ช่วงนี้กำลังสนใจประเด็น discrimination ในสังคม ไม่แน่ใจว่าประเด็นนี้จะเรียกว่า discrimination wording ได้หรือเปล่า?
วันก่อนได้นั่งถกเรื่องนี้กับผู้ใหญ่ที่เคารพท่านนึง ก็จุดประเด็นด้วยคำว่า "มนุษย์ป้า" เนี่ยแหละค่ะ เราเลยถกเถียงกับท่านผ่านทางเฟสบุ๊คกัน ซึ่งรู้สึกว่าน่าสนใจและทำให้เราฉุกคิดอะไรขึ้นมาได้มากอยู่ เลยจะขอยกเอามาให้อ่านตรงนี้กันนะคะ
(ขอแทนเราว่า me และ ผู้ใหญ่ท่านนั้นว่า you นะคะ)
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้me - จำได้ว่าเมื่อตอนมัธยม ก่อนที่จะใช้หรือรู้จักคำว่า "มนุษย์ป้า" เรามักจะใช้คำว่า "ยัยป้ามหาภัย" แทน แต่ก็เป็นคำที่นึกอยู่ในใจเป็นส่วนใหญ่ ไม่ค่อยเอา
มาคุยกับใคร ซึ่งรู้สึกว่าเมื่อเทียบกันแล้วมันรุนแรงกว่ามาก และระบุเป็นรายคนได้ชัดเจนเพราะมีสรรพนามมาเติมอยู่ข้างหน้า... (ซึ่งบางทีคำว่า 'ยัย' ก็จะเปลี่ยนเป็น 'อี' ตามแต่สถานการณ์และอารมณ์)
you - เคยเจอคนที่มีพฤติกรรมแย่ๆแบบที่คุณหมายถึงนี้มามาก ซึ่งคิดดูให้ดี ก็มีหลายเพศ หลายวัย ที่ไม่เกรงใจคนอื่น ไม่มีมารยาท แต่เราก็ไม่เคยคิดที่จะโดดเดี่ยวคนเพศหนึ่ง หรือ วัยหนึ่ง ออกมาประณามโดยเฉพาะเลย (โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ที่เป็นผู้หญิง)
me - ก็คิดอยู่ว่าทำไมกระแสคำถึงมีแต่คำจำพวกนี้ค่ะ พยายามนึกถึงคำอื่นๆ แต่ก็ไม่แน่ใจ ละก็สงสัยอยู่เหมือนกันค่ะ ว่าทำไมต้องเจาะจงแต่กลุ่มนี้ เคยเห็นพวกกระทู้แบบประจารพฤติกรรมแย่ๆตามเว็บบอร์ดที่ไม่ได้หมายถึงพวกคุณป้าๆนะคะ แต่ก็รู้สึกว่าก็ไม่มีคำเฉพาะกลุ่มเหมือนอย่างกรณีนี้ ก็ไม่เข้าใจว่าทำไมถึงมีแต่กับกลุ่มแบบนี้นะ...
you - พฤติกรรมรุมกันฆ่าแพะรับปาปนั้น เป็นสัญชาตญาณฝ่ายต่ำที่มีแต่ดั้งเดิมของคนตั้งแต่ไหนแต่ไร....ไม่ต่างอะไรนัก จากพฤติกรรมรุมกระทืบ รุมโทรมผู้หญิง และรุมกระทำอื่นๆที่ทำให้ผู้กระทำรู้สึกมีอำนาจเหนือกว่าคนที่ถูกกระทำ
me - หนูไม่เข้าใจว่าทำไมกรณีอย่างนี้ถึงมีการเป็น แพะรับบาป ค่ะ ไม่แน่ใจว่าเพราะคำที่ใช้มันดูหมายรวมแบบกวาดไปถึงคนอื่นๆที่ไม่ได้ทำพฤติกรรมแย่ๆ? หรือเพราะอย่างอื่นยังไงค่ะ รู้สึกว่าคำว่า "มนุษย์ป้า" หรือลักษณะทำนองนี้ที่ผุดขึ้นมามันกลายเป็นคำที่เรียกถึงลักษณะพฤติกรรมที่มีคนบางส่วนยอมรับไม่ได้มากกว่าที่จะระบุไปถึงตัวคน แต่คนส่วนใหญ่ที่เจอมักจะเจอจากคนที่ถ้าเห็นก็จะเรียกว่า ป้า มันก็เลยเกิดเป็นนิยามด้วยคำอย่างนี้เป็นกระแสไปซะอย่างนั้นแทน หรือก็คิดว่าอาจจะมีคนที่ใช้เพื่อหมายถึงบุคคลโดยเฉพาะ กลุ่มคน หรืออาจจะด้วยเหตุผลอื่นๆ ตอนนี้ก็เลยเริ่มรู้สึกว่าคำนี้มันมีพัฒนาการมาอย่างน่าสนใจดีนะคะ และการใช้คำนี้ของแต่ละคนอาจจะมีความหมายหรือสิ่งที่จะหมายถึงต่างกันไปด้วยน่ะค่ะ หนูก็แค่สงสัยไปเรื่อยๆ...
