วันนี้ขอชวนคุยโดยฉกข้อมูลแบบครูพักลักจำมาจาก "อาจารย์ประสาร มฤคพิทักษ์" เป็นหลักสูตรละลายพฤติกรรมและปรับพื้นฐานมนุษย์ทำงานที่สามารถนำมาใช้ได้จริง ว่าด้วยสัตว์ 4 ประเภทที่เปรียบเทียบกับบุคลิกภาพของมนุษย์ได้
ในที่นี้จึงขอเรียกว่าเป็นโมเดล "อริยสัตว์ 4"
จัดระเบียบข้อมูลแบบเร็ว ๆ สัตว์ 4 ประเภท ประกอบด้วย "กระทิง-หนู-หมี-อินทรี"
"กระทิง" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศเหนือ บุคลิกประจำตัวคือ "ใฝ่สำเร็จ" ตรงไปตรงมา ลุย มุ่งมั่น กัดไม่ปล่อย คิดเร็ว ทำเร็ว ทำก่อนคิด โกรธง่ายหายเร็ว
"หนู" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศใต้ บุคลิก "ใฝ่สัมพันธ์" สนองความต้องการของผู้อื่น ประนีประนอม ชอบทำอะไรเป็นหมู่คณะ มีความรัก มีความละเอียดอ่อน เด่นเรื่องสัมพันธภาพ ยืดหยุ่น
"หมี" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศตะวันตก บุคลิก "มองลึก" มองเป็นระบบ มีระเบียบขั้นตอน วิเคราะห์เจาะลึก หลักการต้องมาก่อน ไม่ประนีประนอม มีเหตุผลรอบคอบ เป็นคนละเอียดถี่ถ้วน เน้นวินัย
"อินทรี" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศตะวันออก บุคลิกคือ "มองกว้าง" มีจินตนาการ มองการณ์ไกล มีตาที่ 3 มีวิสัยทัศน์และสร้างสรรค์ เชื่อมโยงเก่ง มองภาพใหญ่ ชอบความคิดใหม่ ๆ และคิดก่อนทำ เบื่อง่าย
การจัดว่าสัตว์ 4 ประเภทเป็นตัวแทนสัตว์ทิศไหน ทำให้เราจับคู่ได้ง่าย นั่นคือทิศเหนือ-ใต้ "กระทิง vs หนู" คนที่ใฝ่สำเร็จจะอยู่ขั้วตรงข้ามกับคนที่ใฝ่สัมพันธ์
ดังนั้น อีกขั้วหนึ่งของบุคลิกภาพมนุษย์จึงเป็นทิศตะวันตก-ทิศตะวันออก "หมี vs อินทรี" หรือคนที่มองลึกแบบหมี จะเป็นคนละขั้วกับคนที่มองกว้างแบบอินทรี
เชื่อว่า...เริ่มน่าสนใจแล้วใช่ไหมคะ ถ้าเป็นตัวเรา ลองคิดแบบไม่โกงตัวเองว่าเราเป็นคนบุคลิกประเภทไหนกันแน่
เสริมข้อมูลให้อีกนิด สัตว์ทั้ง 4 ประเภท แบ่งให้เป็น "ฐานแห่งการรับรู้" ได้เป็น 3 ฐานด้วยกัน หรืออีกนัยหนึ่งแบ่งตามแกนสมอง 3 ก้อน ดังนี้
ฐานรับรู้ตัวแรก "ฐานร่างกาย" จับคู่กับ "สมองชั้นใน" เรียกว่าเป็นฐานสัญชาตญาณ ใช้ตัวแทน "กระทิง" ธาตุประจำตัวคือธาตุไฟ บุคลิกภาพเป็นคนที่มุ่งความสำเร็จเป็นตัวตั้ง เป็นผู้นำที่รักพวงพ้อง ไม่ชอบเห็นคนเสียเปรียบถูกรังแก
จุดอ่อนเป็นคนใจร้อน ต้องการผลเร็ว การทำงานมีข้ามขั้นตอนทำให้ละเลยรายละเอียด ขาดความเป็นระบบ เก่งในการบุกเบิกเรื่องใหม่-อ่อนในการรักษาเรื่องเก่า มุ่งสู่ความสำเร็จมากไปจึงมองข้ามความรู้สึกผู้คน ดังนั้น คำพูดคำจาจึงทำร้ายคนอื่นได้เสมอ
