การศึกษาพุทธศาสนาของชาวพุทธในปัจจุบันนั้นผิดพลาดไปหมด เพราะยังจับหลักไม่ได้ ศึกษากันมั่วไปหมด ไม่เป็นระบบ ไปศึกษากันตรงนั้นบ้าง ตรงนี้บ้าง แล้วก็มาจินตนาการว่าพระพุทธเจ้าสอนอย่างนี้ เมื่อต่างคนก็ต่างศึกษา จึงมีความเห็นที่แตกต่างกัน แล้วก็มาทะเลาะกันเพราะเรื่องคำสอนที่ไม่เหมือนกัน
โดยเฉพาะอย่างย่ิ่ง การที่ชาวพุทธไปเชื่อตำรา ยึดถือว่าตำราสอนถูก แต่ถ้าบังเอิญตำราถูกปลอมปนมาก่อน ก็จะทำให้ยึดถือสิ่งปลอมปนว่าเป็นของจริงไปโดยไม่รู้ตัว แล้วก็ยึดถือตำรากันไม่ยอมวาง จึงทำให้เกิดความเข้าใจผิดโดยไม่รู้ตัวกันอยู่เช่นทุกวันนี้ แม้จะมีใครมาทักท้วงก็ไม่ยอมฟัง
พระพุทธเจ้าก็สอนอยู่ว่า อย่าเชื่อเพียงเพราะเหตุว่ามีตำราอ้างอิง ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะพระองค์ทรงสอนให้เราไม่ติดตำรา เพราะถ้าเรายึดถือในตำรา แล้วบังเอิญตำรานั้นได้ถูกแก้ไขเปลี่ยนแปลงให้ผิดเพี้ยนจากคำสอนดั้งเดิมมาก่อน เราก็จะได้รับคำสอนที่ผิดเพี้ยนมาปฏิบัติทันที
เมื่อไม่ให้ยึดถือตำราแล้วจะให้เชื่อใคร?หรือเชื่ออะไร? พระพุทธเจ้าได้วางหลักเอาไว้แล้วให้เราค่อยๆศึกษาค้นคว้าไปตามลำดับ โดยมองจากความเป็นจริงที่ไม่มีใครจะคัดค้านด้วยเหตุผลได้ โดยมีหลักใหญ่อยู่ที่เรื่องการดับทุกข์ของจิตใจในปัจจุบัน ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุดสำหรับมนุษย์ทุกคน
เราสามารถฟังจากคนอื่นได้หรืออ่านจากตำราได้ แต่ไม่ให้ยึดติดว่าเป็นความจริงแท้แน่นอน เมื่อฟังหรืออ่านมาแล้วก็นำมาคิดพิจารณาดูก่อนว่ามีประโยชน์หรือโทษ ถ้าเห็นว่ามีโทษไม่เป็นประโยชน์ ก็ให้ละทิ้งเสีย (อย่างเช่น คำสอนให้ไปดับทุกข์เอาในชาติหน้า หรือคำสอนว่าการเกิดร่างกายทำให้เป็นทุกข์ ก็เป็นโทษตรงที่ว่าทำให้คนที่เชื่อถือท้อที่จะปฏิบัติ เพราะกว่าจะได้ผลก็ต้องรอชาติหน้า ที่ไม่รู้ว่าเมื่อไร มีแต่ความหวัง ส่วนความทุกข์ในชาตินี้หรือในปัจจุบันที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุด กลับยังดับไม่ได้ เป็นต้น)
แต่ถ้าเห็นว่ามีประโยชน์ (อย่างเช่น คำสอนที่ให้ใช้ปัญญา ศีล สมาธิ มาใช้ดับทุกข์ของจิตใจในปัจจุบัน ที่เรากำลังเผชิญอยู่ในการดำรงค์ชีวิต ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุดสำหรับมนุษย์ทุกคน เป็นต้น) ก็ให้นำมาทดลองปฏิบัติดูก่อน ถ้าปฏิบัติเต็มความสามารถแล้วความทุกข์ไม่ลดลงหรือไม่ดับลงจริง ก็ให้ละทิ้งเสีย แต่ถ้าทดลองปฏิบัติดูแล้วความทุกข์ลดลงจริงหรือดับลงจริง ก็ปลงใจเชื่อได้ และให้นำมาปฏิบัติให้ยิ่งๆขึ้นต่อไป
สรุปได้ว่า การศึกษาของชาวพุทธในปัจจุบันผิดพลาด เพราะไปศึกษาเรื่องที่ไม่เป็นประโยชน์ มีแต่โทษ ไม่ได้มุ่งตรงไปที่การดับทุกข์ของจิตใจ ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่กำลังเกิดอยู่แก่ชีวิตของเราในปัจจุบัน พุทธศาสนาเป็นศาสนาของผู้ที่มีปัญญา แต่ชาวพุทธกลับไม่ยอมใช้ปัญญา ใช้แต่ความเชื่อ แล้วอย่างนี้จะเรียกว่าเป็นชาวพุทธที่แท้จริงได้อย่างไร?
