.
                   อธิบาย “ นิพพาน” เหยียบย่ำการตรัสรู้

ถาม :  เขากล่าวหาท่านอาจารย์ว่า อธิบาย “ นิพพาน ” อันเป็น

         ธรรมที่ลุ่มลึกแสนยากให้เป็นของง่าย เป็นการเหยียดหยาม

         ความตรัสรู้ของพระพุทธองค์. เช่นอธิบายว่ามีนิพพานเมื่อมี

         สติควบคุมอารมณ์ไม่ให้ยินดียินร้ายได้ ก็เป็นนิพพานแล้ว

         เป็นต้น นี้มันเป็นอย่างไรกันครับ ?
  
ตอบ :  ที่ว่าอธิบายนิพพาน ด้วยความรู้ของตน เหยียดหยามความ

           ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เราก็ตอบว่าที่อธิบายอย่างที่อธิบาย

           มาแล้วนั่นแหล่ะ คือ อธิบายตามพระพุทธเจ้า.  ถ้าอธิบาย

        ผิดไปจากนี้นอกไปจากนี้แล้ว ไม่ใช่นิพพานของพระพุทธเจ้า.

        นิพพานลุ่มลึกแสนยากนี้ก็เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปว่าลุ่มลึกแสน

         ยาก แต่ก็ไม่พ้นวิสัย ไม่เหลือวิสัยของมนุษย์. เมื่อจิตว่างจาก

        กิเลส ( เช่น ความโลภ โกรธ หลง )  เป็นนิพพานชนิดหนึ่งชั่ว

         คราว โดยธรรมชาติ. นี่ก็มีหลักที่ตายตัวอยู่ในคำสอนของพระ

          พุทธเจ้า ก็ไปคิดดูเอาเองด้วยสามัญสำนึกก็ได้ว่า ถ้าจิตไม่มี

       กิเลสแล้วมันจะเป็นอะไรล่ะ ? เมื่อไม่มีกิเลส มันก็ สะอาด สว่าง

         สงบ มันก็เย็นตามความหมายของคำว่านิพพาน.


                                                    จากหนังสือ

                                            ธรรมะน้ำ ล้างธรรมะโคลน
  
                                                    พ.ศ. ๒๕๒๓

                                       ของท่านอาจารย์ พระพุทธทาสภิกขุ