บุญกิริยาวัตถุ หรือ วิธีการทำบุญในพระพุทธศาสนานั้น ในพระไตรปิฎกระบุไว้ 3 อย่าง ได้แก่ :
ทาน คือการบริจาคทรัพย์สิ่งของแก่ผู้ที่ควรให้
ศีล คือการสำรวมกาย วาจา ใจ ให้สงบเรียบร้อย ไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและผู้อื่น
ภาวนา คือการสวดมนต์ ทำสมาธิ อ่านหนังสือธรรมะ ฯลฯ
คัมภีร์สุมังคลวิลาสินี อรรถกถาทีฆนิกาย ขยายความเพิ่มอีก 7 ประการ ได้แก่ :
อปจารยะ คือ มีความเคารพอ่อนน้อมต่อผู้มีคุณธรรม
เวยยาวัจจะ คือ การขวนขวายช่วยเหลือในกิจที่ชอบ
ปัตติทานะ คือ การอุทิศส่วนบุญต่อผู้อื่น
ปัตตานุโมทนา คือ การอนุโมทนาบุญที่ผู้อื่นทำ
ธัมมัสสวนะ คือ การฟังธรรม
ธัมมเทสนา คือ การแสดงธรรม
ทิฏฐุชุกัมม์ คือ การปรับปรุงความคิดเห็นของตนให้ถูกต้อง
จึงรวมเป็น บุญกิริยาวัตถุ 10
เรารู้กันโดยทั่วไปไปว่า ในการจะไปนิพพานเราต้องมีบารมีให้เต็มส่วน บารมีมี 10 อย่างคือ
ในนิกายเถรวาทมี 10 อย่าง จึงเรียกว่า ทศบารมี หรือ บารมี ๑๐ ทัศ
ทาน การให้
ศีล การรักษาศีลให้เป็นปกติ
เนกขัมมะ การออกจากกาม
ปัญญา ความรู้
วิริยะ ความเพียร
ขันติ ความอดทนอดกลั้น
สัจจะ ความตั้งใจจริง เอาจริง จริงใจ
อธิษฐาน ความตั้งใจมั่น ไม่เปลี่ยนแปลง
เมตตา ความรักด้วยความปรานี
อุเบกขา ความวางเฉย
บารมี 10 ทัศ ยังมี 3 ระดับ คือ บารมี อุปบารมี และปรมัตถบารมี
เมื่ออธิษฐานไว้ต้องการเป็นอะไร (เช่น พระอรหันต์ พระปัญเจกพุทธเจ้า พระสัมมาสัมพุทธเจ้า) บารมีต้องครบ 30 ทัศ
แล้วบุญกับบารมีเกี่ยวข้องกันอย่างไร จะรู้ได้อย่างไรว่า บารมีของเราอยู่ขั้นไหนแล้ว ใกล้กับที่เราอธิษฐานไว้หรือยัง?
วิธีทำบุญ
ทาน คือการบริจาคทรัพย์สิ่งของแก่ผู้ที่ควรให้
ศีล คือการสำรวมกาย วาจา ใจ ให้สงบเรียบร้อย ไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและผู้อื่น
ภาวนา คือการสวดมนต์ ทำสมาธิ อ่านหนังสือธรรมะ ฯลฯ
คัมภีร์สุมังคลวิลาสินี อรรถกถาทีฆนิกาย ขยายความเพิ่มอีก 7 ประการ ได้แก่ :
อปจารยะ คือ มีความเคารพอ่อนน้อมต่อผู้มีคุณธรรม
เวยยาวัจจะ คือ การขวนขวายช่วยเหลือในกิจที่ชอบ
ปัตติทานะ คือ การอุทิศส่วนบุญต่อผู้อื่น
ปัตตานุโมทนา คือ การอนุโมทนาบุญที่ผู้อื่นทำ
ธัมมัสสวนะ คือ การฟังธรรม
ธัมมเทสนา คือ การแสดงธรรม
ทิฏฐุชุกัมม์ คือ การปรับปรุงความคิดเห็นของตนให้ถูกต้อง
จึงรวมเป็น บุญกิริยาวัตถุ 10
เรารู้กันโดยทั่วไปไปว่า ในการจะไปนิพพานเราต้องมีบารมีให้เต็มส่วน บารมีมี 10 อย่างคือ
ในนิกายเถรวาทมี 10 อย่าง จึงเรียกว่า ทศบารมี หรือ บารมี ๑๐ ทัศ
ทาน การให้
ศีล การรักษาศีลให้เป็นปกติ
เนกขัมมะ การออกจากกาม
ปัญญา ความรู้
วิริยะ ความเพียร
ขันติ ความอดทนอดกลั้น
สัจจะ ความตั้งใจจริง เอาจริง จริงใจ
อธิษฐาน ความตั้งใจมั่น ไม่เปลี่ยนแปลง
เมตตา ความรักด้วยความปรานี
อุเบกขา ความวางเฉย
บารมี 10 ทัศ ยังมี 3 ระดับ คือ บารมี อุปบารมี และปรมัตถบารมี
เมื่ออธิษฐานไว้ต้องการเป็นอะไร (เช่น พระอรหันต์ พระปัญเจกพุทธเจ้า พระสัมมาสัมพุทธเจ้า) บารมีต้องครบ 30 ทัศ
แล้วบุญกับบารมีเกี่ยวข้องกันอย่างไร จะรู้ได้อย่างไรว่า บารมีของเราอยู่ขั้นไหนแล้ว ใกล้กับที่เราอธิษฐานไว้หรือยัง?