ถามเรื่องการขึ้นครองราช ของ ร.3 และ ร.4 ค่ะ

สมัยนั้นยังไม่มีกฎมณเฑียรบาลครับ    มีแต่กฎคร่าวๆซึ่งก็ไม่ได้เป็นหลักอะไรมาก   เป็นหลักจารีตมากกว่า

กฎมณเฑียรบาลที่ตราเป็นกฎหมายจริงจังนี่พึ่งมามีเอาปลายรัชกาลที่ 6 นี้เอง

แต่อดีตมาการที่ใครจะรับราชสมบัติได้นั้นก็ต้องมีอิทธิพลต่อขุนนางพอสมควร      ต้องมีอำนาจที่จะทำให้เหล่าขุนนางและเชื้อพระวงศ์ยอมรับได้

เพราะในอดีตไม่ได้มีระบบการสืบทอดชัดเจน     หลังการสวรรคตของกษัตริย์องค์ก่อน    

ถ้าไม่มีเชื้อพระวงศ์ที่ทรงอำนาจพอจะขึ้นสู่บัลลังก์ได้เลย    รึมีผู้อยู่ในตำแหน่งรัชทายาทอยู่แล้ว  อย่างวังหน้า   พระมหาอุปราช  

ก็มีหลายครั้งที่เหล่าขุนนางและเชื้อพระวงศ์ต้องมาประชุมเลือกกษัตริย์องค์ใหม่

ถ้าสังเกตการสืบราชสมบัติในไทยจริงๆจะมีอยู่ 2 รูปแบบ    คือตามกฎและตามความเหมาะสม

ซึ่งถ้าถูกต้องทั้งกฎและมีความเหมาะสมอย่างรัชกาลที่ 2     ก็ไม่มีปัญหาอะไร

แต่กรณีที่หาผู้ที่มีคุณสมบัติพร้อมไม่ได้     ก็ต้องเลือกอย่างหนึ่งอย่างใด

ในครั้งเปลี่ยนแผ่นดินรัชกาลที่ 2 นั้น     รัชกาลที่ 3 มีอายุถึง 37 แล้ว    จัดว่ามีวัยวุฒิที่เหมาะสม      

และยังได้ช่วยบริหารบ้านเมืองมาตลอด   มีประสบการณ์ในทางราชการและการปกครองคน    

ส่วนรัชกาลที่ 4 พึ่งอายุเพียง 20      และไม่มีประสบการณ์ทางราชการอะไรนัก    หลักๆมีเพียงเคยนำกองทัพไปรับครัวมอญมา

ในกรณีนี้เมื่อรัชกาลที่ 2 ไม่ได้แต่งตั้งผู้ใดอยู่ในฐานะรัชทายาท (วังหน้า)    เหล่าขุนนางและเชื้อพระวงศ์ก็ต้องมาประชุมกันเพื่อคัดเลือกกษัตริย์องค์ใหม่

และจากกระประชุมก็เลือกรัชกาลที่ 3 ที่ความเหมาะสมเป็นหลัก       

ข้ามกฎไปเพราะหากยึดกฎอาจไม่เป็นผลดีต่อแผ่นดิน     เนื่องจากรัชกาลที่ 4 ยังขาดประสบการณ์และฐานกำลังหนุนหลัง

แต่กระนั้นรัชกาลที่ 3 เองก็ยังยึดมั่นเสมอ   ว่าตามความชอบธรรมราชสมบัติควรเป็นของรัชกาลที่ 4    

จึงได้ไม่แต่งตั้งพระอัครมเหสี   ยังผลให้โอรสธิดาทั้งหมดมีแต่พระองค์เจ้    ไม่มีเจ้าฟ้าเลย

และยังเคยพูดเป็นนัยบอกแนวทางไว้     วิจารณ์เชื้อพระวงศ์ต่างๆว่ามีข้อเสียไม่เหมาะสม    แต่กับรัชกาลที่ 4 กลับกล่าวข้อเสียที่เล็กน้อยมากๆ