ฐานตัวที่สองคือ "สมองชั้นกลาง" เป็นธาตุน้ำ ใช้ตัวแทน "หนู" ซึ่งเป็นสัตว์ทิศใต้ บุคลิกจะมุ่งเน้นสร้างความสัมพันธ์กับคนอื่นมาก่อนงาน จับประเด็นไม่เก่ง แต่ใช้ฐานใจไปสัมผัสเรียนรู้เหตุการณ์ได้ดี จุดเด่นของหนูคือชอบรู้รักสามัคคี และมองความรู้สึกเป็นสิ่งมีค่า
จุดอ่อนใช้ฐานใจถ้ามากไปก็เป็นจุดอ่อน เพราะเมื่อรับรู้อารมณ์ความรู้สึกคนอื่นจะมีอารมณ์ร่วมโดยง่าย เปิดรับโดยไม่กลั่นกรอง ทำให้เป็นตัวของตัวเองน้อยไป จึงเปรียบได้กับทางสองแพร่ง ใจของหนูถ้าใหญ่โตกว้างขวางจะเป็นทะเล แต่ถ้าใจแคบก็จะเห็นแก่ตัว ไม่เปิดใจกว้าง
ฐานตัวที่สามคือ "สมองชั้นนอก" บังเอิญว่าธรรมชาติสร้างมาให้มี 2 ซีก "ซ้าย-ขวา" เป็นตัวแทนของฐานสมองหรือฐานแห่งความคิด แบ่งเป็น "สมองชั้นนอกซีกซ้าย" เป็นบุคลิกของสัตว์ทิศตะวันตกคือ "หมี" ที่ยึดมั่นกับเหตุผลเป็นกฎเกณฑ์หลัก
จะเห็นว่าหมีเชื่องช้า หวงแหน และชอบอยุ่ในอาณาเขตของตนเอง ไม่ชอบเปลี่ยนแปลง แต่ชอบความมีระเบียบ ใช้ชีวิตและทำงานเป็นระบบ มีขั้นตอน ไม่ชอบคนไร้ระเบียบ สิ่งโดดเด่นของหมีอีกข้อคือชอบอยู่กับงานมากกว่าอยู่กับคน คุณสมบัติข้อนี้กาดอกจันทร์ไว้ได้เลย ประมาณว่าอยู่ตัวคนเดียวทั้งวันก็อยู่ได้ในวันหยุด ห้องส่วนตัวและห้องทำงานของหมีจะเป็นระเบียบเรียบร้อย
ทั้งนี้ ฐานสมองของหมีเป็นสมองซีกซ้ายคือภาษา ตรรกะ เหตุผล อาชีพเหมาะสมคือบัญชี คอมพิวเตอร์ และอันที่จริงแล้ว หมีเป็นนักคิด หากมีระบบคิดที่ชัดเจนจะใช้ได้เต็มประสิทธิภาพทีเดียว
มาดูจุดอ่อนของหมีกันบ้าง หมีไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง แต่มีผลด้านกลับคือทำงานประจำได้ดี มีความเสมอต้นเสมอปลาย งานที่อินทรีเป็นต้นคิดหากลงตัวแล้วมอบหมายให้หมีทำจะดำเนินไปได้ดี ผิดพลาดน้อยเพราะหมีลงรายละเอียดได้ดีกว่า เพียงแต่หมีจะพอใจทำงานกับคนจำนวนไม่มากนัก หรือยิ่งทำคนเดียวได้ยิ่งดี
สุดท้ายคือ "สมองชั้นนอกซีกขวา" ธาตุลม เป็นบุคลิกของสัตว์ทิศตะวันออกคือ "อินทรี" ซึ่งทำรังในที่สูง บินสูง มองกว้างไกล ในเวลาที่คนอื่นสนใจรายละเอียดเฉพาะหน้า อินทรีทำกลับด้านด้วยการถอยออกมามองภาพกว้างเชื่อมโยงสิ่งนั้นกับสิ่งแวดล้อมรายรอบ เมื่อเผชิญเหตุการณ์ อินทรีจะไม่ลงมือกระทำทันที แต่จะเชื่อมโยงเรื่องราวต่าง ๆ เพื่อต้องการเห็นภาพรวม
