จากกระทู้ก่อน
http://pantip.com/topic/31168878
มีตอบทั้งถูกและผิด(ผมคนหนึ่งที่ได้แสดงความคิดเห็นที่ผิดในนั้น) พอดีวันนี้ได้ฟังพระธรรมเทศนา จากสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีเนื้อความดังนี้
(บางส่วน)
ขันธ์ ๕ นามรูป
....และก็มีอธิบายถึงความสัมพันธ์กันของหมวด ๖ เหล่านี้ไว้เช่นเดียวกัน เพราะว่าหมวด ๖ ทั้งปวงเหล่านี้ เมื่อรวมเข้าแล้วก็เป็นขันธ์ ๕ นั้นเอง หรือเป็นนามรูปนั้นเอง ดังที่จะได้กล่าวสรุปเข้าในขันธ์ ๕ ได้ว่า อายตนะภายใน ๖ อายตนะภายนอก ๖ จัดเข้าในรูปขันธ์กองรูป แม้ว่าในหมวดอายตนะนี้ข้อที่ ๖ จะมีมโนคือใจกับธรรมะคือเรื่องราวซึ่งเป็นนามธรรม แต่ก็เป็นนามธรรมที่แนบแน่นอยู่กับ ๕ ข้อข้างต้น บังเกิดเป็นไปด้วยกันอยู่เป็นประจำ
วิญญาณ ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดวิญญาณ วิญญาณขันธ์ ขันธ์ ๕ ซึ่งเป็นขันธ์ข้อที่ ๕ สัมผัส ๖ เติมเข้ามาจากขันธ์ ๕ แต่ก็สงเคราะห์เข้าได้ในระหว่างของวิญญาณและเวทนานั้นเอง เวทนา ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดเวทนาขันธ์ สัญญา ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดสัญญาขันธ์ สัญเจตนา ๖ ตัณหา ๖ วิตักกะคือ วิตก ๖ วิจาระคือ วิจาร ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในสังขารขันธ์กองสังขาร คือความคิดปรุงหรือปรุงคิดทางใจนั้นเอง
และตามนัยยะที่สงเคราะห์นี้ก็จะพึงเห็นได้ว่า
แม้ตัวตัณหาเองก็สงเคราะห์เข้าในสังขารขันธ์เหมือนกัน เพราะเป็นความคิดปรุง หรือความปรุงคิด ก็เป็นอันว่าตัณหาเกิดขึ้นที่ตัณหา ตัณหาก็ดับไปที่ตัณหาได้เช่นเดียวกัน คือเมื่อปรุงขึ้นมาก็เป็นตัณหา เมื่อดับปรุงเสียก็เป็นการดับตัณหา จึงเท่ากับว่าตัณหาเกิดที่ตัณหา ดับก็ดับที่ตัณหาได้ เช่นเดียวกับข้ออื่น
เพราะฉะนั้น ทั้งหมดนี้จึงสงเคราะห์เข้าในขันธ์อันเป็นที่ยึดถือ ทั้ง ๕ นี้นี่แหละ เป็นปิยรูปสาตรูปทั้งหมด ตัณหาก็ดับได้ละได้ที่ปิยรูปสาตรูปดังที่ตรัสแสดงไว้นี้ ซึ่งอาจจะกล่าวได้ว่าเกิดขึ้นที่ขันธ์ ๕ แล้วก็ดับไปที่ขันธ์ ๕ นั้นเอง และเมื่อย่อขันธ์ ๕ เข้าเป็นนามรูป คือรูปก็เป็นรูป นอกนั้นก็เป็นนาม ก็กล่าวสั้นๆ ได้ว่าตัณหาเกิดขึ้นที่นามรูปดังที่ได้ตรัสไว้ในข้อสมุทัย และก็ดับไปที่นามรูปดังที่ตรัสไว้ในข้อทุกขนิโรธนี้ และเมื่อรวมให้สั้นเข้ามาอีก ก็กล่าวได้ว่าตัณหาเกิดขึ้นที่จิตใจ ดับไปที่จิตใจนี้เอง...
http://www.dharma-gateway.com/monk/preach/somdej/sd-279.htm
กราบนมัสการเจ้าพระคุณขอรับ
จากคำถามที่ว่า ตัณหาจัดเป็นอะไรในขันธ์๕?
