"Definition of Hole"
ศิลปะของภาษาลาวและอิสานอีกอย่างหนึ่งคือคำจำกัดความของลักษณะต่างๆ โพสต์นี้จะเล่าให้ฟังเรื่องขนาดของ"รู" ตามความเข้าใจตัวเองแล้วคนอิสานจะจำกัดความของขนาดของรูรูนั้นด้วยการวัดจากการลอดผ่านรูนั่นเอง
"จิ่งปิ่ง"
ความหมายภาษากลางน่าจะเทียบเท่าขนาดเท่ากับรูเข็ม การจำกัดความของคนอิสานรูขนาดจิ่งปิ่งคือรูที่ไม่มีสิ่งใดเล็ดลอดผ่านไปได้นอกจากแสงเท่านั้น ทั้งนี้ทั้งนั้นจะไม่มีขนาดจริงๆที่เป็นมาตรฐานที่วัดได้โดยเครื่องวัดได้
"จ่องป่อง"
เรนจ์ของคำว่าจ่องป่องนี่ค่อนข้างกว้างมาก แต่โดยภาพรวมที่พออธิบายได้คือรูขนาดที่วัตถุ, คน, หรือสิ่งของลอดผ่านไปได้พอดี
มีคำศัพท์ของอิสานคำหนึ่งที่มีความหมายคล้ายกันคือ "ป่อง" ถ้าเป็นการพ้องเสียงกับภาษากลางก็จะใกล้เคียงกับ "ปล่อง"ที่หมายถึงปล่องไฟ แต่ป่องของภาษาอิสานจะอธิบายได้เยอะกว่าและการใช้งานระหว่าง "ป่อง" กับ "จ่องป่อง" จะแตกต่างกัน โดย "ป่อง" อธิบายแค่ว่ามันเป็นรูที่สามารถผ่านไปได้ แต่ "จ่องป่อง" จะอธิบายลงลึกไปถึงขนาดของรูด้วย เช่น ให้คุณเดินไปตามทางเดินจะมี"ป่อง"ออก หมายถึงทางออก(exit)ธรรมดา กับ ให้คุณเดินไปตามทางเดินจะมีรู"จ่องป่อง"ให้ออก นั่นหมายถึงขนาดรูที่พอดีตัวให้ออก หรือถ้าขึ้นเป็นเสียงสูงขึ้น เช่น "จ่องป๊องงงง"ขนาดของรูก็จะเล็กลงตาม pitch ของเสียงและความยาวของการลากเสียง
"ส่อหว่อ"
ภาษากลางจะบอกว่า "อ้าปากหวอ", ส่อหว่อ ใช้อธิบายการทำรูบนปากคนเป็นหลัก หรือถ้าใช้กับอย่างอื่นก็จะเปรียบเทียบว่ารูคล้ายปาก เช่นนอนอ้าปากส่อหว่อ หรือถูกยิงแผลเป็นรูส่อหว่อ(ไม่ทะลุ)
ทำไมคำว่าส่อหว่อไม่ใช้ จ.จาน อธิบายเหมือนคำอื่นๆนั่นหมายความว่า ส่อหว่อเป็นคำอธิบายรูที่ไม่ทะลุผ่าน คือรูนั้นมีทางตันเหมือนรูปากของคน เข้าใจว่าจึงเป็นที่มาของการใช้ ส.เสือ เข้ามาเป็นคำนี้
"โจ่งโป่ง"
รูขนาดใหญ่ที่คน, วัตถุ, หรือ สิ่งของ เล็ดลอดออกได้สบาย ต่างจาก"จ่องป่อง" ที่หมายถึงขนาดที่พอดีกับวัตถุที่ลอดผ่าน เช่น ถ้าเราจับปลามาใส่กระชังที่มีรูขาดขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางซัก 6 เซนติเมตร ถ้าปลาช่อนตัวเท่าแขนหลุดออกเราจะเรียกรูนั้นว่ามันมีขนาดจ่องป่อง(พอดีตัว) แต่ถ้าเป็นปลาหมอ ปลาซิวที่ตัวเล็กกว่าหลุดออกเราจะเรียกรูนั้นว่ารูโจ่งโป่ง(ว่ายออกแบบสบายๆ)
"แจงแปง"
ไม่ทราบความหมายที่แน่ชัด เข้าใจเองว่าน่าจะเอามาเสริมคำให้เพลง "ฮักอ้ายโจงโปง" ลงตัว
"จ่างป่าง"
สว่างโร่ จริงๆจะบอกว่าไม่เกี่ยวกับรูก็คงไม่ใช่ เดาเอาว่าคำนี้น่าจะเป็นคำสุดท้ายที่อธิบายความรู้สึกอึดอัดจากความคับแคบในรู เมื่อออกมานอกรูแล้วคำนี้จะเป็นคำที่จะต้องพูด
ปล. แถมคำสุดท้าย "จึ่งปึ่ง" จมูกบาน บานได้เท่าที่จมูกจะทำได้
จบครับภาษาอิสานในทัศนะคติตัวเองล้วนๆ