you - มันไม่ได้มีความหมายต่างอะไรหรอก รู้ๆกันอยู่ มันคือการตีตรามนุษย์เพศหญิง วัยใกล้เคียงกับมารดาหรือย่ายายของคนส่วนใหญ่ที่เป็นวัยรุ่น และคงไม่เป็นการบังเอิญมั้ง ที่มีผู้หญิงเป็นล้านๆคนในประเทศนี้ ที่หน้าตาหรือวัยเข้าข่ายการตีตรานี้ได้สำหรับวัยรุ่นอย่างคุณ แต่อาจจะมีแค่ไม่กี่พันหรือไม่กี่หมื่นคน ที่มีพฤติกรรมแบบนี้ เข้าใจไม่ยากหรอก
ในทางตรงข้าม แทนที่จะตีตรามนุษย์ด้วยกัน ทำไมไม่หันมารณรงค์พฤติกรรมที่ดีๆในที่สาธารณะ แทนที่จะไปเลือกแพะมารับบาปแบบนี้
ที่บอกว่า "แต่คนส่วนใหญ่ที่เจอมักจะเจอจากคนที่ถ้าเห็นก็จะเรียกว่า ป้า มันก็เลยเกิดเป็นนิยาม" ไม่แน่ใจนะว่าเป็นข้อเท็จจริงของสังคมนี้ แต่ถ้าบอกว่า "คนส่วนใหญ่ที่ถูกจ้องจับผิดโดยเฉพาะคือผู้หญิงวัยแม่ป้าน้าอาย่ายาย" น่าจะใกล้เคียง เพราะคนเพศหรือวัยอื่นถ้ามีพฤติกรรมเดียวกัน ก็จะไม่ถูกตีตราแบบนี้
ปล. ที่จริงที่ได้คุยกันในเรื่องนี้มีอีกเยอะกว่านี้ค่ะ
ประเด็นนี้ค่อนข้างคาใจเราอยู่นานมากค่ะ และได้เอาไปคุยถามความคิดเห็นถึงการใช้คำนี้จากมุมมองคนใกล้ตัวอื่นๆดูบ้าง ซึ่งก็มีหลากหลายมาก เช่น บางคนในรุ่นราวคราวเดียวกับเราจะรู้สึกว่า ก็แค่ใช้คำนี้ในการเรียกคนกลุ่มนี้เพราะพฤติกรรมแย่ๆเฉยๆ แบบบางทีถ้าคนวัยอื่นหรือเพศอื่นทำตัวงี้ก็เรียก มนุษย์ป้า ก็ได้ บางคนก็รู้สึกว่า ก็แค่ใช้คำนี้เรียก ไม่ได้เห็นว่ามันผิดอะไร เพราะพฤติกรรมเหล่าป้าๆเองบางทีมันก็แย่ ส่วนใหญ่ก็เกิดจากป้าๆ มันก็เลยได้กรุ๊ปนี้ออกมา
แต่พอคุยกับผู้ใหญ่ ส่วนใหญ่ก็จะมองว่าไปเรียกอย่างนี้ก็ไม่ค่อยจะดี (โดยเเฉพาะกับผู้ใหญ่ในวัยป้า) รู้สึกว่ามันเป็นการตีกรอบ
และคำนึงที่เรารู้สึกสะดุดใจมากที่ได้จากการถกกับผู้ใหญ่ที่เคารพ คือท่านได้กล่าวว่า "การใช้คำเรียกพวกนี้ไม่ว่าจะเป็น มนุษย์ป้า เสื้อเหลือง เสื้อแดง หรือสลิ่ม มันเป็นการไปตีกรอบตีตราคนที่เรายังไม่ได้รู้จักเค้าดี มันเป็นสิ่งที่ลดคุณค่าและลดทอนความหลากหลายในตัวคนคนหนึ่ง ที่เรายังไม่ทันไปรู้จักเค้าดี"