การศึกษาที่ผิดพลาดของชาวพุทธ
โดยเฉพาะอย่างย่ิ่ง การที่ชาวพุทธไปเชื่อตำรา ยึดถือว่าตำราสอนถูก แต่ถ้าบังเอิญตำราถูกปลอมปนมาก่อน ก็จะทำให้ยึดถือสิ่งปลอมปนว่าเป็นของจริงไปโดยไม่รู้ตัว แล้วก็ยึดถือตำรากันไม่ยอมวาง จึงทำให้เกิดความเข้าใจผิดโดยไม่รู้ตัวกันอยู่เช่นทุกวันนี้ แม้จะมีใครมาทักท้วงก็ไม่ยอมฟัง
พระพุทธเจ้าก็สอนอยู่ว่า อย่าเชื่อเพียงเพราะเหตุว่ามีตำราอ้างอิง ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะพระองค์ทรงสอนให้เราไม่ติดตำรา เพราะถ้าเรายึดถือในตำรา แล้วบังเอิญตำรานั้นได้ถูกแก้ไขเปลี่ยนแปลงให้ผิดเพี้ยนจากคำสอนดั้งเดิมมาก่อน เราก็จะได้รับคำสอนที่ผิดเพี้ยนมาปฏิบัติทันที
เมื่อไม่ให้ยึดถือตำราแล้วจะให้เชื่อใคร?หรือเชื่ออะไร? พระพุทธเจ้าได้วางหลักเอาไว้แล้วให้เราค่อยๆศึกษาค้นคว้าไปตามลำดับ โดยมองจากความเป็นจริงที่ไม่มีใครจะคัดค้านด้วยเหตุผลได้ โดยมีหลักใหญ่อยู่ที่เรื่องการดับทุกข์ของจิตใจในปัจจุบัน ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุดสำหรับมนุษย์ทุกคน
เราสามารถฟังจากคนอื่นได้หรืออ่านจากตำราได้ แต่ไม่ให้ยึดติดว่าเป็นความจริงแท้แน่นอน เมื่อฟังหรืออ่านมาแล้วก็นำมาคิดพิจารณาดูก่อนว่ามีประโยชน์หรือโทษ ถ้าเห็นว่ามีโทษไม่เป็นประโยชน์ ก็ให้ละทิ้งเสีย (อย่างเช่น คำสอนให้ไปดับทุกข์เอาในชาติหน้า หรือคำสอนว่าการเกิดร่างกายทำให้เป็นทุกข์ ก็เป็นโทษตรงที่ว่าทำให้คนที่เชื่อถือท้อที่จะปฏิบัติ เพราะกว่าจะได้ผลก็ต้องรอชาติหน้า ที่ไม่รู้ว่าเมื่อไร มีแต่ความหวัง ส่วนความทุกข์ในชาตินี้หรือในปัจจุบันที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุด กลับยังดับไม่ได้ เป็นต้น)
แต่ถ้าเห็นว่ามีประโยชน์ (อย่างเช่น คำสอนที่ให้ใช้ปัญญา ศีล สมาธิ มาใช้ดับทุกข์ของจิตใจในปัจจุบัน ที่เรากำลังเผชิญอยู่ในการดำรงค์ชีวิต ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่สุดสำหรับมนุษย์ทุกคน เป็นต้น) ก็ให้นำมาทดลองปฏิบัติดูก่อน ถ้าปฏิบัติเต็มความสามารถแล้วความทุกข์ไม่ลดลงหรือไม่ดับลงจริง ก็ให้ละทิ้งเสีย แต่ถ้าทดลองปฏิบัติดูแล้วความทุกข์ลดลงจริงหรือดับลงจริง ก็ปลงใจเชื่อได้ และให้นำมาปฏิบัติให้ยิ่งๆขึ้นต่อไป
สรุปได้ว่า การศึกษาของชาวพุทธในปัจจุบันผิดพลาด เพราะไปศึกษาเรื่องที่ไม่เป็นประโยชน์ มีแต่โทษ ไม่ได้มุ่งตรงไปที่การดับทุกข์ของจิตใจ ที่เป็นปัญหาใหญ่หลวงที่กำลังเกิดอยู่แก่ชีวิตของเราในปัจจุบัน พุทธศาสนาเป็นศาสนาของผู้ที่มีปัญญา แต่ชาวพุทธกลับไม่ยอมใช้ปัญญา ใช้แต่ความเชื่อ แล้วอย่างนี้จะเรียกว่าเป็นชาวพุทธที่แท้จริงได้อย่างไร?