"ขงเบ้ง" ตามประวัติศาสตร์สามก๊ก ถือว่าเป็น นักวิทยาศาสตร์ ได้ คนหนึ่งหรือเปล่าครับ

เอาจริงๆในประวัติศาสตร์ยุคโบราณ จะพบว่าวิทยาศาสตร์เป็นสาขาความรู้ที่อยู่ในสิ่งอื่นอีกที ตามแต่ยุคสมัย

เช่นในสมัยจีนราชวงศ์ฉินถึงฮั่น ผู้สร้างกระดาษ ไช่หลุน ก็ไม่ได้มีอาชีพเป็นนักวิทยาศาสตร์หรือนักประดิษฐ์ แต่เป็นขุนนางที่ทำงานในราชสำนัก ซึ่งต้องร่ำเรียนศาสตร์ต่างๆของขุนนาง

สมัยสามก๊ก อาวุธสงครามต่างๆที่ถูกพัฒนาขึ้นมาเช่นหอยิงหิน โจโฉเป็นผู้พัฒนาขึ้น โดยร่วมความคิดกับที่ปรึกษาบางคน

ทีนี้ในบริบทของจีนสมัยฮั่น ลัทธิหยูมีอิทธิพลมาก แต่เป็นหยูที่ถูกนำกลับมาใช้อย่างจริงจังหลังจากสมัยของหลี่ไทเฮา เพื่อใช้สร้างมาตรฐานของขุนนางและควบคุมขุนนางและนายทหารไว้ภายใต้วาทกรรมของความภักดี ซึ่งตามคติหยูในยุคนั้น หารคิดค้นสิ่งใหม่ๆถ่าไม่ได้อยู่ภายใต้อำนาจหรือการดำเนินการของผู้มีอำนาจอย่างฮ่องเต้ มักจะเกิดได้ยาก ดังนั้นพวกอาวุธหรือเทคโนโลยีบางด้านที่นำไปสู่การพัฒนาศักยภาพทหารและอำนาจของราชสำนักจึงได้รับการสนับสนุน แต่นอกเหนือจากนั้นจะไม่ค่อยได้รับการผลักดันและถูกมองว่าเป็นศาสตร์ระดัยล่าง

แต่ภายหลังหยูมีคู่แข้งสำคัญในช่วงก่อนยุคสามก๊กคือลัทธิต่างๆเช่นลัทธิเต๋า ลัทธิข้าวสารห้าโต่ว และที่ดังที่สุดคือลัทธิไท่ผิงของเตียวก๊ก เป็นการท้าทายต่อการผูกขาดอำนาจของลัทธิหยูในราชสำนักและคติของผู้คน ยิ่งโจโฉเองก็แอนตี้หยูมาก (เช่ื่อกันว่าโจโฉเลื่อมใสแนวของม่านจื้อและความที่เจ้าตัวเข้าไปปฏิรูปงานด้านวรรณกรรมด้วยเลยยิ่งท้าทายหยูมาก) ดังนั้นสิ่งที่คนยุคนั้นไม่เข้าใจว่าคือวิทยาศาสตร์ แต่มองว่าเป็นส่วนหนึ่งของวิชาลึกลับหรือกลลูกเล่น จึงเริ่มได้รับความสำคัญขึ้น

ทีนี้กรณีของขงเบ้ง จากผลงานด้านการวางยุทธศาสตร์หลงจง และด้านกฏหมายและการปกครอง น่าจะถือว่าเป็น "นักรัฐศาสตร์และนิติศาสตร์มากกว่า" ส่วนงานประดิษฐ์เหมือนเป็นผลพลอยได้

ดังนั้นพวกที่น่าจะได้ชื่อว่าเป็นนักวิทยาศาสตร์ของจีนโบราณ (แน่นอนว่าต้องเป็นผู้มีอำนาจปกครองหรืออยู่ในราชสำนัก). ถ้าในยุคสามก๊ก เท่าที่เห็นก็พวกสายพัฒนาที่พยายามสร้างนวัตกรรมคู่กับการปกครอง เช่น

โจโฉ (หอยิงหิน สุราจิ่ววิ่นชุน)
ขงเบ้ง (โคไม้เลื่อน ธนูติดพัน)
มอกาย ฮันเฮ่า เยิ้นจวุ้น (พวกที่พัฒนาระบบถุนเถียนและงานด้านเกษตร โยธา)
หมอฮัวโต๋ (ยาสลบ การผ่าตัด)