จุดเด่นยังรวมถึงอินทรีมักจะค้นหาทางเลือกหลากหลายก่อนลงมือทำ โดยจะรู้สึกท้าทายและสนุกกับความรู้ใหม่ เรื่องใหม่ ความคิดใหม่ แนวคิดใหม่อย่างรวดเร็ว กล่าวโดยสรุปอินทรีจะใช้ฐานสมองส่วนหน้าทำหน้าที่ประสานการทำงานของสมองส่วนต่าง ๆ เข้าด้วยกัน และเป็นที่ตั้งของปัญญาระดับสูง จนถึงญาณทัศนะ ชอบต่อจิ๊กซอว์ และเกิดการเรียรู้แบบผุดบังเกิด
แต่...จุดอ่อนของอินทรี พอเข้าใจอะไรแล้วก็จะหมดสนุก จึงเป็นคนเบื่อง่าย กับไม่สนใจรายละเอียด
ในชีวิตจริง คนเราทุกคนเริ่มต้นจากการเป็นกระทิง หรือเริ่มต้นจากการใช้สัญชาตญาณมาก่อน ต่อมาเมื่อผ่านประสบการณ์ทำงาน ประสบการณ์ชีวิตทำให้เราถูกหล่อหลอมบุคลิกไปต่าง ๆ นานา และไม่จำเป็นว่า คน 1 คนจะต้องเป็นเพียงแค่กระทิง เป็นแค่หนู เป็นแค่หมี หรือเป็นแค่อินทรี เพราะเราทุกคนล้วนมีส่วนผสมของสัตว์สี่ทิศนี้อยู่ในตัว เพียงแต่เปอร์เซ็นต์บุคลิกประเภทไหนจะโดดเด่นมากกว่ากันในแต่ละช่วงเวลา
คำถามที่อยากชวนกันคิดต่อยอด เมื่อโยงเข้ากับสถานการณ์การเมืองภายในของเราในวันนี้ โมเดลอริยสัตว์ 4 ถ้านำมาปรับใช้กับประเทศไทย ความสำคัญไม่ได้อยู่ที่ว่าจะเปรียบเทียบให้เป็นบุคลิกสัตว์ทิศไหน แต่สำคัญอยู่ตรงที่พวกเราประชาชนคนไทยจะช่วยกัน "ออกแบบ" ให้ประเทศไทยเป็นอริยสัตว์แบบไหนมากกว่า
อนาคตประเทศไทยจะเป็น "กระทิง หนู หมี อินทรี" วันนี้ท่านออกแบบได้ตามใจท่านเอง โดยตัวท่านเอง และเพื่อตัวท่านเอง
...
อริยสัตว์ 4 : อยากเห็น "การเมืองไทย" เป็นสัตว์อะไร...แบบไหน
ในที่นี้จึงขอเรียกว่าเป็นโมเดล "อริยสัตว์ 4"
จัดระเบียบข้อมูลแบบเร็ว ๆ สัตว์ 4 ประเภท ประกอบด้วย "กระทิง-หนู-หมี-อินทรี"
"กระทิง" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศเหนือ บุคลิกประจำตัวคือ "ใฝ่สำเร็จ" ตรงไปตรงมา ลุย มุ่งมั่น กัดไม่ปล่อย คิดเร็ว ทำเร็ว ทำก่อนคิด โกรธง่ายหายเร็ว
"หนู" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศใต้ บุคลิก "ใฝ่สัมพันธ์" สนองความต้องการของผู้อื่น ประนีประนอม ชอบทำอะไรเป็นหมู่คณะ มีความรัก มีความละเอียดอ่อน เด่นเรื่องสัมพันธภาพ ยืดหยุ่น
"หมี" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศตะวันตก บุคลิก "มองลึก" มองเป็นระบบ มีระเบียบขั้นตอน วิเคราะห์เจาะลึก หลักการต้องมาก่อน ไม่ประนีประนอม มีเหตุผลรอบคอบ เป็นคนละเอียดถี่ถ้วน เน้นวินัย
"อินทรี" เป็นตัวแทนของสัตว์ทิศตะวันออก บุคลิกคือ "มองกว้าง" มีจินตนาการ มองการณ์ไกล มีตาที่ 3 มีวิสัยทัศน์และสร้างสรรค์ เชื่อมโยงเก่ง มองภาพใหญ่ ชอบความคิดใหม่ ๆ และคิดก่อนทำ เบื่อง่าย
