[CR] ประเพณีตานก๋วยสลาก...คืออะไร ตามไปดูกัน!!

กระทู้รีวิว

บันทึกนักเดินทาง ภาคเหนือ ทำบุญ ศาสนาพุทธ

เรื่องมันเกิดจากที่ผมต้องไปเยี่ยมญาติผู้ใหญ่ของศรีภรรยาที่ จ.ลำปาง พอดีว่าเป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่เขาจัดงานบุญใหญ่ของชาวล้านนา และคุณภรรยาผมเขาก็โฆษณาไว้ซะเยอะว่า งานนี้ไม่ได้มีกันบ่อยๆ หรือจัดกันทุกปี เพราะต้องเตรียมงานเยอะทั้งชาวบ้านและพระสงฆ์องค์เจ้า งานบุญที่ว่าเป็นประเพณีของชาวล้านนาที่เรียกว่า "ประเพณีตานก๋วยสลาก"

ผมเริ่มงงๆ ว่ามันคืออะไร แต่ก็เดาได้ลางๆว่า อะไรที่เกี่ยวกับสลากนี่แหละ
แน่นอนถ้าเราอยากรู้ว่ามันคืออะไร ก็ต้องไปถามกูเกิ้ลและผมก็ได้ข้อมูลมายาวเหยียดตามนี้ http://www.med.cmu.ac.th/secret/admin/web/custom5_8.html หลายท่านอาจจะขี้เกียจอ่านเพราะมันยาว ผมขอสรุปตามแบบที่ผมเจอมากับตัวเลยล่ะกันว่า (อันนี้ผมสรุปเอาเองน่ะครับ เพื่อให้เข้าใจง่าย อาจจะใช้คำหรือแสดงไปแนวทางสนุกสนาน ผิดพลาดหรือล่วงเกินประการใด ต้องขออภัยด้วยครับ)

"ประเพณีตานก๋วยสลาก ก็คืองานทำบุญงานหนึ่งของชาวล้านนา ที่จะอุทิศส่วนกุศลไปให้ญาติผู้ล่วงลับ ส่วนของที่จะนำมาทำบุญก็สุดแล้วแต่ความต้องการของลูกหลาน(แต่จริงๆ เขามีสูตรนะว่าต้องใช้อะไรบ้าง แม่ยายผมบอกล่ะแต่ผมไม่จำ แถมยังไม่จดอีกต่างหาก) หรือไม่ก็ตามแต่ฐานะของแต่ละครอบครัว คราวนี้ถ้าจะทำบุญเฉกเช่นปกติทั่วๆ ไป ก็คงจะไม่เกิดกิจกรรมที่เรียกว่า ประเพณีตานก๋วยสลาก ก็เลยต้องมีอะไรให้พระสงฆ์ได้ ลำบากหน่อย ด้วยการเขียนชื่อของคนที่จะทำบุญ และคนที่จะอุทิศส่วนกุศลไปให้ จากนั้นชาวบ้านก็จะเอาสลากมารวมๆกัน แล้วก็แบ่งเป็นจำนวนเท่าๆ กัน แล้วก็ถวายให้กับพระสงฆ์ ทีนี้ก็ถึงคราวที่พระสงฆ์ต้องออกแรงตามหาล่ะว่าสลากที่พระสงฆ์ได้รับถวาย จะไปแปะกับของที่ชาวบ้านเอามาทำบุญ อยู่ที่ไหน งานนี้ต้องตามหาจนเจอนะครับ ทั้งชาวบ้าน ทั้งพระ ถ้าคนไม่ได้ถวายของหรือพระหาของที่มาทำบุญไม่เจอ ก็จะเหมือนทำบุญไม่เสร็จ บางคนก็บอกว่าบาปกันทั้งคู่"

มาดูรูปประกอบกันเลยแล้วกันครับ
นี่แหละที่มาของคำว่า "ก๋วย"

ต่างคนต่างหิ้วข้าวของเข้ามาในวัด เพื่อเอาไปวางตามที่ ที่ตัวเองได้จองไว้

งานนี้ใช้บ้านเลขที่อย่างเดียวครับ

จัดให้ยาวๆ กับหน้าตา และสิ่งของที่แต่ล่ะบ้านนำมาทำบุญ มีทั้งเล็ก ทั้งใหญ่ ของกิน ของใช้ (บ้านเป็นหลังยังมีเลย) บางคนก็จัดข้าวของมาแบบสวยงาม รูปทรงนั่น โน่น นี่ แต่คุณภรรยาแอบบอกว่า ไฮไลท์ คือหงษ์ ถ้าใครนำเองหงษ์มา ก็จะสื่อว่าหงษ์นั้นจะช่วยนำสิ่งของ เงินทอง ขึ้นไปบนสวรรค์ให้แก่ญาติผู้ล่วงลับไปแล้ว..