คือประโยคนี้ทำให้เรารู้สึกว่า... เออ... ก็จริงนะ และหลายคนก็จะใช้คำพวกนี้อย่างสะดวกสบาย เพราะมันง่ายที่จะใช้เพื่อเรียกหรือไปกรุ๊ปคนๆหนึ่ง (ซึ่งแม้แต่เราเองก็เป็นเช่นกัน) เราก็ได้รับความคิดเห็นมากจากอาจารย์ในประเด็นนี้มาค่ะ ว่ามันเป็นเหมือนธรรมชาติของมนุษย์ที่ชอบมีการจัดกลุ่ม เหมือนเป็นระบบของสมองที่มันทำให้เราสะดวกในการที่จะจัดการสิ่งต่างๆ
แต่พอคิดๆดูแล้ว ความสะดวกและคะนองปากของเราในการจะไปเรียกคนๆหนึ่งว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ มันอาจจะทำให้เราไปตีตรา หรือลดทอนคุณค่าในตัวตนเค้าที่มีความหลากหลายอยู่ก็เป็นได้โดยที่เราไม่รู้ตัวเลย มันจะมีทางมั้ยที่จะทำให้คนในสังคมเราตระหนักในเรื่องนี้ได้? ซึ่งมันก็ดูไม่ง่ายเลย
ตอนนี้เรากำลังสนใจประเด็นนี้อยู่มากๆค่ะ แม้ในไทยเราตอนนี้จะยังไม่ได้หนักขนาด อเมริกา หรือชาติอื่นๆ ที่ถึงขั้นมีการเหยียดสีผิวหรือเหยียดชนชาติกันอย่างรุนแรง แต่ก็ต้องยอมรับว่าคำศัพท์เหล่านี้มันเป็นส่วนหนึ่งของการ แบ่งแยก หรือ discrimination ที่มันมีอยู่ในทุกกลุ่มสังคม จากความรู้สึกส่วนตัวที่เกิดขึ้นกับตัวเราเองมันทำให้เรารู้สึกว่า มันน่ากลัวตรงที่ว่าเราไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำว่าเรากำลังเป็นส่วนหนึ่งเล็กๆอยู่ในการทำให้เกิดการแบ่งแยกพวกนั้นด้วย เพราะการใช้คำศัพท์เหล่านี้อย่างไม่ทันตระหนัก หรือไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดๆก็แล้วแต่ หากมองผิวเผินแล้วมันอาจจะดูไม่ได้เป็นปัญหาอะไรมากมายก็จริง แต่เรารู้สึกว่าจุดเล็กๆเนี่ยแหละเป็นสัญญาณที่น่าเป็นห่วง หากเรารู้ตัวไม่ทัน คล้ายๆกับว่าเราใช้คำบางคำด่าเค้าไปโดยที่ไม่รู้ตัว อย่างไม่นึกถึงใจเขาใจเรา
อย่างในกรณีคำว่า "มนุษย์ป้า" นี้ เราก็รู้สึกว่าบางทีเราอาจจะใช้ด้วยเจตนาจะไปว่าป้าคนหนึ่ง แต่หากคนใกล้ตัวเราที่เค้าอยู่ในวัย ป้า และรับฟังอยู่ด้วย เราเชื่อว่าคงไม่ใช่ทุกคนแน่นอนที่จะรู้สึกสบายใจที่ได้ฟังคำนี้ คล้ายกับที่ผู้ใหญ่ที่เคารพของเราท่านได้พูดถึงไป ว่ามันเป็นส่วนหนึ่งของการไปจ้องจับผิดของกลุ่มบุคคลที่อยู่ในวัยนี้ เพศนี้ และลักษณะเช่นนี้...