การจัดว่าสัตว์ 4 ประเภทเป็นตัวแทนสัตว์ทิศไหน ทำให้เราจับคู่ได้ง่าย นั่นคือทิศเหนือ-ใต้ "กระทิง vs หนู" คนที่ใฝ่สำเร็จจะอยู่ขั้วตรงข้ามกับคนที่ใฝ่สัมพันธ์
ดังนั้น อีกขั้วหนึ่งของบุคลิกภาพมนุษย์จึงเป็นทิศตะวันตก-ทิศตะวันออก "หมี vs อินทรี" หรือคนที่มองลึกแบบหมี จะเป็นคนละขั้วกับคนที่มองกว้างแบบอินทรี
เชื่อว่า...เริ่มน่าสนใจแล้วใช่ไหมคะ ถ้าเป็นตัวเรา ลองคิดแบบไม่โกงตัวเองว่าเราเป็นคนบุคลิกประเภทไหนกันแน่
เสริมข้อมูลให้อีกนิด สัตว์ทั้ง 4 ประเภท แบ่งให้เป็น "ฐานแห่งการรับรู้" ได้เป็น 3 ฐานด้วยกัน หรืออีกนัยหนึ่งแบ่งตามแกนสมอง 3 ก้อน ดังนี้
ฐานรับรู้ตัวแรก "ฐานร่างกาย" จับคู่กับ "สมองชั้นใน" เรียกว่าเป็นฐานสัญชาตญาณ ใช้ตัวแทน "กระทิง" ธาตุประจำตัวคือธาตุไฟ บุคลิกภาพเป็นคนที่มุ่งความสำเร็จเป็นตัวตั้ง เป็นผู้นำที่รักพวงพ้อง ไม่ชอบเห็นคนเสียเปรียบถูกรังแก
จุดอ่อนเป็นคนใจร้อน ต้องการผลเร็ว การทำงานมีข้ามขั้นตอนทำให้ละเลยรายละเอียด ขาดความเป็นระบบ เก่งในการบุกเบิกเรื่องใหม่-อ่อนในการรักษาเรื่องเก่า มุ่งสู่ความสำเร็จมากไปจึงมองข้ามความรู้สึกผู้คน ดังนั้น คำพูดคำจาจึงทำร้ายคนอื่นได้เสมอ
ฐานตัวที่สองคือ "สมองชั้นกลาง" เป็นธาตุน้ำ ใช้ตัวแทน "หนู" ซึ่งเป็นสัตว์ทิศใต้ บุคลิกจะมุ่งเน้นสร้างความสัมพันธ์กับคนอื่นมาก่อนงาน จับประเด็นไม่เก่ง แต่ใช้ฐานใจไปสัมผัสเรียนรู้เหตุการณ์ได้ดี จุดเด่นของหนูคือชอบรู้รักสามัคคี และมองความรู้สึกเป็นสิ่งมีค่า
จุดอ่อนใช้ฐานใจถ้ามากไปก็เป็นจุดอ่อน เพราะเมื่อรับรู้อารมณ์ความรู้สึกคนอื่นจะมีอารมณ์ร่วมโดยง่าย เปิดรับโดยไม่กลั่นกรอง ทำให้เป็นตัวของตัวเองน้อยไป จึงเปรียบได้กับทางสองแพร่ง ใจของหนูถ้าใหญ่โตกว้างขวางจะเป็นทะเล แต่ถ้าใจแคบก็จะเห็นแก่ตัว ไม่เปิดใจกว้าง
ฐานตัวที่สามคือ "สมองชั้นนอก" บังเอิญว่าธรรมชาติสร้างมาให้มี 2 ซีก "ซ้าย-ขวา" เป็นตัวแทนของฐานสมองหรือฐานแห่งความคิด แบ่งเป็น "สมองชั้นนอกซีกซ้าย" เป็นบุคลิกของสัตว์ทิศตะวันตกคือ "หมี" ที่ยึดมั่นกับเหตุผลเป็นกฎเกณฑ์หลัก
จะเห็นว่าหมีเชื่องช้า หวงแหน และชอบอยุ่ในอาณาเขตของตนเอง ไม่ชอบเปลี่ยนแปลง แต่ชอบความมีระเบียบ ใช้ชีวิตและทำงานเป็นระบบ มีขั้นตอน ไม่ชอบคนไร้ระเบียบ สิ่งโดดเด่นของหมีอีกข้อคือชอบอยู่กับงานมากกว่าอยู่กับคน คุณสมบัติข้อนี้กาดอกจันทร์ไว้ได้เลย ประมาณว่าอยู่ตัวคนเดียวทั้งวันก็อยู่ได้ในวันหยุด ห้องส่วนตัวและห้องทำงานของหมีจะเป็นระเบียบเรียบร้อย
