รู้ไว้ใช่ว่า . . . Positive Psychology สาขาใหม่ของศาสตร์จิตวิทยา

กระทู้คำถาม

มหาวิทยาลัย การเรียน การศึกษา สุขภาพจิต แพทย์

สาขาวิชาที่เกิดจากแนวคิด "ให้ความสำคัญกับคนปกติ"

แต่เดิมนั้น ศาสตร์จิตวิทยาสมัยก่อน มุ่งเน้นศึกษา "กลุ่มคนที่มีปัญหาทางจิต" (Abnormal) เพื่อค้นหาว่าบุคคลผู้นั้น "ป่วยเป็นอะไร" และนั่นคือกำเนิดของสาขาวิชาจิตวิทยาคลินิก (Clinical Psychology) ที่จะมาตอบโจทย์ โดยศึกษาเรื่องโรคจิต หรือพยาธิสภาพทางจิต เพื่อรักษาบำบัดอาการผิดปรกติให้กลับมาเป็นปรกติ และสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างเหมาะสมได้ ซึ่งจะมีการวินิจฉัยโรคต่างๆ จัดแบ่งเป็นประเภท รวมถึงมีการคิดค้นวิธีการเยียวยาข้นไข้มากมาย เช่น ทำจิตบำบัด/จิตวิเคราะห์ รวมถึงจิตวิทยาการปรึกษา (Counseling Psychology) เป็นต้น

ต่อมา ในยุคหลังๆ จากนั้น นักจิตวิทยาตั้งคำถามว่า เพราะอะไรเราจึงไม่ลองมาใช้จิตวิทยากับ "คนปกติทั่วไป" ในสังคมดูบ้างล่ะ!? เพื่อให้คนเราตระหนักถึงปัญหาสุขภาวะทางจิตของตัวเอง ซึ่งมีประโยชน์ในการเสริมสร้างให้มนุษย์มี "ภูมิคุ้มกัน" ป้องกันปัญหาที่จะมารบกวนจิตใจในหลายรูปแบบที่อาจเกิดขึ้นได้ ตั้งแต่เนิ่นๆ (โดยไม่ต้องรอให้ป่วยเสียก่อนแล้วถึงจะไปเยียวยากันในเชิงคลินิก) รวมถึงในชีวิตประจำวัน เราสามารถนำองค์ความรู้ทางจิตวิทยามาผสมผสานกับศาสตร์อื่นๆ เพื่อในใช้การดำรงชีวิตได้ ตัวอย่างเช่น การจูงใจในที่ทำงาน (motivation at work), การรู้จักและเข้าใจตนเอง, การมองโลกในแง่ดีบนพื้นฐานของความเป็นไปได้ (possible) เพื่อสร้างสรรค์สิ่งใหม่, การปรับทัศนคติเพื่อแก้ไขสถานการณ์ขัดแย้งอันไม่พึงประสงค์ (win-win solution), วิธีดูแลรักษาความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง, การเสริมสร้างความรู้สึกดีต่อตนเอง (self-esteem) ฯลฯ

และด้วยแนวคิดดังกล่าวนี้เอง สมาคมนักจิตวิทยาอเมริกัน หรือ APA จึงได้ยกให้สาขา Positive Psychology เป็นส่วนหนึ่ง (division) ของศาสตร์จิตวิทยาไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

มีบันทึกสถิติพบว่า สาขานี้แพร่หลายอย่างมากประมาณปี 2000 อย่างเช่นใน USA เมื่อมีเหตุการณ์ความไม่สงบต่างๆเกิดขึ้น เช่น เหตุการณ์ 911 หรือช่วงสภาพทางเศรษฐกิจตกต่ำ ผู้คนจึงให้ความสำคัญกับพลังอำนาจของการคิดบวก ทำให้นักจิตวิทยา/จิตแพทย์ชื่อดังมากมายเขียนหนังสือ/ตำราเกี่ยวกับ จิตวิทยาเชิงบวกขายกันเป็นจำนวนมาก ตามแต่ละวิธีการของแต่ละท่านโดยอิงจิตวิทยาประยุกต์ ผลก็คือมีผู้คนสนใจอ่านมากมาย บางเล่มขายดิบขายดีข้ามทศวรรษเลยก็มี และเกิดเป็นเทรนด์ของการ "คิดบวก" ตั้งแต่นั้นมาจวบจนปัจจุบัน

สำหรับในประเทศไทย มีการแปลงานเขียนเกี่ยวกับจิตวิทยาเชิงบวกจากต่างประเทศมากมาย รวมถึงก็มีหนังสือที่คนไทยเป็นผู้เขียนขึ้นเองด้วย (ซึ่งโดยมากจะอิงไปในเชิงศาสนาเสียมากกว่า ซึ่งหนังสือประเภทนี้ไม่ถือว่าเป็น Positive Psych. เสียทีเดียว) เมื่อไปเดินดูจะพบว่าหลายเล่มมีทั้งสอนวิธีการคิดบวกเพื่อการใช้ชีวิต การทำงาน และแม้กระทั่งการเรียน อย่างไรก็ตาม ในแง่ของการเรียนการสอนสาขาวิชาจิตวิทยาเชิงบวกในประเทศไทยยังไม่มีมหาวิทยาลัยใดที่เปิดสอนขึ้นมาเป็นหลักสูตร (major) ดังนั้นถ้าหากใครสนใจจะศึกษาทางด้านนี้โดยตรงในระดับอุดมศึกษา แอดมินขอแนะนำให้ไปสมัครตามมหาวิทยาลัยชั้นนำต่างประเทศทั่วไป (โดยเฉพาะอเมริกา) จะมีเปิดสอนอยู่ครับ ลองศึกษาดูจากเว็บไซต์ของสถาบันต่างๆ

จากที่กล่าวมา จะเห็นได้ว่าจิตวิทยาสาขานี้กำลังเติบโตมากขึ้นในยุคสมัยนี้ที่คนธรรมดาอย่างเราๆ จำต้องเผชิญกับปัญหาต่างๆ ที่อาจจะมากระทบต่ออารมณ์-ความคิด-ความรู้สึกของเราเมื่อไหร่ก็ได้ ด้วยเหตุนี้เราจึงมีความจำเป็นที่จะต้องเตรียมพร้อมรับมือกับปัญหานั้นให้ได้ในทุกช่วงเวลาของชีวิต