" อะไรที่ได้มาง่ายๆ คนไม่เห็นค่าหรอกลูก คนไทยเราถือสา  พรหมจรรย์มีค่าสูงมากในสังคมไทย ควรหวงแหนไว้สำหรับสามีเรา
  คนเดียวเท่านั้น  

พรหมจรรย์ไม่ได้หมายถึง เยื่อพรหมจารีย์เท่านั้นหรอกลูก  แต่มันหมายถึงการครองตัวดี  การประพฤติปฏิบัติดี ควบคุมตัวเองได้ดี  
เอาชนะความอยากความใคร่ของตัวเองได้

ถ้าเราควบคุมตัวเองได้  อื่น ๆ นอกกายเราก็ควบคุมได้  นี่คือจุดมุ่งหมายของการรักษาพรหมจรรย์ของผู้หญิงในสังคมไทยเรา "

                                                                                                                   " ใต้หล้าฟ้าหลั่ง "  
                                                                                                                     มาลา คำจันทร์  

อะไรที่ได้มาง่ายๆ คนไม่เห็นค่าหรอกลูก อ่านแล้วรู้สึกสะดุดใจ คำว่า ง่ายๆ ต้องคิดถีง พรหมจรรย์ กับ ผุ้หญิง  เลยพลางนึกไปว่า
ในสมัยก่อน การสั่งสอนอบรมสตรี ที่ไม่ได้เรียนหนังสือ ไม่มีความรุ้ทางวิชาการแบบสมัยนี้ การอบรมสั่งสอนที่สำคัญคือ การวาง
ตัวของผู้หญิง โดยผู้ชายเป็นคนสอนเสียส่วนมาก จนทำให้นักวิจารณ์วรรณคดี มักจะอ้างว่า การสอนนั้น ล้าสมัย เป็นลัทธิทาง
บรุษนิยม

ลองมาศึกษา วรรณคดีชีวิตชาวบ้าน อย่างขุนช้าง ขุนแผน วรรณดคีพระนิพนธ์ และบทประพันธ์ ล้วนเป็นบรุษทั้งหมด จะเห็นว่า
บรุษได้รับวิชาความรู้จากการเรียนในวัด ผู้ชายต้องเก่งวิชาความรู้ในการรบ เวทย์มนต์ไสยศาสตร์ตามความเชื่อ ไม่ว่าจะเป็นวิชา
อยู่ยงคงกระพัน เสกเป่าสะกดทัพกำชับผี ล่องหนหายตัว และสุดท้ายของวิชาที่สอนมาจากวัดคือ เวทย์มนต์เสน่ห์มหาระรวยอวย
ใจหญิง ผู้ประสิทธิประสาทวิชา ก็สมภารเจ้าอาวาสวัดนั่นแหละ   แต่ไม่ใช่ใครก็เรียนกันได้ถ้วนทั่วทุกตัวคน หาได้เป็นดังนั้นไม่  
การจะได้สุดยอดเคล็ดวิชา ล้วนต้องมาจากโชคชะตา วาสนาสะสมแต่ปางบรรพ์  คือต้องมีความรักใคร่ชอบพอ รู้จักคุ้นเคยกันมา
เป็นอย่างดี

                                 ทองประศรีดีใจหัวเราะร่า           จริงแล้วเณรหนาแม่นึกได้
                                 อันเมืองสุพรรณนั้นไซร้             ทางในท่านดีมีสององค์
                                 วัดป่าเลไลย์ก็ท่านสมภารมี         ทั้งขรัวที่วัดแคแม่เคยส่ง
                                 กับขุนไกรรักใคร่กันมั่นคง            จะพาลงไปฝากยากอะไร

ในการศึกษาเล่าเรียน แม้จะมีวิชาทางโลกสารพัดวิชาจะสอนได้ แต่ก็ยังสอนให้ยึดมั่นในศิลธรรมแน่นหนักในศิลธรรมจรรยา
จากพระพุทธศาสนาเป็นหลักมั่นคงในชีวิต

                                 เจ้าอุตส่าห์ศึกษาวิชาการ          เขียนอ่านท่องได้แล้วไต่ถาม
                                 ตำหรับใหญ่พิชัยสงคราม           สูรย์จันทร์ฤกษ์ยามก็รอบรู้
                                 อยู่ยงคงกระพันล่องหน             ภาพยนตร์ผูกใช้ให้ต่อสู้
                                 รักเรียนทั้งเสกเป่าเป็นเจ้าชู้         ผูกจิตหญิงอยู่ไม่เสื่อมคลาย
                                 ท่านขรัวหัวร่อว่าออแก้ว             เรื่องเจ้าชู้รู้แล้วอย่ามั่นหมาย
                                 เมียของเขาเจ้าอย่าได้ทำร้าย      สาวแก่แม่หม้ายเอาเถิดวา