มีตอบทั้งถูกและผิด(ผมคนหนึ่งที่ได้แสดงความคิดเห็นที่ผิดในนั้น) พอดีวันนี้ได้ฟังพระธรรมเทศนา จากสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก มีเนื้อความดังนี้
(บางส่วน)
ขันธ์ ๕ นามรูป
....และก็มีอธิบายถึงความสัมพันธ์กันของหมวด ๖ เหล่านี้ไว้เช่นเดียวกัน เพราะว่าหมวด ๖ ทั้งปวงเหล่านี้ เมื่อรวมเข้าแล้วก็เป็นขันธ์ ๕ นั้นเอง หรือเป็นนามรูปนั้นเอง ดังที่จะได้กล่าวสรุปเข้าในขันธ์ ๕ ได้ว่า อายตนะภายใน ๖ อายตนะภายนอก ๖ จัดเข้าในรูปขันธ์กองรูป แม้ว่าในหมวดอายตนะนี้ข้อที่ ๖ จะมีมโนคือใจกับธรรมะคือเรื่องราวซึ่งเป็นนามธรรม แต่ก็เป็นนามธรรมที่แนบแน่นอยู่กับ ๕ ข้อข้างต้น บังเกิดเป็นไปด้วยกันอยู่เป็นประจำ
วิญญาณ ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดวิญญาณ วิญญาณขันธ์ ขันธ์ ๕ ซึ่งเป็นขันธ์ข้อที่ ๕ สัมผัส ๖ เติมเข้ามาจากขันธ์ ๕ แต่ก็สงเคราะห์เข้าได้ในระหว่างของวิญญาณและเวทนานั้นเอง เวทนา ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดเวทนาขันธ์ สัญญา ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในหมวดสัญญาขันธ์ สัญเจตนา ๖ ตัณหา ๖ วิตักกะคือ วิตก ๖ วิจาระคือ วิจาร ๖ ก็สงเคราะห์เข้าในสังขารขันธ์กองสังขาร คือความคิดปรุงหรือปรุงคิดทางใจนั้นเอง
และตามนัยยะที่สงเคราะห์นี้ก็จะพึงเห็นได้ว่า แม้ตัวตัณหาเองก็สงเคราะห์เข้าในสังขารขันธ์เหมือนกัน เพราะเป็นความคิดปรุง หรือความปรุงคิด ก็เป็นอันว่าตัณหาเกิดขึ้นที่ตัณหา ตัณหาก็ดับไปที่ตัณหาได้เช่นเดียวกัน คือเมื่อปรุงขึ้นมาก็เป็นตัณหา เมื่อดับปรุงเสียก็เป็นการดับตัณหา จึงเท่ากับว่าตัณหาเกิดที่ตัณหา ดับก็ดับที่ตัณหาได้ เช่นเดียวกับข้ออื่น
เพราะฉะนั้น ทั้งหมดนี้จึงสงเคราะห์เข้าในขันธ์อันเป็นที่ยึดถือ ทั้ง ๕ นี้นี่แหละ เป็นปิยรูปสาตรูปทั้งหมด ตัณหาก็ดับได้ละได้ที่ปิยรูปสาตรูปดังที่ตรัสแสดงไว้นี้ ซึ่งอาจจะกล่าวได้ว่าเกิดขึ้นที่ขันธ์ ๕ แล้วก็ดับไปที่ขันธ์ ๕ นั้นเอง และเมื่อย่อขันธ์ ๕ เข้าเป็นนามรูป คือรูปก็เป็นรูป นอกนั้นก็เป็นนาม ก็กล่าวสั้นๆ ได้ว่าตัณหาเกิดขึ้นที่นามรูปดังที่ได้ตรัสไว้ในข้อสมุทัย และก็ดับไปที่นามรูปดังที่ตรัสไว้ในข้อทุกขนิโรธนี้ และเมื่อรวมให้สั้นเข้ามาอีก ก็กล่าวได้ว่าตัณหาเกิดขึ้นที่จิตใจ ดับไปที่จิตใจนี้เอง...
http://www.dharma-gateway.com/monk/preach/somdej/sd-279.htm
กราบนมัสการเจ้าพระคุณขอรับ