ในฐานะ่ี่จขกท. เป็นผู้เรียนวรรณคดีและคติชนวิทยาโดยตรงและ "ด้วยความรัก" มาตลอดหลายปี ทำให้ต้องชี้แจงว่า "วรรณคดีนิทานไทย ทำไมจึงแฝงความรุนแรง?" ดังนี้
๑) แต่เดิมวรรณคดีไทย โดยเฉพาะกลุ่ม "จักรๆ วงศ์ๆ" ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเป็น "นิทานสำหรับเด็ก" แต่เน้นการเป็น "เรื่องบันเทิงสำหรับผู้ใหญ่" ที่อาจนำเสนอด้วยการอ่าน/เล่าสู่กันฟัง และผ่านสื่อการแสดงประเภทต่างๆ ความรุนแรงที่ปรากฏจึงมีเหตุมาจาก "ให้สะใจผู้ใหญ่" เป็นสำคัญ ส่วนการนำมาเป็นนิทานสำหรับเด็กนอกจากจะเป็นแต่เพียงผลพลอยได้แล้ว ยังถูกกำกับด้วย "วาทกรรมคำสอน" ของผู้ใหญ่ซึ่งเป็นผู้เล่านิทานให้ฟังด้วย ทำให้ความรุนแรงที่มีอยู่ได้ "ถูกอธิบาย" อย่างเหมาะสม
๒) ธรรมชาติของวรรณคดีของ "ทุกวัฒนธรรม" รวมถึงข้อมูลคติชนประเภทเรื่องเล่าบางประเภทมีไว้เพื่อ "สะท้อนความเป็นมนุษย์" ทั้งด้านดีและชั่ว มากกว่าจะใช้ "สอนศีลธรรมอย่างตรงไปตรงมา" ดังนั้นคุณค่าของวรรณคดีนอกเหนือจาก "ความงามประณีตของภาษา" แล้ว ยังอยู่ที่การ "ตีแผ่มนุษย์" ให้มนุษย์ได้เข้าใจธรรมชาติของตนเองและคนอื่นอย่างที่เป็น เพื่อจะได้พิจารณาขัดเกลาตัวเองให้อยู่ในโลกที่ "มีสองด้าน" ได้อย่างมีปัญญารู้เท่าทัน...ในประเด็นดังกล่าวนี้ ศ.มล.บุญเหลือ เทพยสุวรรณ เคยกล่าวว่า "ผู้ใดเอาวรรณคดีมาใช้เฉพาะเพื่อสอนศีลธรรม ก็เหมือนเอาพวงมาลัยดอกรักไปจิ้มน้ำพริก"
๓) หน้าที่อีกประการหนึ่งของคติชน ซึ่งในที่นี้หมายรวมเอาวรรณคดี ทั้งในวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมอื่นๆ ได้แก่ การระบายออกซึ่งความคับข้องใจ (outlet mechanism) หรือระบายออกซึ่งปมทางจิตวิทยา เกี่ยวแก่ข้อนี้ซิกมุนด์ ฟรอยด์ เคยกล่าวว่ามนุษย์ทุกคนมี "สัญชาตญาณมุ่งตาย" (death instinct) ความรุนแรง การฆ่า และความตายในวรรณคดีและเรื่องเล่าต่างๆ จึงสนองปมทางใจนี้ของมนุษย์ นอกจากนี้แล้ว ตัวละครบางตัวอาจเป็น "ภาพแทน" ของคนบางกลุ่ม/บางคน ที่อาจเป็นที่คับข้องใจของใครบางคนในชีวิตจริง แต่ด้วยระเบียบสังคมทำให้ไม่สามารถ "จัดการ" คนเหล่านั้นให้สมแก่ความคับแค้นได้ การนำเสนอความรุนแรงในวรรณคดีจึงเป็นการระบายความเก็บกด ช่วยให้ผู้คนปลดปล่อย "ความก้าวร้าว" ออกมาในปริบทที่เป็นแฟนตาซี อันมีส่วนในการลดความรุนแรงไม่ให้เกิดขึ้นในชีวิตจริง
๔) นักคติชนวิทยาหลายท่านกล่าวว่า "นิทานเป็นสิ่งตกค้าง (survivals) ของสังคมบรรพกาล" ความรุนแรงที่ปรากฏน่าจะมาจากภาวะที่สังคมยังไม่มีขื่อแปที่แน่นอน รวมถึงยังต้องเผชิญกับความโหดร้ายทั้งของธรรมชาตและมนุษย์
ไม่ว่าวรรณคดีนิทานในวัฒนธรรมใดล้วนแฝงไปด้วยความรุนแรง สำคัญแต่ว่า "เจ้าของวัฒนธรรม" จะจัดการอย่างไร...
