เรื่อง "ปัญหาพระพุทธศาสนาในปัจจุบัน" เป็นเรื่องที่ค่อนข้างละเอียดอ่อน เป็นเรื่องใหญ่พุทธศาสนิกชนต้องให้ความสำคัญ แต่ส่วนใหญ่เรามักจะมองในมุมมองที่แคบ ไม่เห็นปัญหาในภาพรวม ปัญหาต่าง ๆ จึงไปตกอยู่ที่วัด หรือพระสงฆ์ ทั้ง ๆ ที่ปัญหาเหล่านั้น ทุกคนต้องมีส่วนร่วมในการรับผิดชอบ สังเกตได้จากกระทู้สนทนาต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เมื่อเกิดเรื่องอะไรเกิดขึ้น ทุกคนก็จะรุมด่า รุมประณาม วัด หรือพระสงฆ์ บางคนเลยเถิดสรุปไปเลยว่า พระพุทธศาสนาเสื่อมแล้ว พระสงฆ์เป็นเพียงกาฝากของสังคม ไม่อยากเข้าวัด ไม่อยากทำบุญ อยากเปลี่ยนศาสนา หรือเปลี่ยนไปนับถือศาสนาอื่นเลยก็มี ส่วนหนึ่งทำให้เราเห็นว่า ชาวพุทธเราไม่มีความรู้ความเข้าใจในพระศาสนาเอาเสียเลย เราไม่เข้าใจแม้แต่บทบาทของพระศาสนาหรือของพระสงฆ์ที่มีต่อสังคมไทย จนบางครั้งทำให้คิดว่า ประเทศไทยที่มีชาวพุทธถึง 95 เปอร์เซ็นต์ของประชากรทั้งหมด เป็นเมืองพุทธจริงหรือเปล่า เป็นสังคม พุทธแท้ หรือ พุทธเทียม เป็นพุทธเพียงแต่ในทะเบียนบ้าน หรือเป็นพุทธเพราะรู้ เข้าใจ ประพฤติปฏิบัติตามพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า
    
          ปัญหาพระพุทธศาสนานั้น ค่อนข้างจะซับซ้อนพอสมควร ทุกปัญหาล้วนมีความเกี่ยวพัน เกี่ยวข้องกัน การจะบอกว่าปัญหาอยู่ตรงไหน ใครต้องรับผิดชอบย่อมเป็นการยาก แต่เพื่อความเข้าใจที่ง่ายขึ้น ผมขอแบ่งปัญหาพระพุทธศาสนาต่าง ๆ ในประเทศไทยออกเป็นระดับตามความสำคัญ โดยแบ่งออกเป็น 5 ระดับ ดังนี้

    1. ปัญหาระดับศาสนา
    2. ปัญหาระดับหลักพระธรรมวินัย
    3. ปัญหาระดับองค์กรปกครองกำกับดูแล และเครื่องมือที่ใช้ในการปกครอง
             - องค์กรปกครองสงฆ์
             - องค์กรกำกับดูแลภาครัฐ
             - หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง
             - พ.ร.บ.คณะสงฆ์ กฎ ระเบียบ คำสั่ง และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
    5. ปัญหาระดับองค์กร (วัด)
    6. ปัญหาระดับบุคคล (พระภิกษุ,สามเณร,พุทธศาสนิกชน)

              ปัญหาต่าง ๆ เหล่านี้ ผมแยกเพื่อให้ได้เห็นปัญหาในแต่ละส่วนชัดเจนขึ้น แม้จะบอกว่าแบ่งออกตามระดับความสำคัญก็คงไม่ถูกต้องนัก เพราะทุกปัญหาล้วนมีความสัมพันธ์ต่อกัน มีความสำคัญพอ ๆ กัน จะเลือกกล่าวเพียงส่วนใดส่วนหนึ่งคงไม่ได้ แม้ในกระทู้นี้ ผมก็เพียงแต่เรียบเรียงมาจากความคิดของตนเอง ไม่ได้ใช้เวลาในการศึกษาค้นคว้า อ้างอิงอย่างที่ควรจะเป็น การอธิบายก็จะอยู่ในกรอบที่จำกัด แต่เห็นว่าเป็นเรื่องสำคัญที่จำเป็นต้องมีใครสักคนนำมากล่าวในกระทู้พันทิปนี้ ซึ่งเป็นสื่อสาธารณะที่ค่อนข้างใหญ่ แต่เท่าที่ติดตามมาก็ไม่เห็นมีใครมาอธิบายในภาพรวมในลักษณะนี้บ้าง เพื่อความเข้าใจในเบื้องต้น เพี่อเป็นแนวทางในการนำไปศึกษาค้นคว้าต่อในประเด็นนี้ ผมจึงได้ตั้งกระทู้นี้ขึ้น ขอท่านผู้รู้ทั้งหลาย ได้ศึกษา ค้นคว้าเพิ่มเติม หรือเห็นว่าประเด็นใดขาดตกบกพร่องก็ขอได้ติติง เพิ่มเติมในส่วนที่ควรเพิ่ม ตัดทอนในส่วนที่ควรตัด ทั้งนี้ขอให้อยู่ในพื้นฐานของหลักเหตุผลและกุศลเจตนาที่มีต่อพระศาสนา