ทั้งนี้ ฐานสมองของหมีเป็นสมองซีกซ้ายคือภาษา ตรรกะ เหตุผล อาชีพเหมาะสมคือบัญชี คอมพิวเตอร์ และอันที่จริงแล้ว หมีเป็นนักคิด หากมีระบบคิดที่ชัดเจนจะใช้ได้เต็มประสิทธิภาพทีเดียว
มาดูจุดอ่อนของหมีกันบ้าง หมีไม่ชอบการเปลี่ยนแปลง แต่มีผลด้านกลับคือทำงานประจำได้ดี มีความเสมอต้นเสมอปลาย งานที่อินทรีเป็นต้นคิดหากลงตัวแล้วมอบหมายให้หมีทำจะดำเนินไปได้ดี ผิดพลาดน้อยเพราะหมีลงรายละเอียดได้ดีกว่า เพียงแต่หมีจะพอใจทำงานกับคนจำนวนไม่มากนัก หรือยิ่งทำคนเดียวได้ยิ่งดี
สุดท้ายคือ "สมองชั้นนอกซีกขวา" ธาตุลม เป็นบุคลิกของสัตว์ทิศตะวันออกคือ "อินทรี" ซึ่งทำรังในที่สูง บินสูง มองกว้างไกล ในเวลาที่คนอื่นสนใจรายละเอียดเฉพาะหน้า อินทรีทำกลับด้านด้วยการถอยออกมามองภาพกว้างเชื่อมโยงสิ่งนั้นกับสิ่งแวดล้อมรายรอบ เมื่อเผชิญเหตุการณ์ อินทรีจะไม่ลงมือกระทำทันที แต่จะเชื่อมโยงเรื่องราวต่าง ๆ เพื่อต้องการเห็นภาพรวม
จุดเด่นยังรวมถึงอินทรีมักจะค้นหาทางเลือกหลากหลายก่อนลงมือทำ โดยจะรู้สึกท้าทายและสนุกกับความรู้ใหม่ เรื่องใหม่ ความคิดใหม่ แนวคิดใหม่อย่างรวดเร็ว กล่าวโดยสรุปอินทรีจะใช้ฐานสมองส่วนหน้าทำหน้าที่ประสานการทำงานของสมองส่วนต่าง ๆ เข้าด้วยกัน และเป็นที่ตั้งของปัญญาระดับสูง จนถึงญาณทัศนะ ชอบต่อจิ๊กซอว์ และเกิดการเรียรู้แบบผุดบังเกิด
แต่...จุดอ่อนของอินทรี พอเข้าใจอะไรแล้วก็จะหมดสนุก จึงเป็นคนเบื่อง่าย กับไม่สนใจรายละเอียด
ในชีวิตจริง คนเราทุกคนเริ่มต้นจากการเป็นกระทิง หรือเริ่มต้นจากการใช้สัญชาตญาณมาก่อน ต่อมาเมื่อผ่านประสบการณ์ทำงาน ประสบการณ์ชีวิตทำให้เราถูกหล่อหลอมบุคลิกไปต่าง ๆ นานา และไม่จำเป็นว่า คน 1 คนจะต้องเป็นเพียงแค่กระทิง เป็นแค่หนู เป็นแค่หมี หรือเป็นแค่อินทรี เพราะเราทุกคนล้วนมีส่วนผสมของสัตว์สี่ทิศนี้อยู่ในตัว เพียงแต่เปอร์เซ็นต์บุคลิกประเภทไหนจะโดดเด่นมากกว่ากันในแต่ละช่วงเวลา
คำถามที่อยากชวนกันคิดต่อยอด เมื่อโยงเข้ากับสถานการณ์การเมืองภายในของเราในวันนี้ โมเดลอริยสัตว์ 4 ถ้านำมาปรับใช้กับประเทศไทย ความสำคัญไม่ได้อยู่ที่ว่าจะเปรียบเทียบให้เป็นบุคลิกสัตว์ทิศไหน แต่สำคัญอยู่ตรงที่พวกเราประชาชนคนไทยจะช่วยกัน "ออกแบบ" ให้ประเทศไทยเป็นอริยสัตว์แบบไหนมากกว่า
อนาคตประเทศไทยจะเป็น "กระทิง หนู หมี อินทรี" วันนี้ท่านออกแบบได้ตามใจท่านเอง โดยตัวท่านเอง และเพื่อตัวท่านเอง
...