อย่างลองอ่านความคิดเห็นของท่านอื่นๆในประเด็นนี้ดูบ้างค่ะ
หรือหากใครมีหนังสือ รายงาน หรืออะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับประเด็นนี้รบกวนแนะนำได้เลยนะคะ อยากจะไปหามาอ่านเพิ่มเติมค่ะ
ปล. ประเด็นพวกนี้นี่มันเข้าข่ายว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับ สิทธิมนุษยชน มั้ยคะ? ในด้านไหน ไม่แน่ใจ แต่มีความรู้สึกว่าเกี่ยวแน่ๆ
*edit
ได้คำคีย์เวิร์ดเพิ่มเติมสำหรับประเด็นนี้มาค่ะ คิดว่าน่าจะอยู่ในหมวด inherent bias and discrimination in society
ชวนถกประเด็นทำเป็นรายงาน: ในสังคมไทยเราตอนนี้มีพวกคำศัพท์ที่จัดเป็นการ discrimination/bias อะไรบ้างคะ? (ex. มนุษย์ป้า)
วันก่อนได้นั่งถกเรื่องนี้กับผู้ใหญ่ที่เคารพท่านนึง ก็จุดประเด็นด้วยคำว่า "มนุษย์ป้า" เนี่ยแหละค่ะ เราเลยถกเถียงกับท่านผ่านทางเฟสบุ๊คกัน ซึ่งรู้สึกว่าน่าสนใจและทำให้เราฉุกคิดอะไรขึ้นมาได้มากอยู่ เลยจะขอยกเอามาให้อ่านตรงนี้กันนะคะ
(ขอแทนเราว่า me และ ผู้ใหญ่ท่านนั้นว่า you นะคะ)
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
ปล. ที่จริงที่ได้คุยกันในเรื่องนี้มีอีกเยอะกว่านี้ค่ะ
ประเด็นนี้ค่อนข้างคาใจเราอยู่นานมากค่ะ และได้เอาไปคุยถามความคิดเห็นถึงการใช้คำนี้จากมุมมองคนใกล้ตัวอื่นๆดูบ้าง ซึ่งก็มีหลากหลายมาก เช่น บางคนในรุ่นราวคราวเดียวกับเราจะรู้สึกว่า ก็แค่ใช้คำนี้ในการเรียกคนกลุ่มนี้เพราะพฤติกรรมแย่ๆเฉยๆ แบบบางทีถ้าคนวัยอื่นหรือเพศอื่นทำตัวงี้ก็เรียก มนุษย์ป้า ก็ได้ บางคนก็รู้สึกว่า ก็แค่ใช้คำนี้เรียก ไม่ได้เห็นว่ามันผิดอะไร เพราะพฤติกรรมเหล่าป้าๆเองบางทีมันก็แย่ ส่วนใหญ่ก็เกิดจากป้าๆ มันก็เลยได้กรุ๊ปนี้ออกมา
แต่พอคุยกับผู้ใหญ่ ส่วนใหญ่ก็จะมองว่าไปเรียกอย่างนี้ก็ไม่ค่อยจะดี (โดยเเฉพาะกับผู้ใหญ่ในวัยป้า) รู้สึกว่ามันเป็นการตีกรอบ
และคำนึงที่เรารู้สึกสะดุดใจมากที่ได้จากการถกกับผู้ใหญ่ที่เคารพ คือท่านได้กล่าวว่า "การใช้คำเรียกพวกนี้ไม่ว่าจะเป็น มนุษย์ป้า เสื้อเหลือง เสื้อแดง หรือสลิ่ม มันเป็นการไปตีกรอบตีตราคนที่เรายังไม่ได้รู้จักเค้าดี มันเป็นสิ่งที่ลดคุณค่าและลดทอนความหลากหลายในตัวคนคนหนึ่ง ที่เรายังไม่ทันไปรู้จักเค้าดี"
คือประโยคนี้ทำให้เรารู้สึกว่า... เออ... ก็จริงนะ และหลายคนก็จะใช้คำพวกนี้อย่างสะดวกสบาย เพราะมันง่ายที่จะใช้เพื่อเรียกหรือไปกรุ๊ปคนๆหนึ่ง (ซึ่งแม้แต่เราเองก็เป็นเช่นกัน) เราก็ได้รับความคิดเห็นมากจากอาจารย์ในประเด็นนี้มาค่ะ ว่ามันเป็นเหมือนธรรมชาติของมนุษย์ที่ชอบมีการจัดกลุ่ม เหมือนเป็นระบบของสมองที่มันทำให้เราสะดวกในการที่จะจัดการสิ่งต่างๆ