ถ้ามีชาวบ้านต่างบ้าน มาร่วมงานด้วยก็จะแห่มาจากบ้านของตัวเอง ส่วนเจ้าบ้านก็จะคอยฟ้อน คอยตีกลอง ร้องรำ ทำเพลงเพื่อต้นรับ

นี่คือหน้าตาของสลากที่ว่าครับ พระเอกของงานนี้เลยแหละ ในสลากก็จะเขียนว่า ใครเป้นคนอุทิศส่วนกุศล อุทิศให้ใคร และที่ขาดไม่ได้ ตรงสลากต้องระบุด้วยว่า เจ้าของสลากนั่งอยู่ที่ไหน บ้านเลขที่เท่าไหร่ ถ้าใส่เบอร์โทรด้วยจะยิ่งดี เดิมทีสลากจะเป็นใบลาน แต่หลังๆ ก็จะเป็นกระดาษบ้าง เพราะง่ายต่อการเตรียมและอ่าน

สลากของแต่ละคนก็จะถูกนำมารวมกัน เพื่อให้คณะกรรมการนับจำนวนทั้งหมดแล้วก็เอามาเค้าๆ ให้ปนกัน

ก่อนจะเริ่มอ่านสลาก มีนางรำมาฟ้อนเปิดงานด้วย

เมื่อได้เวลา (ส่วนใหญ่จะหลังจากพระฉันเพลแล้ว) คณะกรรมการจะประกาศว่า ครั้งนี้ได้สลากเท่าไหร่ (วันนี้ได้ทั้งหมด 3,905 ใบ) มีพระ เณร มาร่วมกินสลากเท่าไหร่ (วันนี้มีทั้งหมด 219 รูป) สรุปว่า พระ เณร 1 รูปจะได้สลากไปรูปล่ะ 15 ใบ สลากที่เหลือจะนำเข้าวัดเป็นของส่วนกลาง

เจ้าหน้าที่ก็จะถวายสลากให้กับพระสงฆ์ (พระหยิบเองไม่ได้น่ะ ผมเดาว่าน่าจะผิดวินัย เพราะเหมือนกันเล่นพนันยังไงไม่รู้)

คราวนี้แหละ พระสงฆ์ต้องออกแรงบ้างล่ะ (ความจริงพระแต่ละรูปก็จะมีลูกศิษย์ช่วยตามหา มากบ้าง น้อยบ้างครับ) ดูกันเอาเองล่ะกันครับ ว่าสภาพมันจะโกลาหลขนาดไหน ทั้งคนมาทำบุญ ทั้งพระ ทั้งลูกศิษย์ ตามหากันให้วุ่น... บางทีบ้านเลขที่ใช่ ชื่อไม่ใช่ บางทีชื่อใช่ แต่บ้านเลขที่ไม่ตรง บ้านเลขที่ซ้ำบ้าง ชื่อซ้ำบ้าง ในสลากบอกที่นั่ง ที่วางของไม่ตรงบ้าง บางครอบครัวถึงขั้นต้องขึ้นเก้าอี้ตะโกนบ้านเลขที่ตัวเอง เพื่อประกาศให้พระรู้ว่าตัวเองอยู่ไหน (เมื่อขายของตลาดนัดเลย)

ถ้าหาเจ้าของสลากเจอแล้ว พระสงฆ์กับจะรับประเคนของที่ชาวบ้านเตรียมมาทำบุญไป พร้อมกับให้ศีล ให้พร และอุทิศส่วนกุศลให้กับญาติผู้ล่วงลับไปแล้ว ตามที่ใบสลากระบุไว้

แล้วก็จะวนๆ อยู่อย่างนี้ จนกว่าของที่ชาวบ้านเตรียมมาทำบุญ จะหมด บางคนเตรียมมาเยอะหลายชุด เพราะต้องการอุทิศไปให้ญาติหลายคน ก็รอนานหน่อยเพราะกว่าพระหรือลูกศิษย์จะตามหาเจอจนครบ บางครอบครัว(ไม่อยากใช้คำว่าซวย) ต้องนั่งรอนานหน่อยเพราะพระหาไม่เจอสักที หรือไม่ก็เกิดจากสลากของตัวเองไม่ได้ถวายให้กับพระสงฆ์ ดันไปอยู่รวมกับสลากที่จะถวายวัดเป้นกองกลาง ต้องให้ลูกหลานไปไล่คุ้ยๆ ดูถึงรู้ว่า ไม่ต้องรอพระมาตามหาล่ะ ของทำบุญของตัวเองถวายเข้ากองกลางของวัดได้เลย....

เป็นยังไงกันบ้างครับ สำหรับ "ประเพณีตานก๋วยสลาก" ของชาวล้านนา ที่ไม่ได้จัดกันทุกปี ขนาดคุณภรรยาผมยังบอกว่าปีนี้มีบุญที่ได้กลับมาร่วมงาน เพราะจำไม่ได้ว่าครั้งล่าสุดมาร่วมงานเมื่อไหร่...สำหรับผมก็เป็นประเพณีที่แปลกดีครับ นอกจากจะเป็นการทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้ญาติผู้ล่วงลับไปแล้ว ยังเป็นกิจกรรมที่ได้ร่วมสนุกกันกันทั้งครอบครัว ทั้งหมู่บ้าน และที่สำคัญงานนี้พระสงฆ์ยังต้องออกแรงด้วย ก่อนจะรับถวายของที่บุญที่ชาวบ้านเตรียมมา