หลวงปู่มั่นเป็นพระภิกษุที่ได้รับการเคารพนับถือว่าเป็นอาจารย์ใหญ่ของพระกรรมฐานสายวัดป่า มีช่วงหนึ่งที่หลวงปู่มั่นได้ธุดงค์เข้าไปในป่าภาคเหนือ
เป็นถิ่นของชาวเขาที่ไม่เคยเห็นพระเลย เรียกว่า แทบไม่รู้จักพุทธศาสนาเลย

หลวงปู่มั่นไปถึงใหม่ ๆ ก็ไม่ได้สอนธรรมอะไรกับชาวบ้าน เพราะนอกจากมีปัญหาเรื่องภาษาแล้ว ก็ยังติดที่ว่า ชาวบ้านยังนับถือผีอยู่

มีเรื่องเล่าว่า วันหนึ่งท่านเดินจงกรมอยู่ หัวหน้าชาวเขามาเห็นท่านเดินกลับไปกลับมา ก็ไม่รู้ว่าท่านเดินจงกรม จึงถามหลวงปู่มั่นว่ากำลังหาอะไร

หลวงปู่มั่นท่านฉลาด แทนที่จะบอกว่ากำลังเดินจงกรม ท่านตอบว่า กำลังตามหา “พุธโธ” เขาเลยพูดว่า ถ้างั้นจะช่วยตามหาด้วย จึงถามท่านว่า
ทำยังไงถึงจะหาพุธโธเจอ ท่านก็แนะนำว่า ให้เดินแต่ละก้าวๆ ให้ประสานกับลมหายใจ หายใจเข้าก็นึกในใจว่า พุธ หายใจออกในนึกในใจว่า โธ
เขาก็พาซื่อทำตามที่ท่านแนะนำ ปรากฏว่าทำได้ไม่นาน จิตใจก็สงบ เลยรู้จักพุธโธ

สุดท้ายเขาก็เลยไปชวนลูกบ้านมาเดินจงกรม โดยที่ไม่รู้จักคำว่าจงกรม ได้แต่บอกว่าให้มาตามหาพุธโธ ก็เลยพากันได้รับประโยชน์แห่งการปฏิบัติ

ที่จริงเรื่องราวเหล่านี้ก็ไม่ต่างจากฝรั่งนะ ฝรั่งจำนวนไม่น้อย มาสนใจพระพุทธศาสนา เพราะได้สัมผัสกับความสงบจากการปฏิบัติ ถึงจะไม่รู้เรื่องพิธีกรรม
ไม่รู้เรื่องไตรลักษณ์ ไม่รู้เรื่องกรรม ไม่รู้เรื่องอริยสัจ 4 เรียกว่า ไม่มีความรู้เรื่องอะไรเลยเกี่ยวกับพุทธศาสนา แต่พอได้มาตามลมหายใจ จิตใจก็สงบ
จึงเกิดความศรัทธาในพุทธศาสนา เป็นเหตุให้ศึกษาเพิ่มเติม มีความรู้ความเข้าใจมากขึ้น จนกระทั่งหลายคนมีความรู้ที่ลึกซึ้งมาก เขียนหนังสือวิชาการดี ๆ
ออกมา พวกเขาก็เริ่มต้นจากจุดนี้แหละ คือ จากการได้สัมผัสกับความสงบ โดยที่ยังไม่รู้อะไรมาก








การภาวนา “พุธโธ” ไม่ใช่งานหนัก ไม่ใช่งานยาก แต่มีคุณค่ามหาศาล เกินกว่าจะมีผู้ใดบอกได้ถูก
ผู้ใดทำ ผู้นั้นจะได้เข้าใจด้วยตนเอง

                                                                                       - สมเด็จพระญาณสังวร