โดยเฉพาะศิลข้อสาม กาเมสุมิฉาฯ การผิดลูกผัวเมียใคร อย่าไปยุ่งกับหญิงที่มีเจ้าของแล้ว  
ถ้าผู้หญิงอยู่ตัวคนเดียวโดดๆ เป็นสาวโสดหรือแม่หม้ายผัวตาย  ยกเว้นผัวร้าง ผัวห่าง  ก็อนุญาตให้ใช้คาถากล่อมได้
จะเห็นได้จาก นางแก้วกริยา หญิงสาวนอนหลับอยู่ตามลำพังในห้อง   ขุนแผนจู่โจมเข้าไปในห้องตอนนางไม่รู้ตัว
เพราะขุนผนก็ไม่รู้ห้องขุนช้างไปทางไหน ต้องปลุกนางแก้วกริยาขึ้นมาถามให้รู้เรื่องกันก่อนว่ามีเจ้าของหรือเปล่า    
ถ้าหากว่าเป็นเมียน้อยขุนช้าง ขุนแผนก็ต้องเว้นไป ตามคำสั่งของอาจารย์    
    นางแก้วกิริยาไม่ใช่เมียน้อยขุนช้าง ขุนช้างเลี้ยงไว้อย่างน้องสาว  แต่นางก็ได้ชื่อว่าเป็นสมบัติของขุนช้าง เพราะเป็น
ทาสขัดดอก

                                จะกล่าวถึงเจ้าขรัวสุโขทัย              ต้องเร่งเงินพินัยอยู่ในคลัง
                                ได้ส่งมั่งยังค้างอยู่สิบห้า                ทนทุกข์เวทนาอยู่ทิมขัง
                                จึงปรึกษาลูกน้อยเจ้าร้อยชั่ง            ช่วยหลังพ่อเถิดแก้วกิริยา
                                ลูกสาวก็ยอมพร้อมใจ                    จะขายไว้กับใครคุณพ่อขา
                                 เจ้าขรัวบอกไปมิได้ช้า                   ลูกเกลอของข้าอยู่สุพรรณ

เมื่อขุนแผนหมายใจอยากได้นางเป็นเมีย จึงต้องไถ่ตัวนางออกมาเสียก่อนด้วยแหวนราคาสิบห้าชั่ง    ถ้าหากว่าแก้วกิริยา
ไม่ยอมรับแหวน  เท่ากับยืนยันจะเป็นทาสของขุนช้างต่อไป  ขุนแผนก็ล่วงเกินนางมิได้  ขืนยังหักหาญก็เท่ากับละเมิดสิทธิ์
ของชายอื่น  โบราณเขาถือว่าถ้าทำผิดคำสั่งครู วิชาจะเสื่อม

บรุษได้รับการอบรมสั่งสอนไม่ให้ผิดลูกเขาเมียใคร การอบรมสั่งสอนผู้หญิงจึงมีแนวทางเดียวคือให้รักนวลสงวนตัว รักษา
พรมมจรรย์ให้มั่นคง ถ้ามีสามีแล้วก็ให้มั่นในสามีเดียว อย่างนางแก้วกริยา เมื่อได้รับแหวนสิบห้าชั่งจากขุนแผนผู้เป็นสามี
นางเพียงคืนเดียว ก็มั่นคงต่อขุนแผน

                                ไถ่ตัวออกจากบ้านขุนช้างไป             อยู่ในกรุงศรีอยุธยา
                                 อาศัยอยู่เรือนเพื่อนบ้านเก่า              เขาก็ช่วยบำรุงรักษา
                                 ชายใดได้เห็นก็ต้องตา                    นางอุตส่าห์ เจียมตัว ว่าผัวมี

แก้วกิริยาไถ่ตัวจากขุนช้าง เป็นไทแก่ตัว ก็ไปตั้งร้านขายของหมากพลูบุหรี่เล็กๆน้อยๆ  ครองตัวเองเป็นแม่หม้ายผัวร้างจนกระทั่ง
พบสามีอีกครั้ง  ตอนที่ขุนแผนถูกคุมตัวจากพิจิตรกลับมารับโทษในกรุงศรีอยุธยา เห็นคนมุงดูกัน นางจึงไปดูบ้าง เลยพบกับขุนแผน