ขอชี้แจงว่า "เหตุใดวรรณคดีไทยจึงเด็มไปด้วย ...ความรุนแรง?"
๑) แต่เดิมวรรณคดีไทย โดยเฉพาะกลุ่ม "จักรๆ วงศ์ๆ" ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเป็น "นิทานสำหรับเด็ก" แต่เน้นการเป็น "เรื่องบันเทิงสำหรับผู้ใหญ่" ที่อาจนำเสนอด้วยการอ่าน/เล่าสู่กันฟัง และผ่านสื่อการแสดงประเภทต่างๆ ความรุนแรงที่ปรากฏจึงมีเหตุมาจาก "ให้สะใจผู้ใหญ่" เป็นสำคัญ ส่วนการนำมาเป็นนิทานสำหรับเด็กนอกจากจะเป็นแต่เพียงผลพลอยได้แล้ว ยังถูกกำกับด้วย "วาทกรรมคำสอน" ของผู้ใหญ่ซึ่งเป็นผู้เล่านิทานให้ฟังด้วย ทำให้ความรุนแรงที่มีอยู่ได้ "ถูกอธิบาย" อย่างเหมาะสม
๒) ธรรมชาติของวรรณคดีของ "ทุกวัฒนธรรม" รวมถึงข้อมูลคติชนประเภทเรื่องเล่าบางประเภทมีไว้เพื่อ "สะท้อนความเป็นมนุษย์" ทั้งด้านดีและชั่ว มากกว่าจะใช้ "สอนศีลธรรมอย่างตรงไปตรงมา" ดังนั้นคุณค่าของวรรณคดีนอกเหนือจาก "ความงามประณีตของภาษา" แล้ว ยังอยู่ที่การ "ตีแผ่มนุษย์" ให้มนุษย์ได้เข้าใจธรรมชาติของตนเองและคนอื่นอย่างที่เป็น เพื่อจะได้พิจารณาขัดเกลาตัวเองให้อยู่ในโลกที่ "มีสองด้าน" ได้อย่างมีปัญญารู้เท่าทัน...ในประเด็นดังกล่าวนี้ ศ.มล.บุญเหลือ เทพยสุวรรณ เคยกล่าวว่า "ผู้ใดเอาวรรณคดีมาใช้เฉพาะเพื่อสอนศีลธรรม ก็เหมือนเอาพวงมาลัยดอกรักไปจิ้มน้ำพริก"
๓) หน้าที่อีกประการหนึ่งของคติชน ซึ่งในที่นี้หมายรวมเอาวรรณคดี ทั้งในวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมอื่นๆ ได้แก่ การระบายออกซึ่งความคับข้องใจ (outlet mechanism) หรือระบายออกซึ่งปมทางจิตวิทยา เกี่ยวแก่ข้อนี้ซิกมุนด์ ฟรอยด์ เคยกล่าวว่ามนุษย์ทุกคนมี "สัญชาตญาณมุ่งตาย" (death instinct) ความรุนแรง การฆ่า และความตายในวรรณคดีและเรื่องเล่าต่างๆ จึงสนองปมทางใจนี้ของมนุษย์ นอกจากนี้แล้ว ตัวละครบางตัวอาจเป็น "ภาพแทน" ของคนบางกลุ่ม/บางคน ที่อาจเป็นที่คับข้องใจของใครบางคนในชีวิตจริง แต่ด้วยระเบียบสังคมทำให้ไม่สามารถ "จัดการ" คนเหล่านั้นให้สมแก่ความคับแค้นได้ การนำเสนอความรุนแรงในวรรณคดีจึงเป็นการระบายความเก็บกด ช่วยให้ผู้คนปลดปล่อย "ความก้าวร้าว" ออกมาในปริบทที่เป็นแฟนตาซี อันมีส่วนในการลดความรุนแรงไม่ให้เกิดขึ้นในชีวิตจริง
๔) นักคติชนวิทยาหลายท่านกล่าวว่า "นิทานเป็นสิ่งตกค้าง (survivals) ของสังคมบรรพกาล" ความรุนแรงที่ปรากฏน่าจะมาจากภาวะที่สังคมยังไม่มีขื่อแปที่แน่นอน รวมถึงยังต้องเผชิญกับความโหดร้ายทั้งของธรรมชาตและมนุษย์
ไม่ว่าวรรณคดีนิทานในวัฒนธรรมใดล้วนแฝงไปด้วยความรุนแรง สำคัญแต่ว่า "เจ้าของวัฒนธรรม" จะจัดการอย่างไร...