ศิลปะของภาษาอิสาน ตอน "รู"
ศิลปะของภาษาลาวและอิสานอีกอย่างหนึ่งคือคำจำกัดความของลักษณะต่างๆ โพสต์นี้จะเล่าให้ฟังเรื่องขนาดของ"รู" ตามความเข้าใจตัวเองแล้วคนอิสานจะจำกัดความของขนาดของรูรูนั้นด้วยการวัดจากการลอดผ่านรูนั่นเอง
"จิ่งปิ่ง"
ความหมายภาษากลางน่าจะเทียบเท่าขนาดเท่ากับรูเข็ม การจำกัดความของคนอิสานรูขนาดจิ่งปิ่งคือรูที่ไม่มีสิ่งใดเล็ดลอดผ่านไปได้นอกจากแสงเท่านั้น ทั้งนี้ทั้งนั้นจะไม่มีขนาดจริงๆที่เป็นมาตรฐานที่วัดได้โดยเครื่องวัดได้
"จ่องป่อง"
เรนจ์ของคำว่าจ่องป่องนี่ค่อนข้างกว้างมาก แต่โดยภาพรวมที่พออธิบายได้คือรูขนาดที่วัตถุ, คน, หรือสิ่งของลอดผ่านไปได้พอดี
มีคำศัพท์ของอิสานคำหนึ่งที่มีความหมายคล้ายกันคือ "ป่อง" ถ้าเป็นการพ้องเสียงกับภาษากลางก็จะใกล้เคียงกับ "ปล่อง"ที่หมายถึงปล่องไฟ แต่ป่องของภาษาอิสานจะอธิบายได้เยอะกว่าและการใช้งานระหว่าง "ป่อง" กับ "จ่องป่อง" จะแตกต่างกัน โดย "ป่อง" อธิบายแค่ว่ามันเป็นรูที่สามารถผ่านไปได้ แต่ "จ่องป่อง" จะอธิบายลงลึกไปถึงขนาดของรูด้วย เช่น ให้คุณเดินไปตามทางเดินจะมี"ป่อง"ออก หมายถึงทางออก(exit)ธรรมดา กับ ให้คุณเดินไปตามทางเดินจะมีรู"จ่องป่อง"ให้ออก นั่นหมายถึงขนาดรูที่พอดีตัวให้ออก หรือถ้าขึ้นเป็นเสียงสูงขึ้น เช่น "จ่องป๊องงงง"ขนาดของรูก็จะเล็กลงตาม pitch ของเสียงและความยาวของการลากเสียง
"ส่อหว่อ"
ภาษากลางจะบอกว่า "อ้าปากหวอ", ส่อหว่อ ใช้อธิบายการทำรูบนปากคนเป็นหลัก หรือถ้าใช้กับอย่างอื่นก็จะเปรียบเทียบว่ารูคล้ายปาก เช่นนอนอ้าปากส่อหว่อ หรือถูกยิงแผลเป็นรูส่อหว่อ(ไม่ทะลุ)
ทำไมคำว่าส่อหว่อไม่ใช้ จ.จาน อธิบายเหมือนคำอื่นๆนั่นหมายความว่า ส่อหว่อเป็นคำอธิบายรูที่ไม่ทะลุผ่าน คือรูนั้นมีทางตันเหมือนรูปากของคน เข้าใจว่าจึงเป็นที่มาของการใช้ ส.เสือ เข้ามาเป็นคำนี้
"โจ่งโป่ง"
รูขนาดใหญ่ที่คน, วัตถุ, หรือ สิ่งของ เล็ดลอดออกได้สบาย ต่างจาก"จ่องป่อง" ที่หมายถึงขนาดที่พอดีกับวัตถุที่ลอดผ่าน เช่น ถ้าเราจับปลามาใส่กระชังที่มีรูขาดขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางซัก 6 เซนติเมตร ถ้าปลาช่อนตัวเท่าแขนหลุดออกเราจะเรียกรูนั้นว่ามันมีขนาดจ่องป่อง(พอดีตัว) แต่ถ้าเป็นปลาหมอ ปลาซิวที่ตัวเล็กกว่าหลุดออกเราจะเรียกรูนั้นว่ารูโจ่งโป่ง(ว่ายออกแบบสบายๆ)
"แจงแปง"
ไม่ทราบความหมายที่แน่ชัด เข้าใจเองว่าน่าจะเอามาเสริมคำให้เพลง "ฮักอ้ายโจงโปง" ลงตัว
"จ่างป่าง"
สว่างโร่ จริงๆจะบอกว่าไม่เกี่ยวกับรูก็คงไม่ใช่ เดาเอาว่าคำนี้น่าจะเป็นคำสุดท้ายที่อธิบายความรู้สึกอึดอัดจากความคับแคบในรู เมื่อออกมานอกรูแล้วคำนี้จะเป็นคำที่จะต้องพูด
ปล. แถมคำสุดท้าย "จึ่งปึ่ง" จมูกบาน บานได้เท่าที่จมูกจะทำได้
จบครับภาษาอิสานในทัศนะคติตัวเองล้วนๆ