                              ขุนแผนฟังคำจำเสียงได้                     คิดว่าใครเจ้าแก้วพี่แล้วฤๅ
                              วันทองลูบไล้ด้วยไม้มือ                      ต่อเรียกชื่อจึงรู้ว่าน้องยา

นางแก้วกิริยาขอที่จะไปอยู่ในคุกกับขุนแผนเพื่อจะได้ช่วยดูแลสามี รับงานสานกระบุงตะกร้าขายหารายได้ มาเป็นค่าครองชีพ
สองสามีภรรยา

                              เจ้าแก้วกิริยานั้นตัวเปล่า                    พอหุงข้าวต้มแกงกินที่นี่
                              เวียนมาเวียนไปเป็นไรมี                    เมื่อแก้วพี่อยู่บ้านนานวันไป

          ขุนแผนก็ได้รับการผ่อนผันจากผู้คุมเป็นพิเศษ เหตุเพราะได้แสดงให้เห็นว่าแม้จะใส่เครื่องพันธนาการแค่ไหนก็สามารถจะสะเดาะ
กลอนด้วยคาถาที่มีหนีได้ แต่ที่ไม่หนีเพราะความจงรักภักดีต่อองค์พระพันวษาผู้ครองแผ่นดิน ผู้คุมจึงยอมผ่อนปรนให้
                             ตั้งแต่วันนั้นสืบสืบไป                        ทำมะรงน้อยใหญ่มิได้ว่า
                             ค่อยอยู่เป็นสุขทุกเวลา                      กับนางแก้วกิริยาที่คุกใน

          เป็นภรรยาคู่ทุกข์คู่ยากอยู่หลายปี จนเกิดศึกเชียงใหม่พลายงามอาสาไปทำศึกและได้ทูลขออภัยโทษให้พ่อออกมาจากคุก
นางแก้วกิริยาจึงได้ออกมาด้วย ซึ่งตอนนั้นกำลังท้องแก่ และได้คลอดลูกตอนที่ขุนแผนจะไปทัพเชียงใหม่นั่นเอง

                           ประจวบฤกษ์ดิถีกรีธาทัพ                   ต้องตำรับว่าประเสริฐเลิศหลาย
                           ทองประศรีอุ้มแอบไว้แนบกาย             ให้ชื่อพลายชุมพลรณรงค์

ชีวิตของนางแก้วกิริยาผ่านความทุกข์ยากมายาวนาน พอสามีพ้นโทษ และได้ความดีความชอบ เป็นใหญ่เป็นโต ได้เป็นภรรยาคนที่สอง
ของคุณพระกาญจนบุรี  ไม่ตกอับอาภัพแบบนางกันทิมาในผู้ชนะสิบทิศ

จะว่าไปแล้วนางแก้วกริยาเป็นผู้หญิงเห็นแก่เงิน ยอมขายพรหมจรรย์ให้ขุนแผน พร้อมรับทรัพย์เป็นแหวนราคาสิบห้าชั่ง เพื่อไถ่ตัวเป็นไท
ออกจากเรือนขุนช้าง นางยอมมีสามีเดียวแม้สามีจะตกทุกข์ได้ยากขนาดโดนกุมขัง ก็ยังไม่ละทิ้ง หน้าที่ภรรยา ที่ไม่มีทะเบียนสมรส
แต่ใครๆ ก็รู้ทั่วแผ่นดินว่า แก้วกริยาเป็นภรรยาคนหนึ่งของขุนแผนโดยพฤตินัย

จะมีผู้หญิงสักกี่คนที่จะยอมเลือกวิถีชีวิตตามแบบของนางแก้วกิริยา คิดว่าน้อยทีเดียว มีผู้หญิงมากมาย ต้องจำใจเป็นแบบนางแก้วกิริยา
ต้องตกอยู่ในวังวนของทาสสมัยใหม่ ต้องใช้ร่างกายแลกกับรายได้เพื่อจุนเจือครอบครัว "บางคน " อาจโชคดี สามารถมีครอบครัวที่ดีได้
ในบั้นปลาย

                                                "  แค่บางคนเท่านั้น  "  


เพลง หลงคอย
ทำนอง - คำร้อง พระนิพนธ์พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจักรพันธุ์เพ็ญศิริ  จักรพันธุ์
คุณทัศนีย์ หงส์ลดารมย์ ขับร้อง
วงดนตรี เค.ยู.แบนด์ บันทึกเป็นแผ่นเสียงตรามหาวิทยาลัยเกษตรศา­สตร์ (แผ่นครั่ง) เมื่อ พ.ศ.2497