ทำไมวันปีใหม่ไทยถึงเป็นวันสงกรานต์?

ทำไมถึงเริ่มนับปีใหม่เมื่อขึ้น 1 ค่ำ เดือน 5 (ซึ่งน่าจะเป็นสงกรานต์ตามจันทรคติ) แทนที่จะเป็นขึ้น 1 ค่ำ เดือน 1 ครับ?

ถ้าปีใหม่เริ่มที่วันสงกรานต์ ทำไมถึงนับเดือนเมษายนเป็นเดือน 5 แทนที่จะเป็นเดือน 1 กลับไปนับเดือนธันวาคมเป็นเดือน 1 แทน

หรือว่ามันมีเงื่อนไขทางดาราศาสตร์ โหราศาสตร์อะไรพวกนี้หรือเปล่าครับ?

แก้ไข จากเดือน 4 ไปเป็นเดือน 5
แก้ไขข้อความเมื่อ
คำตอบที่ได้รับเลือกจากเจ้าของกระทู้
ความคิดเห็นที่ 7
เท่าที่ผมจำได้คร่าวๆ นะครับ แต่หาหลักฐานมายืนยันไม่ได้ การขึ้นปีใหม่ของไทยมีการเปลี่ยนแปลงมาโดยตลอดตามจันทรคติและสุริยคติ ดังนั้นในตามที่ไทยเราถือเอาปฏิทินตามจันทรคติ ในสมัยโบราณวันปีใหม่ของไทยก็เริ่มเอาเมื่อปลายเดือนพฤศจิกายน เดือนธันวาคมจึงกลายเป็นเดือนที่หนึ่ง ไม่ใช่เดือนที่สิบสอง ความเชื่อนี้เปลี่ยนแปลงไปโดยเพื่อให้เป็นสัญญานของฤดูการเก็บเกี่ยวข้าว วันขึ้นปีใหม่ในเวลาต่อมาจึงกลายเป็นวันขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๕ หรือก็คือเดือนเมษายน และก็มาเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง โดยครั้งนี้เอาคติการเคลื่อนย้ายของดวงอาทิตย์จากจักรราศีสุดท้ายคือราศีมีนมาเป็นราศีเมษ เรียกว่า "สงกรานต์" หรือวันเปลี่ยนผ่านปี ซึ่งเป็นการนับแบบสุรยิคติตามแบบพราหมณ์ที่แพร่หลายในประเทศที่ได้รับอิทธพลของศาสนาฮินดู สำหรับแม้การกำหนดจักรราศีจะเหมือนกับฮินดู คือเริ่มราศีเมษ​ของมูว์เป็นราศีที่หนึ่ง เช่นกัน แต่วันปีใหม่ของกรีกกลับไปนับเอาวันที่ดวงอาทิตย์เริ่มต้นอยู่ห่างโลกที่สุดในช่วงฤดูหนาว ซึ่งจะตรงกับปลายธันวาคม แต่เมื่ออารยธรรมกรีกล่มสลายลง ก็ไม่ค่อยมีการนับวันขึ้นปีใหม่เท่าไร จนถึงสมัยจักรวรรดิโรมันมีการกำหนดให้วันที่  ๑​ มกราคมเป็นวันขึ้นปีใหม่ ตามปฏิทินเกรกอเรียน และถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของยุโรป แม้ว่าต่อมาจะเปลี่ยนไปใช้ปฏิทินจูเลี่ยนก็ตาม (ตัวอย่างคือทั้งประเทศคาทอลิกและออร์โธดอกซ์ วันปีใหม่คือวันที่  ๑ มกราคม เหมือนกัน แต่วันทางศาสนาต่างกัน เช่น วันคริสตมาสของคาทอลิกที่ถือตามปฏิทินเกกรอเลี่ยนคือวันที่ ๒๕ ธันวาคม ในขณะที่ออร์โธดอกซ์ซึ่งนับตามปฏิทินจูเลี่ยนกลายเป็นวันที่ ๖ มกราคม เช่นเดียวกับวันอิสเตอร์ในประเทศออร์โธดอกซ์ เช่น รัสเซียจะช้ากว่ายุโรปอื่นประมาณหนึ่งอาทิตย์)

วันปีใหม่มาเปลี่ยนอีกครั้ง เมื่อไทยเปลี่ยนไปใช้วิธีนับวันที่ตามแบบสากลหรือแบบเกรกอเรียน แต่ไม่ได้ให้วันที่ ๑ มกราคม เป็นวันปีใหม่ โดยตามพระบรมราชโองการของรัชกาลที่ ๔  ปีพ.ศ. ๒๔๓๒ ให้ถือเอาวันที่ ๑ เดือนเมษายน (ซึ่งก็คือเดือน ๕) เป็นวันปีใหม่ไทย หนึ่งก็คือการใช้ปฏิทินแบบเกรกอเรียนเพื่อแสดงให้เห็นความเป็นสากล แต่กำหนดให้วันที่ ๑ เมษายน เพราะเดือนเมษายนเป็นเดือนสงกรานต์มาแต่โบราณ เพื่อแสดงให้เห็นว่าไทยมีประเพณีไม่ได้ต้องตามชาติตะวันตกไปเสียทุกอย่าง  อย่างไรก็ดี คนไทยก็ยังฉลองปีใหม่ในวันสงกรานต์อยู่ดี โดยไม่ได้กำหนดวันแน่นอน แต่เป็นวันในเดือนเมษายน จนถึงปี ๒๔๔๔ จึงกำหนดเป็นทางการให้วันที่ ๑๓ เมษายนของทุกปีเป็นวันสงกรานต์   วันปีใหม่มาเปลี่ยนเป็นปัจจุบันในสมัยจอมพลป. ในปี ๒๔๘๓ เพื่อให้ตรงกับการเฉลิมฉลองวันปีใหม่ของทั่วโลกนั้นเองครับ

ดังนั้น ตอบเจ้าของกระทู้  วันขึ้นปีใหม่ของไทยแต่โบราณไม่ได้ผูกติดกับว่าต้องเป็นเดือนที่ ๑ เสมอไป มีแค่บางช่วงเวลา จนได้รับคติพราหมณ์เข้ามาจึงมาเปลี่ยนให้เป็นเดือนเมษายน  แต่ไม่ได้เปลี่ยนการนับเดือนเมษายนจากเดือน ๕ เป็นเดือนที่ ๑ จนสมัยรัชกาลที่ ๔ ไทยเราเปลี่ยนมาใช้ปฏิทินแบบเกรกอเรี่ยน โดยกำหนดให้มกราคมเป็นเดือน ๑ ก็จริง แต่ไม่ได้เปลี่ยนวันปีใหม่ไปเริ่มต้นในเดือนมกราคมแบบสากลด้วย ยังคงกำหนดให้วันที่ ๑ เมษายน ซึ่งเป็นเดือน ๔ ยังเป็นวันปีใหม่ เพราะยังคงตามคติความเชื่อแบบพราหมณ์เกี่ยวกับวันสงกรานต์อยู่ และยังกำหนดให้วันที่ ๑๓ เมษายนเป็นวันสงกรานต์ตายตัวแบบเกรกอเรี่ยนด้วย  จนกระทั่งเมื่อสมัยจอมพล ป. จึงได้เปลี่ยนมาเป็นวันที่ ๑​ มกราคม ซึ่งตรงกับสากลทั้งวันขึ้นไปใหม่และการนับเดือนนั้นเองครับ
แสดงความคิดเห็น
โปรดศึกษาและยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคลก่อนเริ่มใช้งาน อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่