วิปัสนาญาน๑๖ "ไม่ผ่านได้ไหม"

คือ ในความเห็นส่วนตัวผม ฌานทั้ง 16 ไม่จำเป็นต้องประสบกันทุกขั้นทุกคน เพราะว่าแต่ละญานยกเว้น สังขารุเบกขาญาน ใจล้วนพัวพันกับอารมณ์ สภาวะ แต่ถ้าเรามีสติอุเบกขามั่นคงดี ด้วยฝึกมาดี หรือ มีอินทรีย์แก่กล้า ก็คงไม่ต้องประสบ

ประสบการณ์ส่วนตัว เคยเบื่อกับความเกิดดับ เพราะมันมากเกินเกิดดับ ๆ ๆ สภาวะมันไม่ไปไหน อาจเพราะตอนนั้นสติมันอ่อนด้วยเลยทำให้เราพัวพัน มีตัวตนเข้าไปเบื่อหน่ายสภาวะธรรมนั้น แต่ก็เป็นไม่กี่ครั้ง พอดีตอนนั้นบวชใหม่ ๆ นั่งไปก็สว่างความคิดเกิดดับถี่และตอนดับมันรุนแรงไม่วุบหาย แต่มันสั่นสะเทือนก่อนดับ เป็นอย่างนั้นนาน ตอนออกกรรมฐาน พระอาจารย์บอกโดยไม่ต้องถามว่า อะไรสักอย่าง...ญานนี่แหละ

บางคนว่า ผ่านโดยไม่รู้ แต่ผมว่าไม่ใช่ ผมว่าวิปัสนาญานนี้ไม่ใช่ สิ่งสากล แต่เป็นการแบ่งออกมาเองตามประสบการณ์มากกว่า
สิ่งสากลก็เช่น ปฏิจสมุปบาท วิถีจิต ลำดับฌาน จักระ ที่จิตทุกดวงมีเหมือนกัน

เห็นหลายคนนำมาอ้างอิงบ่อย ๆ จนบางทีอ่านแล้วเหมือนเวลาเขาปฏิบัติเขาจะน้อมจิตให้มันมีอารมณ์เหมือนญาน 16 ซึ่งผมมองว่า ผิดหลักการมากทีเดียว ก็อย่างที่กล่าวข้างต้นว่า มันเป็นสังขาร มันไม่ใช่สัจจะลักษณะ