ตกลงแปลแบบไหน -- ผมบอกไม่ได้ เลือกแปลกันเอง

อ้างอิงคำถามที่เพื่อนสมาชิกแทรกมาใน กท. หนึ่งที่ผมตั้ง ตามภาพครับ




เจ้าของข้อความถามมาว่า ตกลงแปลแบบไหนถึงจะถูกต้องครับ

ก่อนอื่นผมลอกคำแปลในภาพมาลงก่อน เพื่อสะดวกในการเทียบเคียง

"ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อริยสาวกในกรณีนี้ ย่อมกระทำไว้ในใจโดยแยบคาย เป็นอย่างดีซึ่ง
ปฏิจจสมุปปบาทนั่นเทียว"

ผมไม่รู้ว่าผู้ถามได้คำแปลนี้มาจากไหน ไม่ขอพูดถึง ขอยกบาลีประโยคนี้มาดีกว่า หลังจากตามไปดูจากที่มาแล้ว
ได้แบบนี้ (พระไตรปิฏกบาลีอักษรสยามรัฐ - พระไตรปิฎกไทยอักษรสยามรัฐ )

อิธ    คหปติ    อริยสาวโก   อิติ   ปฏิสญฺจิกฺขติ

ดูกรคฤหบดี อริยสาวกในธรรมวินัยนี้ ย่อมพิจารณาเห็น

ตัดออกสั้นๆ อันอื่นจะแปลผิดถูก ไม่เหมาะ ไม่ควรแบบไหน ยกไว้ก่อน ที่รู้ๆ น่าจะไม่ถูกตั้งแต่
ดูกรคหบดี กับ ดูกรภิกษุทั้งหลาย  เพราะมีที่ต่างกัน หรือผมหาดูบาลีในตรงนี้ไม่ถูกต้อง ก็ยังสงสัย
คิดว่าหาดีแล้ว

สองแบบที่แปลมาคือ

ย่อมกระทำไว้ในใจโดยแยบคาย   และ
ย่อมพิจารณาเห็น

ที่เราเคยอ่านๆกันมา คำว่า โดยแยบคาย น่าจะมาจากคำว่า โยนิโส  แต่คำนี้กลับไม่ใช่ โยนิโส
ส่วนคำว่า ย่อมพิจารณาเห็น  ก็คล้ายกับคำว่า  พิจารณา(โดยแยบคาย)

เจ้าของคำถาม มีหมายเหตุห้อยมาด้วยว่า ย่อมพิจารณาเห็นโดยประจักษ์

ผมไม่รู้จะอธิบายแบบไหนดีเลย เอาว่า ลองเทียบกับที่มาของศัพท์ดู

ปฏิสญฺจิกฺขติ  น่าจะมากจาก  ปฏิ + สํ + อิกฺข + ติ วัตตมานา

เฉพาะ + พร้อม + เห็น + อยู่ , ย่อม , จะ

แปล เห็นพร้อมเฉพาะอยู่ , ย่อมเห็นพร้อมเฉพาะ , จะเห็นพร้อมเฉพาะ

คำนี้มีที่สังเกตุคือ ถ้าตัด สํ  ออกไป เหลือแค่ ปฏิ + อิกฺข  จะกลายเป็น ปจฺจกฺข
ตรงกับภาษาไทยว่า ประจักษ์

ในคำนี้มี สํ มาคั่นกลาง ก็แปลออกมาแบบที่ลองแปลไป

คห.ของผม คิดว่าน่าจะตัดคำว่า พิจารณา  ออกไป  เพราะไม่มีที่มาที่ไป ใช้คำว่า ย่อมเห็นพร้อมเฉพาะ
ธรรมดาก็น่าเพียงพอ ส่วนจะเห็นพร้อมเฉพาะอย่างไร ก็ตีความเอา เช่น

เห็นด้วยตนเองด้วยจักษุบ้าง มโนบ้าง (มนายตนะ)  อย่างแจ่มแจ้ง , ชัดแจ้ง

ก็คงต้องหาคำอธิบาย ตีความให้ถูกต้องตามความหมายที่ควร แต่เริ่มแรกอย่าทิ้งรากของภาษาก่อน

อีกประการหนึ่งที่ผมคิดว่าน่าจะใช้คำว่า ย่อมเห็น ไม่ใช้คำว่าพิจารณา ก็เนื่องจากมีการพูดถึงอริยะสาวก
และปฏิจจสมุปปบาท จากนั้นลงท้ายว่า ญายธรรมที่เป็นอริยะนี้อันอริยสาวกนั้นเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา

คำว่า เห็น ในตอนท้าย ใช้คำว่า ทิฏฺโฐ  ซึ่งมาจาก ทิสฺ ซึ่งแปลว่าเห็นเช่นกันกับ อิกฺข

เห็นแจ้งแทงตลอด ย่อมหมายถึงพระอรหันต์อีกโสตหนึ่งด้วย

และ ญายธรรมที่เป็นอริยะนี้อันอริยสาวกนั้นเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยปัญญา  หมายถึง ต้องบรรลุความเป็นพระอรหันต์แล้ว
กิจที่จะมาพิจารณาอีกก็คงไม่มี (อยู่จบพรหมจรรย์ )

อย่างไรก็ตาม บาลีเป็นของดิ้น ถ้าไม่น่าเกลียดจนเกินไป หรือทำให้ความหมายเสียไป ก็สามารถแปลได้ตาม
ที่ปรากฏเป็นกลุ่มตัวอักษร