แต่พอคิดๆดูแล้ว ความสะดวกและคะนองปากของเราในการจะไปเรียกคนๆหนึ่งว่าเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ มันอาจจะทำให้เราไปตีตรา หรือลดทอนคุณค่าในตัวตนเค้าที่มีความหลากหลายอยู่ก็เป็นได้โดยที่เราไม่รู้ตัวเลย มันจะมีทางมั้ยที่จะทำให้คนในสังคมเราตระหนักในเรื่องนี้ได้? ซึ่งมันก็ดูไม่ง่ายเลย
ตอนนี้เรากำลังสนใจประเด็นนี้อยู่มากๆค่ะ แม้ในไทยเราตอนนี้จะยังไม่ได้หนักขนาด อเมริกา หรือชาติอื่นๆ ที่ถึงขั้นมีการเหยียดสีผิวหรือเหยียดชนชาติกันอย่างรุนแรง แต่ก็ต้องยอมรับว่าคำศัพท์เหล่านี้มันเป็นส่วนหนึ่งของการ แบ่งแยก หรือ discrimination ที่มันมีอยู่ในทุกกลุ่มสังคม จากความรู้สึกส่วนตัวที่เกิดขึ้นกับตัวเราเองมันทำให้เรารู้สึกว่า มันน่ากลัวตรงที่ว่าเราไม่รู้ตัวเลยด้วยซ้ำว่าเรากำลังเป็นส่วนหนึ่งเล็กๆอยู่ในการทำให้เกิดการแบ่งแยกพวกนั้นด้วย เพราะการใช้คำศัพท์เหล่านี้อย่างไม่ทันตระหนัก หรือไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดๆก็แล้วแต่ หากมองผิวเผินแล้วมันอาจจะดูไม่ได้เป็นปัญหาอะไรมากมายก็จริง แต่เรารู้สึกว่าจุดเล็กๆเนี่ยแหละเป็นสัญญาณที่น่าเป็นห่วง หากเรารู้ตัวไม่ทัน คล้ายๆกับว่าเราใช้คำบางคำด่าเค้าไปโดยที่ไม่รู้ตัว อย่างไม่นึกถึงใจเขาใจเรา
อย่างในกรณีคำว่า "มนุษย์ป้า" นี้ เราก็รู้สึกว่าบางทีเราอาจจะใช้ด้วยเจตนาจะไปว่าป้าคนหนึ่ง แต่หากคนใกล้ตัวเราที่เค้าอยู่ในวัย ป้า และรับฟังอยู่ด้วย เราเชื่อว่าคงไม่ใช่ทุกคนแน่นอนที่จะรู้สึกสบายใจที่ได้ฟังคำนี้ คล้ายกับที่ผู้ใหญ่ที่เคารพของเราท่านได้พูดถึงไป ว่ามันเป็นส่วนหนึ่งของการไปจ้องจับผิดของกลุ่มบุคคลที่อยู่ในวัยนี้ เพศนี้ และลักษณะเช่นนี้...
อย่างลองอ่านความคิดเห็นของท่านอื่นๆในประเด็นนี้ดูบ้างค่ะ
หรือหากใครมีหนังสือ รายงาน หรืออะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับประเด็นนี้รบกวนแนะนำได้เลยนะคะ อยากจะไปหามาอ่านเพิ่มเติมค่ะ
ปล. ประเด็นพวกนี้นี่มันเข้าข่ายว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับ สิทธิมนุษยชน มั้ยคะ? ในด้านไหน ไม่แน่ใจ แต่มีความรู้สึกว่าเกี่ยวแน่ๆ
*edit
ได้คำคีย์เวิร์ดเพิ่มเติมสำหรับประเด็นนี้มาค่ะ คิดว่าน่าจะอยู่ในหมวด inherent bias and discrimination in society