benz_abhinan - Facebook: Benz Abhinan